System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW

1. Zapewnianie jakości kształcenia na Uniwersytecie Warszawskimw roku akademickim 2012/2013Agata Wroczyńska i Paweł StępieńUniwersytet Warszawski30 października 2012 r.

2. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW • Wydziałowe systemy zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia – zadanie dla jednostek w roku akademickim 2012/2013 • Misja i strategia Uniwersytetu Warszawskiego oraz jego jednostek

3. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW

4. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW Zarządzenie nr 56 Rektora Uniwersytetu Warszawskiego z dnia 3 października 2012 r. w sprawie Systemu Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na Uniwersytecie Warszawskim Na podstawie § 115 ust. 3 Statutu Uniwersytetu Warszawskiego, przyjętego Uchwałą nr 115 Senatu Uniwersytetu Warszawskiego z dnia 21 czerwca 2006 r. (tekst jednolity: Monitor UW 3A z dnia 20 marca 2012 r., poz. 76), uznając, że kluczem do wysokiej jakości kształcenia na Uniwersytecie Warszawskim jest świadome współtworzenie kultury jakości przez wszystkich członków społeczności akademickiej, że uzyskiwanie wysokiej jakości kształcenia nierozerwalnie wiąże się z autonomią, tradycją i godnością społeczności akademickiej i możliwe jest dzięki osiąganiu założonych przez nią celów oraz że System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na Uniwersytecie Warszawskim budowany jest w oparciu dobre doświadczenia jednostek w zapewnianiu jakości kształcenia, zgodnie z przekonaniem, że tworzeniu kultury jakości służy ocena własna, dialog, współpraca, wspieranie i upowszechnianie najlepszych rozwiązań – zarządza się, co następuje:

5. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW Zarządzenie nr 56 Rektora Uniwersytetu Warszawskiego z dnia 3 października 2012 r. w sprawie Systemu Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na Uniwersytecie Warszawskim § 2 1. Dbając o zapewnianie i doskonalenie jakości kształcenia na Uniwersytecie Warszawskim, Uczelniany Zespół oraz Zespoły jednostek w szczególności mają na uwadze realizację następujących celów: 1. łączność nauczania i badań naukowych, 2. kształtowanie przyszłych elit Rzeczypospolitej, 3. podniesienie atrakcyjności i konkurencyjności UW wobec innych uczelni polskich i zagranicznych. 2. Uczelniany Zespół dba w szczególności o wypełnienie misji i strategii uczelni w zakresie zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia. 3. Zespoły jednostek dbają w szczególności o wypełnienie misji i strategii Uniwersytetu oraz – odpowiednio do miejsca ich powołania – misji i strategii wydziałów i innych jednostek organizacyjnych prowadzących studia, w zakresie zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia.

6. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW Struktura Systemu Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia • Uczelniany Zespół Zapewnienia Jakości Kształcenia • Wydziałowe Zespoły Zapewnienia Jakości Kształcenia • Zespoły Zapewnienia Jakości Kształcenia w innych jednostkach • Inne zespoły działające na rzecz zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia, o których mowa w §115 ust. 2 Statutu UW • Pełnomocnik Rektora ds. Jakości Kształcenia • Biuro ds. Jakości Kształcenia • Pracownia Ewaluacji Jakości Kształcenia

7. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW Uczelniany Zespół Zapewniania Jakości Kształcenia W skład Uczelnianego Zespołu wchodzi: • Pełnomocnik Rektora ds. Jakości Kształcenia na UW jako przewodniczący, • dziewięciu nauczycieli akademickich z jednostek organizacyjnych UW, przy zachowaniu zasady reprezentatywności dziedzin naukowych, w tym co najmniej czterech posiadających stopień naukowy doktora habilitowanego lub tytuł profesora, • jeden doktorant, wskazany przez Zarząd Samorządu Doktorantów UW, • dwóch studentów, wskazanych przez Zarząd Samorządu Studentów UW.

8. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW Uczelniany Zespół Zapewniania Jakości Kształcenia • Członkowie Uczelnianego Zespołu i Pełnomocnik Rektora ds. Jakości Kształcenia są wybierani/mianowani przez Rektora UW na okres kadencji organów Uczelni. • Uczelniany Zespół Zapewnienia Jakości Kształcenia pełni przede wszystkim funkcję doradczą i rekomendacyjną wobec Rektora.

9. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW Uczelniany Zespół Zapewniania Jakości Kształcenia Zarządzenie nr 56 Rektora UW z dnia 3 października 2012 r. § 6 1. Uczelniany Zespół podejmuje działania na rzecz zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia na UW. W tym celu w szczególności opracowuje i przedstawia Rektorowi wnioski i projekty dotyczące: 1) polityki, określającej cele i strategię zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia na UW, zgodnej ze strategią Uniwersytetu, 2) ogólnouczelnianych procedur zapewniania jakości kształcenia, 3) zasad tworzenia systemów zapewniania jakości kształcenia na wydziałach i w innych jednostkach organizacyjnych UW, kształcących studentów.

10. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW Uczelniany Zespół Zapewniania Jakości Kształcenia Zarządzenie nr 56 Rektora UW z dnia 3 października 2012 r. § 6 2. Uczelniany Zespół opracowując projekty, o których mowa w ust. 1 pkt 3, w szczególności przedstawia wytyczne dla wydziałów i innych jednostek organizacyjnych UW prowadzących studia, dotyczące: 1) zasad zatwierdzania, monitorowania i okresowego przeglądu programów nauczania i ich efektów, 2) zasad oceniania studentów i doktorantów, uwzględniających konieczność publikowania i konsekwentnego stosowania kryteriów, przepisów i procedur, 3) zasad zapewniania jakości kadry dydaktycznej, gwarantujących prowadzenie zajęć dla studentów i doktorantów przez kompetentną i wykwalifikowana kadrę oraz umożliwiających nauczycielom akademickim podnoszenie kwalifikacji i kompetencji, 4) zasad monitorowania, przeglądu i podnoszenia zasobów do nauki (m.in. bibliotek, sal dydaktycznych i ich wyposażenia, komputerów z dostępem do Internetu), 5) zasad gromadzenia, analizowania i wykorzystania informacji na temat kształcenia na UW, z wykorzystaniem m.in. Uniwersyteckiego Systemu Obsługi Studiów i Internetowej Rejestracji Kandydatów, 6) zasad publikowania informacji na temat kształcenia na Uniwersytecie Warszawskim.

11. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW Uczelniany Zespół Zapewniania Jakości Kształcenia Zarządzenie nr 56 Rektora UW z dnia 3 października 2012 r. § 6 3. W celu realizacji zadań określonych w ust. 1 pkt 1 i 2 Uczelniany Zespół opracowuje formularz sprawozdania z oceny własnej dla wydziałów i innych jednostek organizacyjnych UW prowadzących studia, wskazując termin sprawozdania oraz zakres ewaluacji obejmujący w szczególności obszary wymienione w ust. 2. 4. Uczelniany Zespół ustala wieloletni harmonogram badań poszczególnych obszarów wymienionych w ust. 2.

12. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW Wydziałowe Zespoły Zapewniania Jakości Kształcenia Zarządzenie nr 56 Rektora UW z dnia 3 października 2012 r. § 9 1. W skład Zespołu jednostki wchodzi: 1) przewodniczący, 2) przedstawiciel nauczycieli akademickich jednostki, 3) przedstawiciel doktorantów, wskazany przez Zarząd Samorządu Doktorantów jednostki lub Zarząd Samorządu Doktorantów UW, 4) przedstawiciel studentów, wskazany przez Zarząd Samorządu Studentów jednostki lub Zarząd Samorządu Studentów UW. 2. Jeżeli jednostka jest wydziałem, powstaje jeden, Wydziałowy Zespół Zapewniania Jakości Kształcenia. 3. Dziekan/kierownik jednostki organizacyjnej UW prowadzącej studia może zwiększyć liczbę członków Zespołu jednostki.

13. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW Wydziałowe Zespoły Zapewniania Jakości Kształcenia Zarządzenie nr 56 Rektora UW z dnia 3 października 2012 r. § 11 1. Zespół jednostki podejmuje działania na rzecz zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia na wydziale/w innej jednostce organizacyjnej UW prowadzącej studia. W tym celu w szczególności opracowuje i przedstawia dziekanowi/kierownikowi innej jednostki organizacyjnej UW prowadzącej studia, wnioski i projekty dotyczące Wewnętrznego Systemu Zapewniania Jakości Kształcenia na wydziale/w innej jednostce organizacyjnej UW prowadzącej studia, zgodnie z ustaleniami, o których mowa w § 6 ust. 1 pkt 3 oraz ust. 2.

14. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW Wydziałowe Zespoły Zapewniania Jakości Kształcenia Zarządzenie nr 56 Rektora UW z dnia 3 października 2012 r. § 11 2. Zespół jednostki sporządza, zgodnie z wytycznymi Uczelnianego Zespołu, sprawozdanie z oceny własnej, stanowiące wynik ewaluacji jakości kształcenia na wydziale/w innej jednostce organizacyjnej UW prowadzącej studia, i przedstawia je – odpowiednio – dziekanowi/kierownikowi innej jednostki organizacyjnej UW prowadzącej studia. 3. Sprawozdanie, o którym mowa w ust. 2, w szczególności: 1) przedstawia mocne i słabe strony wydziału/innej jednostki organizacyjnej UW prowadzącej studia, w zakresie jakości kształcenia, 2) przedstawia plany i kalendarium działań w celu wyeliminowania zjawisk niepożądanych i naprawy niedostatków oraz w celu doskonalenia jakości kształcenia.

15. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW Pełnomocnik Rektora UW ds. Jakości Kształcenia Pełnomocnik ds. Jakości Kształcenia jest zobowiązany m.in. do: • podejmowania działań o charakterze koncepcyjnym i organizacyjnym oraz koordynacji przedsięwzięć zmierzających do zapewniania i podnoszenia jakości studiów na UW, • kierowania pracami nad zaprojektowaniem, opracowaniem i wdrożeniem systemu zapewnienia jakości kształcenia na UW, • współdziałania z jednostkami organizacyjnymi Uniwersytetu w zakresie wprowadzania systemu jakości, • gromadzenia i przetwarzania informacji dotyczących wdrażania systemu zapewnienia jakości kształcenia w jednostkach UW, • przeglądu i doskonalenia systemu zapewnienia jakości kształcenia.

16. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW Biuro ds. Jakości Kształcenia Głównym zadaniem BJK jest wspomaganie podejmowanych przez Pełnomocnika Rektora ds. Jakości Kształcenia działań o charakterze koncepcyjnym i organizacyjnym oraz koordynacja przedsięwzięć zmierzających do zapewnienia i podnoszenia jakości studiów na UW. Biuro wspiera Pełnomocnika: • w gromadzeniu i przetwarzaniu informacji dotyczących wdrażania systemu zapewnienia i doskonalenia jakości kształcenia, • we współdziałaniu z jednostkami dydaktycznymi UW w zakresie budowy i funkcjonowania systemu.

17. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW Biuro ds. Jakości Kształcenia Biuro ds. Jakości Kształcenia współpracuje z biurami administracji centralnej: • Biurem Spraw Studenckich, • Biurem ds. Realizacji Procesu Bolońskiego, • Biurem ds. Rekrutacji, • Biurem Zawodowej Promocji Absolwentów, • Biurem Współpracy z Zagranicą, • Biurem Promocji.

18. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW Biuro ds. Jakości Kształcenia Ponadto pracownicy Biura ds. Jakości Kształcenia: – śledzą doświadczenia krajowych i zagranicznych szkół wyższych w zakresie jakości kształcenia, – udzielają studentom i pracownikom Uniwersytetu informacji związanych z problematyką jakości kształcenia w szkolnictwie wyższym w Polsce i na świecie, – dbają o spójną politykę informacyjną dotyczącą zagadnień jakości kształcenia na UW, – organizują szkolenia i seminaria naukowe dotyczące zagadnień jakości kształcenia, – prowadzą działania konsultacyjno-doradcze w zakresie technik, metod i procedur zapewnienia jakości oraz promocji dobrych praktyk dotyczących doskonalenia jakości kształcenia na uczelni.

19. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW Pracownia Ewaluacji Jakości Kształcenia Najważniejsze zadania Pracowni: • systematyczne badanie warunków kształcenia na UW, • współpraca z Uczelnianym Zespołem Zapewniania Jakości Kształcenia i Biurem ds. Jakości Kształcenia w rekomendowaniu działań służących poprawie jakości kształcenia. Badania opinii na temat jakości i warunków kształcenia na UW Pracownia prowadzi zarówno wśród społeczności akademickiej Uniwersytetu, tzn. studentów, doktorantów, nauczycieli akademickich oraz pracowników administracyjnych, jak i wśród słuchaczy studiów podyplomowych, kandydatów na studia i absolwentów UW oraz pracodawców, przedstawicieli mediów czy innych wyrazicieli opinii na temat dydaktyki Uniwersytetu Warszawskiego.

20. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW Pracownia Ewaluacji Jakości Kształcenia Zarządzenie nr 16 Rektora Uniwersytetu Warszawskiego z dnia 2 marca 2010 w sprawie zasad i trybu przeprowadzania ogólnouniwersyteckich badań ankietowych oraz badań ankietowych na wydziałach i w innych jednostkach organizacyjnych Uniwersytetu Warszawskiego kształcących studentów Ogólnouniwersyteckie badania ankietowe § 1 [...] 3. W każdym roku akademickim PEJK przeprowadza wśród członków społeczności akademickiej Uniwersytetu Warszawskiego co najmniej jedno ogólnouniwersyteckie badanie ankietowe.

21. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW Pracownia Ewaluacji Jakości Kształcenia Zarządzenie nr 16 Rektora Uniwersytetu Warszawskiego z dnia 2 marca 2010... § 1 4. Zawartość kwestionariuszy ankiet wykorzystywanych w trakcie ogólnouniwersyteckich badań ankietowych jest wypracowywana według następującej procedury: 1) na posiedzeniu Uczelnianego Zespołu Zapewnienia Jakości Kształcenia, zwanego dalej „UZZJK”, w którym uczestniczy Rektor i przedstawiciele PEJK, określane są cele badania ankietowego i obszary tematyczne, których badanie to ma dotyczyć; 2) uzgodnienia na temat celów i obszarów tematycznych badania przekazywane są w formie pisemnej do PEJK; 3) w oparciu o ustalenia dotyczące celów i obszarów badawczych PEJK przygotowuje kwestionariusz badawczy; 4) kwestionariusz badawczy poddany jest konsultacjom z UZZJK; 5) ostateczne zatwierdzenie kwestionariusza badawczego następuje na posiedzeniu UZZJK z udziałem Rektora i przedstawicieli PEJK.

22. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW Pracownia Ewaluacji Jakości Kształcenia Zarządzenie nr 16 Rektora Uniwersytetu Warszawskiego z dnia 2 marca 2010... § 4 1. Na podstawie danych zebranych w trakcie ogólnouniwersyteckich badań ankietowych PEJK sporządza raporty badawcze, które przekazuje Rektorowi, UZZJK oraz Biuru Jakości Kształcenia. 2. Na podstawie raportów badawczych UZZJK formułuje wnioski i propozycje dotyczące jakości kształcenia i przekazuje je Rektorowi. 3. Sprawozdania z wyników badań przygotowuje PEJK w porozumieniu z Rektorem. 4. Sprawozdania wraz z wnioskami i propozycjami dotyczącymi jakości kształcenia przekazywane są Senatowi, Zarządowi Samorządu Studentów oraz Zarządowi Samorządu Doktorantów. § 5 [...] 4. UZZJK przedstawia Rektorowi sformułowane na podstawie raportu badawczego otrzymanego od PEJK wnioski i propozycje dotyczące jakości kształcenia w terminie 60 dni (z wyłączeniem lipca i sierpnia) od otrzymania tego raportu.

23. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW Pracownia Ewaluacji Jakości Kształcenia Zarządzenie nr 16 Rektora Uniwersytetu Warszawskiego z dnia 2 marca 2010... Badania ankietowe w jednostkach organizacyjnych UW § 8 W jednostkach organizacyjnych ankieta zawiera treści wspólne dla wszystkich jednostek [...] oraz treści właściwe dla danej jednostki organizacyjnej, odzwierciedlające specyfikę jej dydaktyki. § 9 W jednostkach organizacyjnych o formie, treści, sposobie realizacji badań ankietowych oraz sposobie opracowania danych zebranych w wyniku badań decyduje kierownik jednostki organizacyjnej, zgodnie z uchwałą rady jednostki w sprawie zasad i procedur przeglądu w celu zapewnienia i doskonalenia jakości procesu dydaktycznego, w porozumieniu z zespołem zapewnienia jakości kształcenia w jednostce organizacyjnej, zwanym dalej „zespołem jednostki”, oraz z samorządem studentów (doktorantów) jednostki organizacyjnej z uwzględnieniem § 8 niniejszego zarządzenia. § 10 1. W jednostkach organizacyjnych badanie ankietowe jest realizowane w każdym roku akademickim. 2. Zespół jednostki przedstawia kierownikowi jednostki organizacyjnej opinię na temat poprawności i bezstronności interpretacji wyników badań ankietowych przeprowadzonych w jednostce organizacyjnej. § 11 W oparciu o wyniki badań ankietowych zespół jednostki formułuje wnioski i propozycje dotyczące jakości kształcenia w jednostce i przekazuje je kierownikowi jednostki w terminie 30 dni od otrzymania tych wyników.

24. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW Pracownia Ewaluacji Jakości Kształcenia W czerwcu 2010 Pracownia Ewaluacji Jakości Kształcenia przystąpiła do badań Monitorowanie losów absolwentów uczelni wyższych z wykorzystaniem danych administracyjnych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Badania te prowadzone są na zamówienie Instytutu Badań Edukacyjnych (IBE) i stanowią część projektu Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego, współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego UE w ramach Poddziałania 3.1.1 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (PO KL). Celem Monitorowania, jak objaśnia zespół Pracowni, „jest poznanie losów edukacyjnych oraz karier zawodowych absolwentów uczelni wyższych oraz stworzenie uniwersalnego narzędzia, które umożliwi cykliczne badania tego typu w skali kraju”.

25. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW Pracownia Ewaluacji Jakości Kształcenia Plany • Wskazana jest zmiana dynamiki prowadzenia ankiet ogólnouniwersyteckich. Ankiety studenckie powinny być prowadzone cyklicznie, co drugi rok. W okresach, kiedy ankiety studenckie nie będą prowadzone realizowane będą badania i analizy wśród innych grup społeczności akademickiej: doktorantów, absolwentów oraz nauczycieli akademickich i lektorów. • Ważnym elementem są badania i analizy prowadzone wśród absolwentów naszej uczelni. Zebrany – w ramach działania projektu Monitorowanie losów absolwentów uczelni wyższych z wykorzystaniem danych administracyjnych ZUS– materiał pozwoli nie tylko przygotowywać wystandaryzowane, automatyczne raporty, ale również daje możliwość prowadzenia autorskich analiz dotyczących karier zawodowych i edukacyjnych absolwentów UW. Badania te miałyby charakter pogłębionych studiów bazujących na różnorodnych źródłach danych (rejestry IRK, USOS i ZUS, badania opinii, statystyki publiczne). Pozwoli to nie tylko na sprostanie wymogom nowej ustawy „Prawo o szkolnictwie wyższym”, ale również dostarczy władzom UW informacji zwrotnej pozwalającej kontrolować związki kształcenia na UW i doświadczeń absolwentów z rynku pracy. Badania te prezentowane by były co 4 lata.

26. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW Pracownia Ewaluacji Jakości Kształcenia Plany • Ogólnouniwersyteckie ankiety prowadzone wśród doktorantów będą realizowane w cyklu czteroletnim. • Badania wśród nauczycieli akademickich (tzw. badanie pracownicze) ze względu na swoje znaczenie powinny być realizowane na uczelni. Badania te nie będą na stałe wpisane w cykl badawczy i będą prowadzone w okresach ustalonych osobno z władzami UW. Prowadzenie badań pracowniczych miałoby wówczas priorytet i przesuwałoby cykl badawczy PEJK.

27. I. System Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na UW Pracownia Ewaluacji Jakości Kształcenia Schemat cyklu badań ogólnouniwersyteckich w kolejnych latach

28. II. Wydziałowe systemy zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia – zadanie dla jednostek w roku akademickim 2012/2013

29. II. Wydziałowe systemy zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia Akty prawne1 Przepisy znowelizowanej ustawy Prawo o szkolnictwie wyższymoraz wydanych na jej podstawie rozporządzeń istotnie wzmacniają znaczenie wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia. W szczególności przepisy ustawy: • zobowiązują rektora uczelni publicznej do sprawowania nadzoru nad wdrożeniem i doskonaleniem uczelnianego systemu zapewnienia jakości kształcenia (nowy przepis wprowadzony do ustawy – art. 66 ust. 2 pkt 3a), • czynią ocenę funkcjonowania systemu zapewnienia jakości kształcenia kluczowym elementem oceny programowej i oceny instytucjonalnej, dokonywanej przez Polską Komisję Akredytacyjną i obligują ministra do wydania – w drodze rozporządzenia – odpowiednich regulacji w tym zakresie (art. 9 ust. 3, pkt 3(c) i 4(a)). 1 W części prezentacji poświęconej wydziałowym systemom wykorzystujemy opracowanie A. Kraśniewskiego i P. Stępnia Przygotowanie rekomendacji dla uczelni – na podstawie analizy najlepszych doświadczeń krajowych i zagranicznych w zakresie budowy wewnętrznych systemów zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia... Opracowanie powstało w ramach projektu Potwierdzanie efektów kształcenia w instytucjach szkolnictwa wyższego. IBE, lipiec 2012.

30. II. Wydziałowe systemy zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia Akty prawne Znaczenie systemów zapewniania (poprawy) jakości kształcenia jest też odzwierciedlone w przepisie stanowiącym, że w budżecie państwa jest określana dotacja podmiotowa przeznaczona na dofinansowanie podstawowych jednostek organizacyjnych uczelni w zakresie wdrażania systemów poprawy jakości kształcenia (oraz Krajowych Ram Kwalifikacji) (art. 94b  ust 1. pkt 3). Nowe regulacje wymuszają funkcjonowanie wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia w każdej jednostce uczelni prowadzącej studia. Zgodnie z treścią Rozporządzenia w sprawie warunków prowadzenia studiów (§ 9 ust. 1 pkt 9) wdrożenie takiego systemu, obejmującego mechanizmy doskonalenia programu kształcenia, jest jednym z warunków prowadzenia studiów.

