Paweł Walawender Uniwersytet Rzeszowski

1. Współpraca lokalnego samorządu z organizacjami pozarządowymi i innymi partnerami przy rozwiązywaniu problemów lokalnego rynku pracy – możliwości i dotychczasowe doświadczenia Paweł Walawender Uniwersytet Rzeszowski

2. TEORETYCZNE ASPEKTY WSPÓŁPRACY MIĘDZY SAMORZĄDEM A ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI

3. ORGANIZACJE POZARZĄDOWE W TEORIACH EKONOMICZNYCH • Teoria zawodności rynku oraz teoria zawodności państwa • Organizacje pozarządowe: między państwem a rynkiem • Organizacje pozarządowe jako instytucje uzupełniające ale nie alternatywne • Organizacje pozarządowe jako czynniki zmniejszający zawodność państwa

4. ORGANIZACJE POZARZĄDOWE W SOCJOLOGII • Instytucje pozarządowe typu nonprofit jako wyraz kolektywnego działania opartego na dobrowolności, spontaniczności oraz autentyczności potrzeb, które dzięki temu są zaspokajane. • Wielość i różnorodność instytucji organizacji pozarządowych zbliżona do heterogenicznej „natury” struktur społecznych. • Organizacje pozarządowe jako trzon społeczeństwa obywatelskiego

5. ORGANIZACJE POZARZĄDOWE W POLITOLOGII Organizacje pozarządowe – trzon społeczeństwa obywatelskiego – są zarówno zapleczem, jak i weryfikatorem oraz społecznym kontrolerem działalności partyjnej i szerzej politycznej.

6. WYBRANE PRAWNE ASPEKTY WSPÓŁPRACY MIĘDZYSEKTOROWEJ: MOŻLIWOŚCI WSPÓŁPRACY • Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590, z późn. zm.), • Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.), • Ustawa z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104, z późn. zm.), • Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz. U. Nr 169, poz. 1420),

7. WYBRANE PRAWNE ASPEKTY WSPÓŁPRACY MIĘDZYSEKTOROWEJ: MOŻLIWOŚCI WSPÓŁPRACY cd. • Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 grudnia 2005 r. w sprawie wzoru oferty realizacji zadania publicznego, ramowego wzoru umowy o wykonanie zadania publicznego i wzoru sprawozdania z wykonania tego zadania (Dz. U. Nr 264, poz. 2207 z późn. zm.), • Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593, z późn. zm.), • Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776, z późn. zm.), • Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. Nr 122, poz. 1143, z późn. zm.).

8. ZASADY WSPÓŁPRACY W „PROJEKCIE PROGRAMU WSPÓŁPRACY WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI W 2007 r.” • Zasada pomocniczości – zgodnie z którą Samorząd Województwa Podkarpackiego uznaje ich prawo do samodzielnego definiowania i rozwiązywania problemów, w tym należących także do sfery zadań publicznych, i w takim zakresie współpracuje z tymi organizacjami a także wspiera ich działalność i umożliwia realizację zadań publicznych na zasadach i w formie określonych przez ustawę, • Zasada suwerenności stron – zgodnie z którą Samorząd Województwa respektuje odrębność i suwerenność zorganizowanych wspólnot obywateli, uznaje ich prawo do samodzielnego definiowania i rozwiązywania problemów, w tym należących także do sfery zadań publicznych,

9. ZASADY WSPÓŁPRACY W „PROJEKCIE PROGRAMU WSPÓŁPRACY WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI W 2007 r.” (cd.) • Zasada partnerstwa – co oznacza, że organizacje pozarządowe, na zasadach i w formie określonej w ustawie oraz zgodnie z trybem wynikającym z odrębnych przepisów, uczestniczą w identyfikowaniu i definiowaniu problemów społecznych, wypracowywaniu sposobów ich rozwiązywania oraz wykonywaniu zadań publicznych, • Zasada efektywności – w myśl której organy Samorządu Województwa Podkarpackiego, wykorzystują współpracę z organizacjami pozarządowymi do efektywnej realizacji zadań społeczno-ekonomicznych, przestrzegając zasad uczciwej konkurencji z zachowaniem wymogów określonych w art. 25 i art. 28 ust. 3 ustawy o finansach publicznych.

