PRZEMOC W RODZINIE

1. Opracowanie: mgr Anna Żądło PRZEMOC W RODZINIE

2. Tezy wykładu 1. Pojęcie konfliktu, agresji i przemocy. 2. Cechy charakterystyczne przemocy w rodzinie. 3. Rodzaje i formy przemocy w rodzinie. 5. Informacje prawne dotyczące sprawców przestępstw wobec osób bliskich. 6. Mity dotyczące przemocy w rodzinie. 7. Gdzie szukać pomocy? 8. Działalność Punktu Wsparcia i Informacji dla Osób Dotkniętych Przemocą w Rodzinie.

3. Pojęcie konfliktu, agresji i przemocy KONFLIKT Konflikt to sprzeczność interesów, niezgodności poglądów na tę sama sprawę, co prowadzi do zatargów, sporów o wartości lub działania w obszarze istotnego interesu różniących się stron. Konflikt jest procesem społecznym, zachodzącym między jednostkami, grupami, państwami, wynikający ze sprzeczności interesów. AGRESJA Agresja to zachowanie, którego intencją jestzranienie. Cele agresji jest zaszkodzenie ofierze. PRZEMOC Celem przemocy jest wywarcie pewnego wpływu na ofiarę, aby zmusić ją do postępowania zgodnie z wolą agresora.

4. Przemoc w rodzinie Przemoc w rodzinie to zamierzone, wykorzystujące przewagę sił, działanie przeciw członkowi rodziny, naruszające prawa i dobra osobiste, powodujące cierpienie i szkody.

5. Przemoc w rodzinie Przemoc w rodzinie charakteryzuje się tym, że: jest intencjonalna, tzn. jest zamierzonym działaniem człowieka, ma na celu kontrolowanie i podporządkowanie sobie ofiary; siły są nierówne – jedna stroną ma przewagę nad drugą, ofiara jest słabsza, a sprawca silniejszy; narusza prawa i dobra osobiste, tzn. wykorzystuje przewagę siły i narusza podstawowe prawa ofiary (do nietykalności fizycznej, godności, szacunku); powoduje cierpienie i ból – sprawca naraża zdrowie i życie ofiary na poważne szkody. Doświadczanie bólu i cierpienia sprawia, że ofiara ma z czasem coraz mniejszą zdolność do samoobrony. Jej energia psychiczna wyczerpuje się z powodu życia w ciągłym stresie.

6. Rodzaje i formy przemocy Przemoc fizyczna- działania polegające na użyciu siły i prowadzące do nieprzypadkowych urazów, zranień, stłuczeń, złamań czy zasinień. Do tej kategorii zalicza się między innymi: popychanie, odpychanie, obezwładnianie, uderzanie policzkowanie, kopanie, duszenie, bicie otwartą dłonią, pięścią lub różnymi przedmiotami, poparzenie, porzucenie w niebezpiecznej okolicy, straszenie bronią i inne. Przemoc psychiczna- to umyślne działania wykorzystujące nie siłę fizyczną, lecz mechanizmy psychologiczne, powodujące zachwianie pozytywnego obrazu własnej osoby u ofiary, obniżenie u niej poczucia własnej wartości, pojawienie się stanów lękowych i nerwicowych. Przejawami tego rodzaju przemocy są: odmowa uczuć, brak zainteresowania, szacunku, nieustanna krytyka, wyśmiewania i narzucanie poglądów, zawstydzanie, upokarzanie, wyzywanie, poniżanie, grożenie, ograniczenie snu, jedzenia itp.

7. Rodzaje i formy przemocy Przemoc seksualna- przedmiotowe traktowanie drugiej osoby w celu zaspokojenia własnych potrzeb seksualnych. Zmuszanie do nieakceptowanych przez druga osobę praktyk i zachowań seksualnych. Przemoc ekonomiczna- działania (sprawcy) prowadzące do całkowitego uzależnienia finansowego (ofiary). To na przykład uniemożliwienie podjęcia pracy, odbieranie zarobionych pieniędzy, niszczenie własności itd.

