Sport, Gezondheid & Management Door: J. Bruining

1. BRAVO De Wereld van Sport, Bewegen en Gezondheid 2 Hoorcollege 2: Leefstijl 2 - Roken, Alcohol, Ontspanning Sport, Gezondheid & Management Door: J. Bruining

2. De Wereld van Sport, Bewegen en Gezondheid 2 • Determinanten gezondheid • Roken • Anatomie van de longen • Gaswisseling • Gevolgen • Alcohol • Stress • Leefstijl Vorige week: Energie inname (Voeding) Energie verbruik (Bewegen) Deze week: Roken Alcohol Ontspanning

3. Determinanten gezondheid Rivm, 2012 Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

4. Determinanten gezondheid Fysieke omgeving geluid/ lucht woning wijk Sociale omgeving Sociale steun Eenzaamheid Cohesie Bewegen Roken Alcohol Voeding Ontspanning Erfelijkheid/ aanleg Bloeddruk Persoonlijkheid Interesse Motieven Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

5. Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

6. Roken • Wat weten we na blok 1.1? • Prevalentie? • Werking • Gevolgen Koolmonoxide Teer Nicotine (long) kanker COPD HVZ Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

7. Roken - Anatomie Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

8. Roken - Anatomie Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

9. Roken - Gaswisseling • Hoe komt de lucht in de longen? • Drukverschillen • Spiergebruik • Middenrif/ diafragma • Tussenribspieren/ intercostaalspieren • Versnelling ademhaling • Koolstofdioxide receptoren in het bloed Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

10. Gebakken lucht Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

11. Roken - Gaswisseling • Uitwisseling O2 en C02 • Longblaasjes/ Alveoli • Diffusie • Drukverschil • Partiele druk • Concentratie • De ademhaling Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

12. Roken - Koolmonoxide • Samenstelling lucht: o.a. koolmonoxide • Hemoglobine + Koolmonoxide = Carboxyhemoglobine (COHb) Roken verhoogd het koolmonoxide gehalte van het bloed 3 tot 12 keer! Koolmonoxide bindt 200x sneller aan hemoglobine dan zuurstof Koolmonoxide bindt aan hemoglobine. Minder mogelijkheid voor zuurstof om aan hemoglobine te binden Binding tussen koolmonoxide en hemoglobine is 250x sterker dan tussen zuurstof en hemoglobine. Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

13. GIF Vitale organen (o.a. hart, lever, hersenen) krijgen te weinig zuurstof. Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

14. Roken – Teer Luchtwegen < elastisch < alveoli < gaswisseling Long emfyseem Rook in de longen Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

15. Roken - Nicotine Nicotine  Afgifte epinefrine (adrenaline) in bijnieren  zorgt voor een ‘roesje’ Nicotine  afgifte van dopamine in de hersenen  gevoel van genot en welzijn Werking van nicotine: link Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

16. Alcohol • Cijfers • Metabolisme • Hersenen Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

17. Cijfers • Gemiddeld: • M>V • Alcohol gebruik neemt af als leeftijd stijgt. • Religieuzen < Niet religieuzen (muv katholieken) • Studenten > niet studenten • Groep 7-8: 36% heeft alcohol gedronken • Maatschappelijke kosten alcoholgebruik 2,6 miljard euro. (2001) Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

18. Anatomie • Opname in het bloed: • Maag; 10-30% • Dunne darm; 70-90% Maag: Opname via maagwand Afbraak via eiwitten Dunne darm Kleine bloedvaten in darmwand Alcohol naar lever Alcohol circuleert in het bloed Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

19. Alcohol - Metabolisme Eiwitrijk voedsel Opname duurt 2-3x zo lang Invloed van voeding  metabolisme gaat langzamer! Concentratie alcohol in het bloed na consumptie verschilt per individu: Lichaamsgewicht en lichaamssamenstelling Alcohol verspreid zich alleen over vetvrije delen van het lichaam Mannen hebben gemiddeld meer vetvrije massa dan vrouwen Mannen hebben gemiddeld meer lichaamsvocht dan vrouwen Bij gelijke alcohol consumptie hebben mannen een lagere alcoholconcentratie in het bloed dan vrouwen. Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