31. II. Wydziałowe systemy zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia Akty prawne Rozporządzenie to (§ 11 ust. 1) formułuje także ogólne wymagania, jakie powinien spełniać wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia. Powinien on odnosić się do wszystkich etapów i aspektów procesu dydaktycznego i uwzględniać w szczególności: • wszystkie formy weryfikowania efektów kształcenia osiąganych przez studenta w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych, • dokonywane przez studentów oceny nauczycieli akademickich w zakresie wypełniania przez nich obowiązków dydaktycznych, • wnioski z monitorowania karier zawodowych absolwentów uczelni.

32. II. Wydziałowe systemy zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia Akty prawne Funkcjonowania wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia dotyczy też zawarty w tym rozporządzeniu przepis (§ 11 ust. 2) zobowiązujący kierownika jednostki prowadzącej studia (dziekana) do przedkładania corocznie radzie jednostki (radzie wydziału) oceny efektów realizowanego procesu kształcenia. Ocena ta powinna stanowić podstawę do określenia właściwych sposobów doskonalenia procesu kształcenia.

33. II. Wydziałowe systemy zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia Akty prawne Delegacje ustawowe, czyniące ocenę funkcjonowania systemu zapewnienia jakości kształcenia kluczowym elementem dokonywanej przez Polską Komisję Akredytacyjną oceny programowej i oceny instytucjonalnej, zostały rozwinięte w Rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 29 września 2011 r. w sprawie warunków oceny programowej i oceny instytucjonalnej. Zgodnie z przepisami tego rozporządzenia: • ocena programowa obejmuje m.in. ocenę funkcjonowania wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia – w zakresie analizy efektów kształcenia i jego działania na rzecz doskonalenia programu kształcenia (§ 2 ust. 3), • ocena programowa obejmuje m.in. ocenę funkcjonowania wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia, w tym jego konstrukcji i oddziaływania na doskonalenie jakości kształcenia (§ 7 ust. 2).

34. II. Wydziałowe systemy zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia Regulacje wprowadzone przez Polską Komisję Akredytacyjną Przepisy znajdujące się w Rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 29 września 2011 r. w sprawie warunków oceny programowej i oceny instytucjonalnej zostały rozwinięte w Statucie Polskiej Komisji Akredytacyjnej uchwalonym 10 listopada 2011 r. W części I Załącznika do Statutu PKA, określającej kryteria oceny programowej, sformułowano konkretne wymagania i postulaty odnoszące się m.in. do wewnętrznego systemu zapewniania jakości. W szczególności jest wymagane, aby: • jednostka wypracowała przejrzystą strukturę zarządzania kierunkiem studiów oraz dokonywała systematycznej, kompleksowej oceny efektów kształcenia; wyniki tej oceny powinny stanowić podstawę rewizji programu studiów oraz metod jego realizacji zorientowanej na doskonalenie jakości jego końcowych efektów; • w procesie zapewniania jakości i budowy kultury jakości uczestniczyli pracownicy, studenci, absolwenci oraz interesariusze zewnętrzni.

35. II. Wydziałowe systemy zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia Regulacje wprowadzone przez Polską Komisję Akredytacyjną W części II Załącznika do Statutu PKA, określającej kryteria oceny instytucjonalnej, sformułowano m.in. wymagania/postulaty odnoszące się do wewnętrznego systemu zapewniania jakości. Jest wymagane m.in., aby wewnętrzne procedury zapewnienia jakości kształcenia miały charakter kompleksowy, przeciwdziałały powstawaniu zjawisk patologicznych i zapewniały weryfikację i ocenę efektywności wszystkich czynników wpływających na jakość kształcenia, a w szczególności umożliwiały: • ocenę stopnia realizacji efektów kształcenia, zdefiniowanych dla prowadzonych przez jednostkę studiów, • udział pracodawców i innych przedstawicieli rynku pracy w określaniu i ocenie efektów kształcenia, • monitorowanie losów absolwentów w celu oceny efektów kształcenia na rynku pracy, • monitorowanie i okresowe przeglądy programów kształcenia, • ocenę zasad oceniania studentów, doktorantów i słuchaczy oraz weryfikację efektów ich kształcenia. Jest ponadto wymagane, aby jednostka dokonywała systematycznej oceny efektywności wewnętrznego systemu zapewniania jakości, a jej wyniki wykorzystywała do doskonalenia polityki zapewniania jakości i budowy kultury jakości kształcenia.