10. ZASADY WSPÓŁPRACY W „PROJEKCIE PROGRAMU WSPÓŁPRACY WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI W 2007 r.” (cd.) • Zasada uczciwej konkurencji – umożliwienie konkurencji pomiędzy organizacjami pozarządowymi a jednostkami publicznymi, które mogą występować o dotacje na równych prawach, • Zasada jawności – zgodnie z którą organy Samorządu Województwa udostępniają organizacjom pozarządowym informacje o zamiarach i celach realizowanych i środkach przeznaczonych na realizację zadań publicznych, w których możliwa jest współpraca z tymi organizacjami oraz o kosztach realizacji zadań publicznych już prowadzonych przez jednostki podległe lub nadzorowane przez organy Samorządu Województwa Podkarpackiego wraz z informacją o sposobie obliczania tych kosztów, tak aby możliwe było ich porównanie z kosztami realizacji analogicznych zadań przez inne instytucje i osoby,

11. ZASADY WSPÓŁPRACY W „PROJEKCIE PROGRAMU WSPÓŁPRACY WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI W 2007 r.” (cd.) • Zasada praworządności – w myśl której zarówno współpraca, jak również kontrola realizacji zadań publicznych przez podmioty wymienione w art. 3, ust. 1 ustawy, odbywać się będzie na podstawie i w granicach określonych przez normy prawne.

12. MOŻLIWOŚCI WSPÓŁPRACY Instytucje dialogu społecznego Organizacje i instytucje zajmujące się problematyką rynku pracy: organizacje związków zawodowych, pracodawców i bezrobotnych oraz organizacje pozarządowe współpracujące z organami zatrudnienia i ochotniczymi hufcami pracy w zakresie realizacji zadań określonych ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

13. MOŻLIWOŚCI WSPÓŁPRACY Instytucje partnerstwa lokalnego Instytucje realizujące inicjatywy partnerów rynku pracy, tworzone na rzecz realizacji zadań określonych ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy i wspierane przez organy samorządu terytorialnego.

14. ROZ. 8 USTAWY Z 20 KWIETNIA 2004 ROKU O PROMOCJI ZATRUDNIA I INSTYTUCJACH RYNKU PRACY Polityka rynku pracy realizowana przez władze publiczne opiera się na dialogu i współpracy z partnerami społecznymi, w szczególności w ramach: • działalności rad zatrudnienia; • partnerstwa lokalnego; • uzupełniania i rozszerzania oferty usług publicznych służb zatrudnienia przez partnerów społecznych i agencje zatrudnienia.

15. ROZ. 13 USTAWY Z 20 KWIETNIA 2004 ROKU O PROMOCJI ZATRUDNIA I INSTYTUCJACH RYNKU PRACY Wspieranie lokalnych i regionalnych rynków pracy. • Starosta, samodzielnie lub we współpracy z innymi partnerami inicjuje i realizuje projekty lokalne w celu promocji zatrudnienia i aktywizacji bezrobotnych i poszukujących pracy. • Projekty lokalne - podobnie jak i regionalne – mają powstawać na zasadzie partnerstwa, które może liczyć na wsparcie finansowe (art. 63 pkt 4). • Zgodnie z ustawą dysponenci Funduszu Pracy mogą przeznaczać z niego środki między innymi na pokrycie kosztów związanych z organizowaniem partnerstwa lokalnego, (dotyczy to kosztów organizacji spotkań i konferencji z udziałem przedstawicieli instytucji partnerstwa lokalnego oraz instytucji realizujących inicjatywy partnerów rynku pracy).

16. WSPÓŁPRACA SAMORZĄDU ORAZ ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM

17. SEKTOR POZARZĄDOWY W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM • W 2005 r. Działało na obszarze Podkarpacia ponad 2 tys. organizacji pozarządowych • Podkarpacie zajmuje 8 miejsce wśród województw o największej liczbie organizacji III sektora oraz 9 pozycję pod względem liczby organizacji przypadających na 10 tys. mieszkańców • Największy procentowy udział wśród podkarpackich organizacji pozarządowych mają stowarzyszenia (88%). • Obszar działań badanych organizacji obejmuje w pierwszej kolejności edukację i wychowanie (41,4%), kulturę i sztukę (32,9%), rozwój lokalny (28,7%), ochronę zdrowia i pomoc niepełnosprawnym (25,5%) oraz ochroną środowiska (16%). • Niemal 2/5 przebadanych organizacji działa na obszarze województwa powyżej 10 lat, zaś niemal 1/3 wskazuje, że działa w okresie od 5 do 10 lat. • Ponad 70% organizacji opiera swą działalność na wolontariacie.

18. PRZEGLĄD WYBRANYCH INICJATYW MIĘDZYSEKTOROWYCH NA RZECZ ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW LOKALNEGO RYNKU PRACY

19. INICJATYWA LEADER + • Pilotażowy Program LEADER+ - zawarty w Sektorowym Programie Operacyjnym „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” jako działanie 2.7. • Realizacja: lata 2004-2006, (umowy zawarte z beneficjentami realizowane do 2008 roku). • Celem programu: „stymulowanie lokalnych inicjatyw na rzecz rozwoju obszarów wiejskich: tworzenie zintegrowanych strategii rozwoju obszarów wiejskich, budowanie partnerstw publiczno-prywatnych (Lokalnych Grup Działania) oraz podejmowanie przez nie działań na rzecz rozwoju i promocji regionu”