20. Alcohol - Metabolisme Alcohol afbraak in de lever m.b.v. enzymen Alcohol (oxidatie) acetaldehyde (giftig) Enzym: Alcoholdehydrogenase Breekt kleine hoeveelheden af Bedoeld voor lichaamseigen alcohol Acetaldehyde acetaat (energiebron) Sport Gezondheid 1.1 - Hoorcollege 5 20

21. Alcohol - Metabolisme De lever Secretoire functie: Galproductie en afgifte Vasculaire functie: Bijdrage aan ontwikkeling rode bloedcellen Metabole functie: Bijdrage aan stofwisseling van koolhydraten, vetten. Ontgifting Hormoonafbraak Opslag van ijzer Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

22. Gevolgen – Maag Maag: Overmatig alcohol gebruik  beschadiging van slijmvlies in de maag. Maagpijn, overgeven Maagvliesontsteking en maagzweer Hart- en bloedvaten: Hoge bloeddruk, hartritmestoornissen, en hersenbloedingen

23. Gevolgen - Lever Opname voedingsstoffen uit het bloed. Lever is de chemische fabriek in ons lichaam. Onschadelijk maken giftige stoffen en opruimen afvalstoffen. Langdurig overmatig alcoholgebruik  langdurige leverontsteking  Levercirrose Gezonde cellen sterven af en worden vervangen door littekenweefsel. Functie afname Sport Gezondheid 1.1 - Hoorcollege 5

24. Alcohol - Hersenen Neurotransmitters & receptoren Dopamine, serotonine Verdovend effect op alle neuronen Frontale cortex: zelfcontrole & sociaal functioneren Hippocampus: korte termijn geheugen. Cerebellum: Motoriek, coördinatie, evenwicht. Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

25. Don’t drink & drive “De totale hoeveelheid alcohol die het lichaam per uur kan afbreken wordt geschat op ca. 7 gram alcohol per uur.” “Eén standaardglas alcoholhoudende drank bevat 10 gram alcohol, dit betekent dat het 1,5 uur duurt voor dit is afgebroken.” “De lever breekt 90-98% van de alcohol af, restproducten worden gebruikt als energiebron. Slechts een klein deel van de alcohol (in totaal 2 – 10%) verlaat onveranderd het lichaam via urine, adem, zweet en traanvocht.” Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

26. Don’t drink & drive BAG = Bloedalcoholgehalte BAG = (a x 10)/(g x r) - (u - 0,5) x (g x 0,002) a = aantal glazeng = lichaamsgewichtr = bij mannen 0,7 en bij vrouwen 0,5 u = het aantal uren vanaf het eerste glas Max 0,5 ‰ Max 0,2 ‰ Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

27. BRAVO Vorige week: Energie inname (Voeding) Energie verbruik (Bewegen) Deze week: Roken Alcohol Ontspanning Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

28. Ontspanning vs Stress Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

29. (ont)spanning of stress? Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

30. Ontspanning vs Stress Fight or flight Verhoogde hartslag en verhoogde bloeddruk Verhoogde spierspanning Verhoogde omzet glycogeen in glucose. Effectief functioneren Verhoogde productie adrenaline Korte termijn reactie Verhoogde productie cortisol Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

31. Onstpanningvs Stress Lange termijn stress?? Problemen met hartritmevariabiliteit Verhoogde bloeddruk Maag- darmklachten Homeostase van het lichaam is verstoord Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

32. Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

33. Literatuur Literatuur: Stress als aanjager van het metabool syndroom Van gezond naar beter! (H3) Gezonde spanning of stress. Opdracht A2: - Samenvatting - Quizvragen Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management