8. Informacje prawne PRAWO ŚCIGA SPRAWCÓW PRZESTĘPSTW PRZECIWKO OSOBOM BLISKIM ZA: art. 207 §1 k.k. Znęcanie się fizyczne lub psychiczne nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny – podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat (ścigane z urzędu)*. art. 209 §1 k.k. Kto uporczywie uchyla się od wykonywania ciążącego na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądowego obowiązku opieki przez nie łożenie na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby i przez to naraża ją na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych – podlega karze pozbawienia wolności do lat 2 (ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego)**.

9. Mity o przemocy „Nie ujawnia się tajemnic rodzinnych” Prawda czy nieprawda? NIEPRAWDA Przemoc jest poważnym problemem, który niszczy nie tylko osobę, która jej doświadcza, ale również innych członków rodziny narażonych na uczestniczenie w aktach przemocy. Nie można ukrywać przemocy i pozostawać biernym. Takie zachowanie na pewno nie uzdrowi rodziny. Trzeba chronić przed przemocą siebie i swoich bliskich. Ujawnienie problemu i zwrócenie się po specjalistyczna pomoc nie ma nic wspólnego z ujawnianiem tajemnic rodzinnych.

10. Mity o przemocy „Przemoc w rodzinie to sprawa prywatna, nikt nie powinien się wtrącać” Prawda czy nieprawda? NIEPRAWDA Przemoc, wykorzystywanie, bicie, krzywdzenie osób bliskich jest przestępstwem, tak samo podlegającym karze, jak przemoc wobec osób obcych. Bycie małżeństwem, czy mieszkanie razem pod jednym dachem nie daje nikomu prawa do stosowania przemocy, nie zwalnia z odpowiedzialności prawnej. Każdy ma prawo, a nawet obowiązek reagować na przestępstwo.

11. Mity o przemocy „Jeśli ktoś jest bity, to znaczy, że na to zasługuje” Prawda czy nieprawda? NIEPRAWDA Nikt nie ma prawa bić i poniżać kogokolwiek, niezależnie od tego co zrobił lub powiedział. Nie wolno poniżać, bić innych, ani się nad nimi znęcać. Nikt nie ma takiego prawa!

12. Mity o przemocy „Przemoc jest wtedy, gdy widoczne są ślady na ciele ofiary” Prawda czy nieprawda? NIEPRAWDA Nie tylko siniaki, złamania czy oparzenia świadczą o przemocy. przemoc ma „wiele twarzy”. To także poniżanie, obelgi, zmuszanie do określonych zachowań, grożenie, zastraszanie.

13. Mity o przemocy „Nie można zmienić swojego przeznaczenia” Prawda czy nieprawda? NIEPRAWDA Nawet po wielu latach osoba doznająca przemocy może przerwać przemoc. Nigdy nie jest za późno, aby powiedzieć NIE!

14. Mity o przemocy „Przyczyną przemocy w rodzinie jest alkohol” Prawda czy nieprawda? NIEPRAWDA Nawet uzależnienie od alkoholu nie zwalnia od odpowiedzialności za działania dokonywane pod jego wpływem. Alkohol może nasilać przemoc i ułatwia jej stosowanie. Stanem nietrzeźwości sprawcy próbują usprawiedliwić fakt znęcania się nad członkami rodziny.

15. Mity o przemocy „Przemoc zdarza się tylko w rodzinach z marginesu społecznego” Prawda czy nieprawda? NIEPRAWDA Przemoc w rodzinie zdarza się we wszystkich grupach społecznych, niezależnie od poziomu wykształcenia lub statusu społecznego czy materialnego. Zdarza się, że wyżej wykształceni sprawcy stosują często bardziej wyszukane formy przemocy.

16. Mity o przemocy „To był jednorazowy incydent, który nigdy się nie powtórzy” Prawda czy nieprawda” NIEPRAWDA Przemoc domowa niemal nigdy nie jest wyjątkowym, pojedynczym wydarzeniem. Przemoc ma tendencję do powtarzania się. Nie zatrzymana eskaluje i przybiera na sile. Nie wolno czekać i łudzić się, że sama się skończy. Przemoc nigdy sama nie mija- trzeba stanowczo powiedzieć NIE i podjąć konsekwentne działania by wyjść z przemocy.

