“Kurumsal Yönetişim ve İnsan Kaynaklarının Rolü” Dr. Yılmaz Argüden Aralık 2004

1. “Kurumsal Yönetişim ve İnsan Kaynaklarının Rolü” Dr. Yılmaz Argüden Aralık 2004

2. Kurumsal Yönetişim • Kurumsal yönetişim, kurumların nasıl yönetildiği ve denetlendiğidir. • Kurumun farklı paydaşlarının, haklarının ve sorumluluklarının belirlenip, netleştirilmesi ile sağlanır. • Bir kurumun beşeri ve mali sermayeyi çekmesine, etkin çalışmasına ve böylece ait olduğu toplumun değerlerine saygı gösterirken uzun dönemde ortaklarına ekonomik değer yaratmasına imkan sağlayan her türlü kanun, yönetmelik, kod ve uygulamaları ifade etmektedir.

3. İyi yönetişimin toplumsal yaşamda dört düzeyde gerçekleşebilir. • Kamu Düzeyinde • Özel Sektör Düzeyinde • Sivil Toplum Kuruluşları Düzeyinde • Kişisel Düzeyde

4. Şirketler sürdürülebilir gelişme sağlayabilmek için kurumsal yönetime sahip olmalıdır. • Şirketler sürdürülebilir gelişme sağlayabilmek için ilişki içinde oldukları tüm kesimlere • Finansal piyasalara, • Çalışanlara, • Tedarikçilerine, • Müşterilerine ve • Topluma güven veren bir kurumsal yönetime sahip olmalıdır. • Kurumsal yönetim, bir kurumdaki yönetim ve kontrol sistemlerinin • kurumun etkinliğini sağlayıcı, • görünür, • saydam, • tutarlı ve • hesap verebilir nitelikte olmasını içerir. • Hedefi kurumun kurumla ilgili tüm paydaşların (hak sahiplerinin) çıkarlarının sorumlu ve adil bir şekilde gözetilmesidir.

5. Evrensel Kurumsal Yönetişim İlkeleri • Performansın ve kurum faaliyetlerinin zamanında, doğru ve açık olarak raporlanması, duyurulması ve tartışılması • Tüm paydaşların ve yöneticilerin değer yaratmaya yönelik çalışmaları, performanslarının değerlendirilmesi ve bu doğrultuda ödüllendirilmeleri • Kurum içindeki merciler arasında rol, yetki ve sorumlulukların net dağılımı ve kurum dışına yönelik yasal ve sosyal sorumlukların yerine getirilmesi • Tüm paydaşlara eşit muamele yapılması

6. Kurumsal Yönetim İlkelerinde Kullanılan Araçlar

7. Kurumsal yönetim sadece yapısal önlemlerle değil, aynı zamanda yönetim anlayışıyla da hayata geçirilebilir. • Kurumsal yönetim için gerekli olan; • Yönetim kurullarının yetki ve sorumluluklarının tanımlanması; • Yönetim kurulları işleyiş süreçlerinin belirlenmesi; • Yönetim kurulu seçim esaslarının saptanması; • Yönetim kurulu başkanının görev ve sorumluluklarının belirlenmesi; • Yönetim kurulu üyelerinin yetkinliklerinin tanımlanması; • Yönetim kurullarının performans yönetim sisteminin kuruması • gibi adımların asıl hedefi şirketlerde bu yönetim anlayışına işlerlik kazandırmaktır.

8. Kurumsal Yönetim için Yönetim Anlayışı • Yönetimin, şirket varlıklarından şahsi menfaat sağlamaması, • Şirketin doğrudan veya dolaylı olarak kontrol ettiği şirketlerle piyasa koşullarına uymayan fiyatlarla alış-verişte bulunmaması, • Kısa vadeli karlılık (başarı) göstermek üzere aşırı risk alınmaması, • Yöneticilerin kurum kaynaklarını kullanarak kendileri için bir imparatorluk kurmalarının önlenmesi, • Yönetimin, atamaları işi en iyi yapacaklar yerine kendilerine yakın olanlardan seçmelerinin engellenmesi; • İçeriden edinilenbilgiyle hisse alım satımı yapılmasının önlenmesi, • Şirket içi denetim ve kontrol mekanizmalarınınsağlıklı çalışmasının sağlanması, • Çalışanların şirket ile çıkar çatışması konumundan kaçınmaları konusunda eğitilmeleri ve bu konunun gözlenmesi, • Hukuka ve etik kurallara uyumun sağlanması ve aykırı davranışların yönetimin dikkatine getirilmesini teşvik edecek sistemlerin kurulması ve çalıştırılması, • Dış denetçilerin kurumdan sağlanan başka faydalarla bağımsızlıklarının zedelenmesinin önlenmesi, • Yöneticilerin yetkin ve etkili olmasının sağlanması ve kendilerine piyasa şartlarına uygun ücret paketi sunulması, ve başarının ödüllendirilmesinin sağlanması, • Hissedarlardan herhangi birinin diğerleri karşısında kayırılmaması ve hissedarlar ile yapılan ticari işlemlerin piyasa şartlarında gerçekleşmesine azami dikkat gösterilmesi, • Rüşvetten kaçınılması, • Yönetimin çalışanlar, tedarikçiler, dağıtım kanalları gibi paydaşlara adil davranmasının sağlanması, • Şirketin herşeyin en iyisini kendisinin yaptığı iddiası ile kurum dışı bilgi kaynaklarına ve gelişmelere karşı körlük göstermemesi, • Kolay ölçülemeyen değerlerin (marka gibi) geliştirilmesinden ödün verilerek kısa vadeli sonuçlara odaklanmanın önlenmesi, • Kurumsal gelişmede sürekliliğin sağlanması, • Şirketin değerini etkileyecek gelişmelerin zamanında değerlendirilmesi ve tüm mevcut ve potansiyel yatırımcılarla eş zamanlı olarak paylaşılmasının sağlanması, • Şirketin geleceğine ilişkin risk ve fırsatların düzenli olarak değerlendirilmesi.