36. II. Wydziałowe systemy zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia Regulacje wprowadzone przez Polską Komisję Akredytacyjną W części III Załącznika do Statutu PKA, precyzującej kryteria i warunki przyznawania poszczególnych ocen (wyróżniająca, pozytywna, warunkowa), wskazano wagę poszczególnych kryteriów oceny. W przypadku oceny programowej wyróżniono wśród ośmiu kryteriów cztery kryteria kluczowe, w tym jedno dotyczące bezpośrednio wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia („jednostka rozwija wewnętrzny system zapewniania jakości zorientowany na osiągnięcie wysokiej kultury jakości kształcenia na ocenianym kierunku studiów”).

37. II. Wydziałowe systemy zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia Regulacje wprowadzone przez Polską Komisję Akredytacyjną Uchwała nr 1/2012 Prezydium Polskiej Komisji Akredytacyjnej z dnia 26 stycznia 2012 r. w sprawie wytycznych do przygotowania raportu samooceny określa wzoryraportu w przypadku oceny programowej oraz oceny instytucjonalnej. We wzorach tych znajdują odzwierciedlenie omówione wyżej sformułowania dotyczące wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia występujące w Statucie PKA, zwykle w postaci rozszerzonej lub uszczegółowionej.

38. II. Wydziałowe systemy zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia Regulacje wprowadzone przez Polską Komisję Akredytacyjną W części VI raportu samooceny (ocena programowa), opisującej wewnętrzny system zapewniania jakości, funkcjonowanie tego systemu powinno zostać przedstawione ze szczególnym uwzględnieniem m.in. systemu weryfikacji osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia na różnych etapach, w tym: • opis procedur określania efektów kształcenia oraz monitorowania ich realizacji; • opis sposobów potwierdzania efektów na każdym etapie kształcenia, w tym: • system oceny prac zaliczeniowych, projektowych, egzaminacyjnych, • system weryfikacji efektów uzyskanych w wyniku odbycia praktyk/stażu, • system sprawdzania końcowych efektów (proces dyplomowania), oraz – jeżeli jest to możliwe ze względu na specyfikę i profil prowadzonego kształcenia – system monitorowania karier zawodowych na rynku pracy; • opis udziału interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych w procesie określania i weryfikacji zakładanych efektów kształcenia; • opis mechanizmów mających na celu doskonalenie programu kształcenia i jego efektów; • opis procedur zapewniających publiczną dostępność opisu efektów kształcenia, systemu ich oceny oraz weryfikacji; • opis systemu zapobiegania zjawiskom patologicznym, związanym z procesem kształcenia. Należy także dokonać oceny trafności i skuteczności przyjętych rozwiązań w zakresie weryfikacji osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia przez studentów.

39. II. Wydziałowe systemy zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia Regulacje wprowadzone przez Polską Komisję Akredytacyjną W przypadku oceny instytucjonalnej w części II raportu samooceny, opisującej wewnętrzny system zapewniania jakości, należy przedstawić m.in.: • wewnętrzne przepisy stanowiące podstawę funkcjonowania tego systemu, w tym przepisy dotyczące określania i weryfikacji efektów kształcenia, w tym procesu dyplomowania; • wewnętrzne procedury zapewnienia jakości stanowiące podstawę weryfikacji wszystkich czynników wpływających na jakość kształcenia, w tym procedury/procesy dotyczące • weryfikacji osiągania zakładanych efektów kształcenia, • monitorowania i oceny efektów kształcenia na rynku pracy, • udziału pracodawców i innych przedstawicieli rynku pracy w określaniu i ocenie efektów kształcenia, • publicznego dostępu do informacji o programach studiów, efektach kształcenia, organizacji i procedurach toku studiów.

40. II. Wydziałowe systemy zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia Standardy europejskie przyjęte w ramach Procesu Bolońskiego W pracach nad tworzeniem wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia nie można pominąć europejskich standardów w tym zakresie, przedstawionych w dokumencie Standards and Guidelines for Quality Assurance in the European Higher Education Area, przyjętym przez ministrów państw sygnatariuszy Procesu Bolońskiego na konferencji w Bergen w 2005 r.

41. II. Wydziałowe systemy zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia Standardy europejskie przyjęte w ramach Procesu Bolońskiego W Standards and Guidelines sformułowano m.in. następujące ogólne zalecenia dotyczące tworzenia systemów zapewniania jakości kształcenia: • przypisanie wiodącej roli i odpowiedzialności za prowadzenie działań projakościowych uczelniom (oznacza to, że stworzenie odpowiednich mechanizmów zapewniania jakości kształcenia, w tym oceny jakości kształcenia, jest obowiązkiem samej uczelni, a nie zewnętrznych agencji, i to właśnie działania uczelni stanowią podstawę wszelkich rozwiązań funkcjonujących na poziomie kraju), • uwzględnianie opinii studentów i środowisk pozauczelnianych, • zachowanie jawności wszystkich działań w zakresie zapewniania jakości kształcenia i publiczna dostępność informacji o wynikach tych działań.