17. Mity o przemocy „Gdyby ofiara naprawdę cierpiała odeszłaby od sprawcy” Prawda czy nieprawda? NIEPRAWDA Nikt nie lubi być poniżanym i bitym. Osoby doznające przemocy znajdują się w bardzo trudnej sytuacji wypełnionej bólem, cierpieniem, strachem, bezsilnością i poczuciem osamotnienia. Tkwienie w związku pełnym krzywdzenia wynika między innymi z wyznawania tradycyjnych wartości tj. miłość, trwałość małżeństwa, mylnego przeświadczenia, że sprawca jest dobry dla dzieci, gdyż ich nie bije, przekonania o zależności ekonomicznej od sprawcy i niemożności samodzielnego funkcjonowania, wiary w obietnice sprawcy, że się zmieni oraz braku wiedzy na temat miejsc, gdzie osoba dotknięta przemocą może znaleźć bezpieczne schronienie i specjalistyczną pomoc.

18. Mity o przemocy „Gwałt w małżeństwie nie istnieje” Prawda czy nieprawda? NIEPRAWDA Każda osoba niezależnie od tego czy żyje w związku formalnym, nieformalnym, czy jest wolna, jest uprawniona do samodzielnego decydowania o swoim życiu intymnym. Małżeństwo nie zmienia definicji gwałtu. Gwałt polega na doprowadzeniu innej osoby do poddania się czynowi nierządnemu lub do wykonania takiego czynu, stosując przemoc, groźbę bezprawną lub podstęp. Definicja ta nie wyklucza małżonków, ani innych osób z rodziny sprawcy.

19. Mity o przemocy „Ofiary przemocy w rodzinie akceptują przemoc” Prawda czy nieprawda” NIEPRAWDA Ofiary przemocy nie chcą być źle traktowane przez swoich bliskich. Starają się bronić siebie i innych zagrożonych przemocą członków rodziny. Chcą przerwać przemoc, ale pozostawiając w osamotnieniu, często nie potrafią tego zrobić. Będąc w opresji działają często nieracjonalnie, co prowadzi do nasilenia przemocy.

20. PAMIĘTAJ!!! Każdy człowiek ma prawo do życia w środowisku rodzinnym wolnym od przemocy. Każdy człowiek ma prawo czuć się bezpiecznie w swoim domu. Każdy człowiek ma prawo do szacunku i godnego traktowania. Każdy człowiek ma prawo do swobodnego wyrażania swojego zdania i współdecydowania o sprawach dotyczących jego i jego rodziny. Każdy człowiek ma prawo się mylić i być niedoskonałym. Każdy człowiek ma prawo szukać pomocy, gdy jego prawa są łamane.

21. Gdzie szukać pomocy? BY ZAPEWNIĆ SOBIE BEZPIECZEŃSTWO, PAMIĘTAJ! porozmawiaj z kimś, komu ufasz, nie wstydź się szukaj pomocy w Ośrodku Pomocy Społecznej, Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie (Nowy Targ), Poradni psychologiczno- pedagogicznej, Ośrodku Zdrowia- są tam specjaliści, którzy mogą Ci pomóc; możesz też zgłosić problem wychowawcy w szkole; poproś sąsiadów, by reagowali i wzywali pomoc, nie wstydź się, chodzi o Twoje zdrowie i życie; przemoc w rodzinie jest przestępstwem ściganym przez prawo- możesz złożyć doniesienie w prokuraturze rejonowej; wzywaj policję- 997; jeśli zostałeś pobity/a lub została użyta wobec Ciebie przemoc seksualna możesz zwrócić się do lekarza po obdukcję (jest płatna) lub zaświadczenie, w którym opisze obrażenia, jakich doznałeś/łaś (bezpłatnie). skontaktuj się z Niebieską Linią, tel. Czynny od poniedziałku do piątku w godz. 9.00- 14.00 (22) 499-37-33, e-mail: poradnia@niebieskalinia.org.

22. Zadania instytucji i służb społecznych w dziedzinie przeciwdziałania przemocy rodzinie Policja Działania chroniące ofiary przemocy domowej podejmowane przez policję zgodnie z obowiązującymi prawem: - interwencja, - sporządzenie dokładnego opisu zdarzenia (notatka urzędowa), - zatrzymanie sprawców przemocy, jeżeli stanowi on zagrożenie dla życia i zdrowia innych osób, - zabezpieczenie dowodów popełnienia przestępstwa, - podjęcie działań prewencyjnych wobec sprawcy przemocy, - udzielenie informacji ofiarom o możliwości uzyskania pomocy, - uruchomieni procedury „Niebieskiej karty”, - współpraca z innymi służbami.