9. İnsan kaynağını iyi yöneten, işini de iyi yönetir.  • İnsanı iyi yönetebilmek için öncelikle stratejiyle uyumlu bir organizasyon yapısı kurulmalıdır.  • İyi yöneticilerin önemli bir özelliği de strateji ve şartlar değiştikçe, yeni şartlara uyumlu yapılanmaları gerçekleştirebilmesidir.  • İnsan kaynaklarını iyi yönetebilmek için işin bütünü, stratejileri ve karlılığı getiren faktörler hakkında bilgi sahibi olmak, insanları iyi tanımak, onları yönlendirme ve motive edebilmek için iletişim becerilerine sahip olmak, sağduyulu ve adil olmak gibi özellikler önem taşıyor. • İnsanların yetkinlikleriyle uyumlu pozisyonlarda değerlendirilmesi de onların başarı şanslarını ve gelişme motivasyonlarını etkiler. • İnsan kaynaklarının etkinliğini sağlamak için kurumsal yönetim mekanizmalarının verimli ve sürekli olarak çalıştırılması gerekir.

10. İnsan kaynakları yönetimi sadece kurum içinin değil, aynı zamanda kurumun dışındaki kaynakları değerlendirme ve kuruma çekebilme becerisini canlı tutmalıdır • Organizasyon ancak onu oluşturan insanların kalitesiyle çalışır.  • Bu nedenle, önemli görevlerden birisi de nitelikli insanları kuruma çekebilmektir.  • Dolayısıyla insan kaynakları yönetimi sadece kurum içinin değil, aynı zamanda kurumun dışındaki kaynakları değerlendirme ve kuruma çekebilme becerisini canlı tutmalıdır.

11. Yetenekli insan kaynaklarını cezbetme yöntemleri • Şirketlerin değer yaratmasında önemli rolü olan “bilgi çağı çalışanlarının” yönetimi derin bir bilgi gerektiriyor. • Rekabet şartlarını zorlaştığı, çalışanların hareket kabiliyetinin ve gelişme motivasyonunun yüksek olduğu bir ortamda insan kaynaklarını ve onların farklılıklarını iyi yöneterek kurumu cazip hale getirebilmek için:   • Kurumsal yönetim mekanizmalarının verimli ve sürekli olarak çalıştırılması • Performans hedeflerinin gerçekçi olarak belirlenmesi, • Şirket amaçlarının açıkça ve düzenli olarak çalışanlarla paylaşılması, • Ödüllerin çalışanların özelliklerine uyumlu olması, • Başarılı örneklerin geniş şekilde kutlanarak iyi örnek olarak kurum içinde yaygınlaştırılması • Çalışanların gelişmelerine fırsat tanınması • Kurum içindeki bilgi ve deneyimin kurumsallaştırılmasının desteklenmesi

12. Kurumsal yönetim anlayışan sahip şirketler yetenekli insan kaynaklarını cezbetme konusunda da rekabet avantajı sağlıyorlar. • Kurumsal yönetim sistemini kurabilen şirketler • Çalışma ve performansın objektif ölçülerle değerlendirileceğine güven duyan insanlar için bu kurumlar birer cazibe merkezi haline geliyorlar. • Dünya sermaye piyasalarında daha geniş kesimlere ulaşabilmekte ve dolayısıyla finansman maliyetlerini düşürerek rekabet gücü kazanıyorlar. • İster aile şirketi isterse kurumsal ortaklara sahip olsun, böyle bir yaklaşımla yönetilen şirketlerde, ortaklar arası sorunların yaşanma olasılığı azalıyor. Böylelikle birçok kurum için en ciddi tehdidi oluşturan iç çekişmelerin önü kesilmiş oluyor. • Yönetimin zamanı ağırlıklı olarak performansı geliştirmek üzere kullanmasından dolayı iş sonuçlarında başarıya ulaşma olasılıklarını da artmış oluyorlar.

13. Kurumsal Yönetim İlkelerine Bağlılık Kurumsal Yönetim Mekanizmalarının Etkinliğinin Değerlendirilmesi Paydaşların Hakları Kurum Yönetimi Şeffaflık Denetim Kurumsal Yönetişim Mekanizmalarının Etkinliğinin Değerlendirilmesinde Farklı Boyutlar

14. Kurumsal Yönetim İlkelerine Bağlılık

15. Paydaşların Hakları

16. Denetim

17. Şeffaflık

18. Kurum Yönetimi

19. Özet • Özetle, kurumsal yönetim sadece yapısal önlemlerle değil, aynı zamanda yönetim anlayışıyla hayata geçirilebilir. • Dolayısıyla, şirketlerimizin değerlerini artırmak istiyorsak, bir yandan sistemlerimizi bu anlayış doğrultusunda kurarken, diğer yandan da yönetimde bu anlayıştaki kişilere yer vermeliyiz.

20. Sorular

21. Teşekkürler ! Dr. Yılmaz ARGÜDEN yarguden@arge.com