520 likes | 778 Views
ASS bij volwassenen en ouderen drs.Susanne Wolthaar stafmedewerker dr. Leo Kannerhuis. verder met autisme. Levensloop van mensen met ASS. Primaire Steungroep. Ook andere sociale contexten en relaties naast de primaire steungroep. naar vervolg onderwijs. met pensioen.
E N D
ASS bij volwassenen en ouderen drs.Susanne Wolthaar stafmedewerker dr. Leo Kannerhuis verder met autisme
Levensloop van mensen met ASS Primaire Steungroep Ook andere sociale contexten en relaties naast de primaire steungroep naar vervolg onderwijs met pensioen naar middelbare school naar werk / dagbesteding naar crèche naar school wisselingen in werk,wonen en relaties naar zelfstandig of begeleid wonen Geboorte Overlijden levenslijn
Autisme Spectrum Stoornissen (ASS) ------------------------------------------------------------------------------------------------------- Autisme PDD-NOS Sociaal ontalent(?) Asperger McDD RETT Desintegratieve Stoornis DSM IV-TR Pervasive Developmental Disorder (PDD)
Kenmerken van ASS • bij Autisme àlle 3 opvallend aanwezig • bij Asperger àlle 3 opvallend aanwezig een goed taalgebruik een bovengemiddelde intelligentie • bij PDD-NOS wisselend van sterkte aanwezig ! 1 2 3 - 1 2 3 - 1 2 3 - 1 2 3 - etc
Voorkomen van ASS Laatste cijfers: 1 % van de bevolking ! (Baron Cohen 2009) ASS komt steeds meer voor. Het komt in Nederland rondom Eindhoven meer voor ! Verhouding man-vrouw 4:1
Voorkomen van ASS bij volwassenen • 1% van de bevolking: kinderen en jeugdigen • mannen: vrouwen- 4:1 geldt niet voor de groep met een verstandelijke beperking /met psychiatrische problematiek • onder diagnosticering • zowel van mannen als en vooral van vrouwen
Hersenen van mensen met ASS zijn ànders in totaal meer massa, minder ‘pruning’ Plaatje uit: lezing prof. van der Gaag 17 jan.2008
Hersenen van mensen met ASS zijn ànders veel meer verbindingen Plaatje uit: lezing prof. van der Gaag 17 jan.2008
Hersenen van ASS zijn àndersHersenen van mensen met ASS zijn ànders veel minder spiegelneuronen Plaatje uit: lezing prof. van der Gaag 17 jan.2008
ASS kenmerken • Beperkingen sociale interacties • Beperkingen in de communicatie • Beperkingen in verbeeldend vermogen en het soepel kunnen denken • en een weerstand tegen veranderingen
ASS eigenlijk een prikkelverwerkingsstoornis 1. Prikkels komen anders binnen 2. Problemen bij interpretatie en verwerking van prikkels 3. Koppelings/generalisatie problematiek
Verstoorde informatieverwerking • nabijheidszintuigen • verte zintuigen
Cognitieve stijl 1.Abnormale prikkelgevoeligheid 2. Detailwaarneming 3. Concreet denken 4. Star denken
Verklaringsmodellen • TOM theorie • Centrale Coherentie theorie • Executive Functioning
Theory of mind moeilijk is: • begrijpen dat een ander óók denkt • de bedoelingen van een ander snappen • gedrag van anderen voorspellen
Sociale kontaktname • afwijzend • passief • actief maar bizar • formeel • overaangepast
Centrale Coherentie • Oog voor details • Het geheel niet overzien • Het niet volgen van de rode draad • De kern missen
Ordenen van de context Alles Minder Visualiseren Structuur
Executive Functioning Het plannen, organiseren en monitoren van het eigen (leer)gedrag Zelfsturing en zelfmanagement
EF functies speciaal in de puberteit belangrijk • verstoord bij ADHD en ASS • kennis uit letselstudies • rijping • eind lagere schoolleeftijd • begin middelbare school • begin adolescentie
Executive functioning • coaching in planning en organisatie gedurende de héle levensloop • startmotor extern regelen • helicopterfunctie overnemen • helpen uit de ‘groef’ te komen
Talenten • uitstekend geheugen voor visuele informatie (digitaal) • detail waarneming • quick scan • minder afleidbaar door sociale cues • minder gestuurd door sociale wenselijkheid
Wat weten we van ouder worden met ASS ? • Nog weinig lange termijn onderzoek • Verhalen van ASSers zelf • PAS nederland • Uitzending RKK Kruiswerk
Problemen in de volwassenheid:opleidingen • Ambulante begeleiding in het onderwijs: • van voortgezet naar vervolg • van vervolg naar eindstudies voorbereiding op arbeid • Maatjesprojecten op de universiteiten • Marieke & Darryl • IVO
Problemen in de volwassenheid:werken • De loopbaan van normaal- tot hoogbegaafde mensen met autisme ziet er vaak grillig uit, volgens het principe "twaalf ambachten, dertien ongelukken". • Onderzoek Annelies van der Spek: banen die het langst behouden worden: technisch! April 2010
Kira methodiek intake, assessment en oriëntatie, toeleiding en coaching.