20. INICJATYWA LEADER + (cd.) • W ramach inicjatywy LEADER+ na obszarze województwa podkarpackiego zawiązanych zostało 18 partnerstw lokalnych, spośród których najliczniejsze posiadają kilkudziesięciu partnerów. • Jednym z celów partenrstw jest integracja rozproszonych działań organizacji pozarządowych i samorządu na rzecz określonych regionów oraz przyciągnięcie do współpracy lokalnych przedsiębiorców, a także tworzenie spójnego programu dla zrównoważonego rozwoju oraz w konsekwencji podniesienie jakości życia mieszkańców

21. PROJEKT CREIN JAKO PRZYKŁAD MIĘDZYNARODOWEJ WSPÓŁPRACY MIĘDZYSEKTOROWEJ • Projekt realizowany od listopada 2001 do listopada 2003 roku w ramach programu Leonardo da Vinci • Cel: wypracowanie skutecznych metod pomocy kobietom opuszczającym mury więzień. • Promotor: hiszpańska firma Information and Image Management Systems, SA (Barcelona) • Partnerzy projektu: przedsiębiorstwa, oraganizaje pozarządowe oraz instytucje samorządowe z Polski, Francji, Włoch i Austrii. • Dodatkowo CREIN zakładał szereg działań, których celem było uwrażliwienie społeczeństwa i pracodawców z sektora MŚP na problemy osób opuszczających zakłady karne. • Efektem projektu było integrowanie różnych instytucji na rzecz działań, których celem było zwiększenie szans byłych więźniów na rynku pracy.

22. PROJEKT ANIMATOR JAKO PRZYKŁAD WSPÓŁPRACY MIĘDZYSEKTOROWEJ NA REGIONALNYM RYNKU PRACY • „Animator” realizowany jest w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL • Partnerstwo na Rzecz Rozwoju czyli związek organizacji pozarządowych, instytucji publicznej służby zatrudnienia, instytucji edukacyjnych, ośrodków pomocy społecznej oraz pracodawców i przedsiębiorców, które podzielają cele projektu i podejmują współpracę zmierzającą do rozwiązania zidentyfikowanych przez Partnerstwo problemów rynku pracy • Lider Partnerstwa na Rzecz Aktywizacji Zawodowej „Animator”: Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego

23. ZADANIA PROJEKTU „ANIMATOR” • Stworzenie skutecznego systemu współpracy (w zakresie wymiany informacji, realizacji wspólnych przedsięwzięć), między organizacjami wywodzącymi się z różnych sektorów (organizacje pozarządowe, samorząd różnego szczebla, urzędy, przedsiębiorcy, instytucje pomocy społecznej, szkoły) działających na rzecz niwelowania barier i praktyk dyskryminacyjnych na lokalnych rynkach pracy, • Udostępnienie organizacjom szkoleniowym i doradczym wyników szczegółowych badań i analiz prowadzonych w ramach projektu, co pozwoli dostosować programy szkoleń do potrzeb zawodowych i społecznych grup docelowych, • Wprowadzenie nowego zawodu związanego z obsługą rynku pracy tzw. „animatora”. Opiekując się 20 osobową grupą bezrobotnych będzie miał on szansę na pełne poznanie zarówno potrzeb, jak i możliwości, jakimi dysponują.

24. GRUPY DOCELOWE PROJEKTU • Osoby niepełnosprawne; • Bezrobotne kobiety w wieku 25-34 lat; • Bezrobotna młodzież, ze szczególnym uwzględnieniem absolwentów; • Bezrobotni mężczyźni powyżej 45 roku życia; • Bezrobotne matki samotnie wychowujące dzieci do 7 roku życia.

25. PARTNERSTWA PONADNARODOWE W RAMACH „ANIMATORA” • Partnerstwo ponadnarodowe NOVA • Partnerstwo ponadnarodowe PEGASES • Partnerstwo ponadnarodowe ROMA

26. PODSUMOWANIE • Możliwość wdrażania projektów rynku pracy współfinansowanych ze środków wspólnotowych pozwala organizacjom pozarządowym współuczestniczyć w realizacji polityki zatrudnia Unii Europejskiej zarówno na poziomie krajowym, regionalnym jak i lokalnym • Realizacja projektów stwarza nowe możliwości współpracy między różnymi aktorami na rynku pracy w tym i między organizacjami pozarządowymi a samorządem.

27. PODSUMOWANIE (cd.) • Główne problemy związane ze współpracą między samorządem a organizacjami pozarządowymi • Wypracowywanie zasad współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi zostaje czasem wymuszone odgórnie (bo np. tak wymaga tego projekt). • Nie zawsze samorządy traktują organizacje pozarządowe jako pełnoprawnego partnera (tendencja do odgrywania roli „tego silniejszego”) w negocjacjach. • W projektach biorą udział organizacje o różnej wielkości, zasobach, sposobach zarządzania a przede wszystkim o różnym doświadczeniu w realizowaniu projektów.