23. Zadania instytucji i służb społecznych w dziedzinie przeciwdziałania przemocy rodzinie NIEBIESKA KARTA- jest dokumentem służbowym wypełnianym przez funkcjonariusz policji i pracownika socjalnego w przypadku stwierdzenia lub podejrzenia przemocy w rodzinie (Niebieska Karta w pomocy społecznej stanowi załącznik do wywiadu środowiskowego).

24. Zadania instytucji i służb społecznych w dziedzinie przeciwdziałania przemocy rodzinie Prokuratura Osoby poszkodowane na skutek przemocy domowej, a także świadkowie mogą złożyć w prokuraturze bądź na policji zawiadomienie o przestępstwie ściganym w trybie publiczno- skargowym lub wniosek o ściganie przestępstwa (dotyczy to przestępstw ściganych na wniosek osoby poszkodowanej). W przypadku uzasadnionego podejrzenia, że popełniono przestępstwo prokuratura wspólnie z policją ma obowiązek: - wszcząć postępowanie przygotowawcze mające na celu sprawdzenie czy faktycznie popełniono przestępstwo, - wyjaśnienia okoliczności czynu, - zebrania i zabezpieczenia dowodów, - ujęcia sprawcy, - zebrania i zabezpieczenia dowodów,

25. Zadania instytucji i służb społecznych w dziedzinie przeciwdziałania przemocy rodzinie - w uzasadnionym przypadku zastosować środek zapobiegawczy wobec sprawcy przemocy w postaci - dozoru policyjnego - tymczasowego aresztowania. Pomoc społeczna Celem działań pomocy społecznej (zgodnie z ustawą o pomocy społecznej) jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych, których same nie są wstanie pokonać, a także zapobieganie powstawaniu tych sytuacji. Pracownicy socjalni mogą m.in: - dokonać diagnozy sytuacji rodziny poprzez przeprowadzenie wywiadu środowiskowego

26. Zadania instytucji i służb społecznych w dziedzinie przeciwdziałania przemocy rodzinie - udzielić informacji o przysługujących prawach i formach pomocy i przyznać rodzinie odpowiednie świadczenie, - uruchomić interwencję kryzysową, - zapewnić bezpieczeństwo np. skierowanie do specjalistycznych służb, zapewnienie schronienia /Ośrodek Interwencji Kryzysowe/ - uruchomić procedurę „Niebieskiej karty” - współpracuje z innymi instytucjami i organizacjami.

27. Zadania instytucji i służb społecznych w dziedzinie przeciwdziałania przemocy rodzinie Służba zdrowia Głównym zadaniem służby zdrowia jest ochrona zdrowia pacjenta. Zjawisko przemocy domowej kwalifikuje się do zakresu sytuacji objętych świadczeniami zdrowotnymi. Do jej zadań należy m.in: - rozpoznawanie sygnałów świadczących o przemocy, - powiadomieni policji o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, - w sytuacji dot. Dzieci – powiadomienie Sądu Rodzinnego lub ośrodka pomocy z prośbą o wgląd w sytuację rodziny, - wystawianie zaświadczeń o stanie zdrowia, - informowanie o możliwości zrobienia obdukcji, - współpraca z innymi instytucjami.

28. Działalność Punktu Wsparcia i Informacji dla Osób Dotkniętych Przemocą w Rodzinie Od 15 lutego 2010 r. w gminie Raba Wyżna rozpoczął działalność Punkt Wsparcia i Informacji dla Osób Dotkniętych Przemocą w Rodzinie. Punkt mieści się w budynku Urzędu Gminy – nowootwarta część przyziemia. Godziny otwarcia punktu: poniedziałek od 11:00 do 13:00 wtorek od 9:00 do 11:00 środa od 15:00 do 17:00 czwartek od 9:00 do 11:00 piątek od 15:00 do 17:00

29. Formy udzielanej pomocy Formy udzielanej pomocy: wsparcie dla ofiar przemocy, informowanie możliwościach uzyskania pomocy, pomoc w kontaktach instytucjami, poradnictwo socjalne, kierowanie w razie potrzeby do Powiatowego Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Nowym Targu. Informacje udzielane są pod nr tel. 18 26 71 231 – GOPS dział Pomocy Społecznej.

30. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