Problemen in de volwassenheid:relaties • Oefenen van vriendschappen • Peer to peer relaties • Fases van rouw en aanvaarding van het ánders zijn Omgaan met sexuele verlangens Partnerkeuze
Adolescenten met ASS Buitenkant versus binnenkant
Problemen in de volwassenheid:ouderschap • -naar aanleiding van diagnose kind • Vaders • en voor moeders
Problemen in de volwassenheid: wonen • Onvoldoende middelen voor zelfstandig wonen • Langdurig bij ouders • Begeleid (groeps)wonen • Ambulante woonbegeleiding (huishoudelijk) • Studentenhuizen voor ASS (STUMASS)
Problemen in de volwassenheid zelfbeeld • Motivatieproblematiek • Zelfbepaling • Discrepanties in mogelijkheden
Achtergronden van motivatieproblemen • Typen problemen Niet weten Niet kunnen Niet willen Niet durven
Problemen vanuit “niet weten” Kern: naïviteit en wereldvreemdheid Moeite met: • Informatie zoeken • Informatie begrijpen • Informatie in breder persoonlijk en maatschappelijk verband plaatsen
To do: ‘Niet weten’ • Psycho-educatie / ervaringsleer • Voorlichting geven / visualiseren • Communicatie aanpassen • Checken of info begrepen is • Aanbieden van leersituaties en trainingen
Problemen vanuit “niet durven” Kern : - (faal)angst • Geen doorzettingsvermogen • Negatief zelfbeeld • Angst voor controleverlies en falen
To do: ‘Niet durven’ • Steun en veiligheid bieden • Vertrouwen en verantwoordelijkheid geven • Kleine stapjes / tempo aanpassen • Zelfinzicht vergroten (psycho-educatie) • Kwaliteiten benadrukken / belonen • Succeservaring op doen • Samenwerking clentsysteem • Schakeltijd geven
Problemen in de Volwassenheid Prikkelverwerking • Problemen met de modulatie (bogdashina) • Vertraagde prikkelverwerking • Vervormingen in de waarneming, • Lacunes in de waarneming • Een versterkte waarneming • Een verzwakte waarneming • Een gefragmenteerde waarneming, • Onvoldoende schakelen tussen waarnemingen
Anti Stress trainingen • Ontspanningsoefeningen • Mindfulnesstraining • Anders leren denken (Kairo project zie de demo op internet) • Yoga Aandachts oefeningen
Problemen in de volwassenheid • Trauma’s • gepest worden ( 5 % van de bejaarden • misbruik • middelengebruik
Wat is zinvol: Psycho educatie • Niet alléén over ASS ook over • gevoelens • communicatie • relaties
Copings strategieën • Probleem-analyse • G-G-Gschema • Stresshantering • Stresssignaleren in je eigen lijf • Ontspanningstechnieken • Cognitieve herstructurering • verschillen en verbanden zien • leren afstand nemen in het kijken
Empowerment • Competentie • Zelfbeschikking • Impact • Betekenis • Positieve identiteit • Groepsoriëntatie
Cognitieve herstructurering Lezing zeist:Attwood 2008
Emotional Toolbox: To Fix The Feeling Toolbox Tony Attwood
Fysieke inspanning afstand nemen relaxatie prikkelreductie medicatie ‘Sociale’ activiteiten Toolbox Tony Attwood
Communicatie problematiek • Moeite met non-verbale communicatie ongeduld,irritatie, desinteresse van de ander niet herkennen zelf non-verbale signalen verkeerd of niet gebruiken • Moeite met de semantiek van de taal letterlijk nemen van taal humor niet begrijpen • Moeite met de pragmatiek van de taal niet gezellig kletsen, weinig populaire taal wat zeg je tegen wie • Géén problemen met grammatica en syntax
Communicatietrainingen Luistervaardigheden • actieve luisterhouding weergave van inhoud, gevoel Gesprekstechnieken Openvragen Gesloten vragen Praten over het hier en nu Small talk oefenen