370 likes | 570 Views
Symulacje Komputerowe. Adam Lipowski. Zak ład Fizyki Kwantowej (p.205 G-III) Tel: 8295062 e-mail: lipowski@amu.edu.pl http:// www .amu.edu.pl/~lipowski/ java/java.html. Komputery w nauce: analiza numeryczna (np. obliczenie ca ł ki metod ą trapez ó w)
E N D
Symulacje Komputerowe Adam Lipowski Zakład Fizyki Kwantowej (p.205 G-III) Tel: 8295062 e-mail: lipowski@amu.edu.pl http://www.amu.edu.pl/~lipowski/java/java.html
Komputery w nauce: • analiza numeryczna (np. obliczenie całki metodą • trapezów) • obliczenia symboliczne (Mathematica, Maple) • zbieranie i analiza danych • wizualizacja • symulacje
Symulacje: Problem jest dobrze sformułowany (znane są np. równania go opisują- ce), jednak jest on zbyt trudny do ścisłej analizy matematycznej. Powodem trudności może być np., zbyt duża liczba zmiennych, nieli- niowość, przypadkowe zaburzenia (szum) itp. • Przykłady nierozwiązywalnych problemów: • problem trzech ciał (mechanika klasyczna, równania Newtona) • atom helu (mechanika kwantowa, równanie Schrödingera ) • - układy o wielu stopniach swobody: gaz, ciało stałe, ciecz, • polimery, makromolekuły,..., • - społeczeństwo, transport, ekosystem, sztuczna inteligencja,... Ale czy znamy reguły ewolucji np. ekosystemu?
Cząstki elementarne Atomy Ciała makroskopowe Planety Układy planetarne Galaktyki Metagalaktyki Makromolekuły Komórki Tkanki Organizmy Społeczności Tranzystor Komputer WWW Wielkość, złożoność ‘Nauka o złożoności’ – proste reguły mogą prowadzić do skomplikowanych zachowań, struktur Interdyscyplinarność
Symulacje modeli teorii gier: dylemat więźnia A i Boskarżeni są o przestępstwo. Jeżeli żaden z nich nie oskarży drugiego to obaj dostaną po roku kary. Jeżeli obaj się oskarżą to dostaną po trzy lata kary. Jeżeli jeden z nich oskarży drugiego a drugi nie, to ten drugi dostanie 5 lat kary a pierwszy wyjdzie na wolność. Modelowanie współzawodnictwa i współdziałania, altruizm. Wybór optymalnej strategii. Ewolucja (programowanie genetyczne),... Iterowany dylemat więźnia
Problemy obliczeniowe złożone Komiwojażer, zagadnienie plecakowe, problem spełnialności, planowanie obciążenia dla maszyn wieloprocesorowych,... Rynki finansowe, ekosystemy, struktura białek, szkła spinowe,… Symulowane wyżarzanie, algorytmy genetyczne, algorytmy mrówkowe , przeszukiwanie tabu,... Przejścia fazowe: zagadnienie łatwe – zagadnienie trudne
Symulacje układów atomowych • - Dynamika Molekularna • Monte Carlo
Cząsteczka C60 (fulleren) zaadsorbowana na krzemie Lokalizacja atomów wyznaczona za pomocą Dynamiki Molekularnej
Kompleks AchE-FAS Kompleks białko-DNA http://www.ccd.bnl.gov/visualization/gallery/pdb/pdb.html
Model sieci metabolicznej bakterii Escherichia coli
O czym (niestety) nie będziemy mówić • Układy złożone: • sieci losowe • nieliniowość, chaos i fraktale • wyłanianie się wzorców
Struktura połączeń internetowych Nauka - wyszukiwanie podobieństw
Sieć oddziaływań międzyproteinowych Kolor węzła określa fenotypowy efekt usunięcia danego białka: czerwony – śmiertelny, zielony – nie-śmiertelny, pomarańczowy – spowolnienie wzrostu, żółty - nieznany
Modelowanie Sieci • Grafy losowe • sieci rzeczywiste mają inne rozkłady statystyczne • (to nie są grafy losowe!) • scale-free networks (niezmiennicze ze względu na • zmianę skali długości) Jak powstają sieci? wzrost restrukturyzacja Geometria niestandardowa...
Wymiar fraktalny gdzie N(e) jest liczbą trójkątów o wymiarze e potrzebnych do pokrycia tego zbioru
Wymiar fraktalny c.d. Zbiór Cantora tym razem mamy
Terytorium pokryte przez 500 cząstek błądzących przypadkowo.
Fraktalna struktura domen w punkcie krytycznym ferromagnetyka
Chaos i nieprzewidywalność Komputerowa analiza prostych dynamicznych układów nieliniowych uświadomiła powszechność chaosu
Równanie logistyczne Period doubling tree x r r Jest to bardzo proste równanie ekologiczne: opisuje liczebność populacji w kolejnych latach xn+1=rxn(1-xn)
Powstawanie wzorców Różnicowanie się komórek
Powstawanie wzorców c.d. Proste reakcje chemiczne prowadzą do złożonych struktur czasoprzestrzennych
Poruszające się przypadkowo termity mogą wytwarzać pewne struktury • Termit: • porusza się przypadkowo aż do napotkania kawałka drewna • - jeżeli termit niesie drewno to upuszcza je • - jeżeli nie niesie to je podnosi
Life Convey’a • Jeżeli: • żywa komórka ma więcej niż • trzech żywych sąsiadów to • umiera (przeludnienie) • -żywa komórka ma mniej niż • dwóch żywych sąsiadów to • umiera (samotność) • pusta komórka ma trzech • to staje się żywa • -żywa komórka ma dwóch lub • trzech żywych sąsiadów to jej • stan się nie zmienia
Literatura • P. Coveney, R. Highfield Granice złożoności (Prószyński i S-ka, 1997) • - D. Stauffer, H. E. StanleyOd Newtona do Mandelbrota - wstęp do fizyki • teoretycznej (WNT, 1997) • - E. OttChaos w układach dynamicznych(W.N.T., 1997) • - T. Pang Metody obliczeniowe w fizyce. Fizyka i komputery (PWN, 2001) • - D. W. HeermannPodstawy symulacji komputerowych w fizyce (WNT, 1997)