42. II. Wydziałowe systemy zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia Standardy europejskie przyjęte w ramach Procesu Bolońskiego Zgodnie z tymi standardami uczelnie powinny: • posiadać politykę zapewniania jakości i związane z nią procedury oraz standardy dotyczące oferowanych programów studiów i związanych z nimi efektów kształcenia, a także strategię na rzecz ciągłej poprawy jakości; strategia, polityka oraz procedury powinny posiadać formalny status, a informacja o nich powinna być publicznie dostępna, • dysponować oficjalnymi mechanizmami zatwierdzania, okresowego przeglądu oraz monitorowania programów studiów oraz związanych z nimi efektów kształcenia (mechanizmy sprawdzania, czy i w jakim stopniu efekty kształcenia sformułowane dla danego programu studiów – i podane do wiadomości publicznej – są osiągane w wyniku realizacji procesu dydaktycznego), • sprawić, że studenci i doktoranci będą oceniani w oparciu o publikowane i konsekwentnie przestrzegane kryteria, przepisy oraz z zachowaniem odpowiednich procedur, • posiadać metody gwaran­tujące, że kadra prowadząca zajęcia dysponuje odpowiednimi kwalifikacjami i kompetencjami, • gwarantować, że zasoby wspomagające kształcenie są właściwe dla każdego z oferowanych programów, • regularnie publikować informacje na temat oferowanych programów studiów oraz efektów kształcenia uzyskiwanych przez absolwentów.

43. II. Wydziałowe systemy zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia Inne uwarunkowania W czerwcu br. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, realizując delegację ustawową i wytyczne zawarte w Rozporządzeniu z dnia 21 października 2011 r. w sprawie sposobu podziału i trybu przekazywania podmiotowej dotacji na dofinansowanie zadań projakościowych z budżetu państwa, ogłosiło konkurs na dofinansowanie podstawowych jednostek organizacyjnych uczelni lub uczelni nieposiadających podstawowych jednostek organizacyjnych w zakresie wdrażania systemów poprawy jakości kształcenia oraz Krajowych Ram Kwalifikacji. W Kwestionariuszu Samooceny, wypełnianym przez jednostkę przystępującą do konkursu powinien być opisany system poprawy jakości kształcenia w odniesieniu do zgłaszanego programu kształcenia, w tym w szczególności: • oryginalne rozwiązania i dobre praktyki, wdrożone lub zatwierdzone do wdrożenia w jednostce, w zakresie doskonalenia jakości kształcenia (w tym w zakresie oceny jakości kształcenia w poszczególnych modułach przez odpowiednie uczelniane gremia akademickie oraz udziału podmiotów społeczno–gospodarczych w ewaluacji i doskonaleniu jakości kształcenia), • wdrożone lub zatwierdzone do wdrożenia działania w zakresie monitorowania karier zawodowych absolwentów, w tym: • tryb i procedury monitorowania, • metodologia monitorowania, • sposób wykorzystywania wyników dla podnoszenia jakości kształcenia, • wdrożone lub zatwierdzone do wdrożenia działania w zakresie oceny nauczycieli akademickich przez studentów, w tym; • tryb, procedury oraz metodologia zbierania i opracowywania ocen, • zasady ujawniania wyników nauczycielom akademickim oraz studentom, • sposób wykorzystywania wyników dla podnoszenia jakości kształcenia, • inne działania jednostki w zakresie doskonalenia wewnętrznego systemu poprawy jakości.

44. II. Wydziałowe systemy zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia Główne zasady budowania i funkcjonowania wewnętrznych systemów zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia oraz kształtowania kultury jakości • Zasada świadomego podejmowania działań i ich ciągłego doskonalenia. • Zasada ścisłego związku systemu zapewniania jakości kształcenia z misją i strategią uczelni oraz oparcia go na wartościach akademickich podzielanych przez społeczność uczelnianą.

45. II. Wydziałowe systemy zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia Główne zasady budowania i funkcjonowania wewnętrznych systemów zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia oraz kształtowania kultury jakości • Zasada zaangażowania władz uczelni i władz jej jednostek organizacyjnych. • Zasada zaangażowania wszystkich grup tworzących społeczność uczelni. • Zasada wykorzystania tradycji, doświadczeń i dobrych praktyk.

46. II. Wydziałowe systemy zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia Główne zasady budowania i funkcjonowania wewnętrznych systemów zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia oraz kształtowania kultury jakości • Zasada zharmonizowania działań odgórnych i oddolnych. • Zasada właściwego powiązania systemu zapewnienia jakości kształcenia z innymi obszarami działalności uczelni i jej jednostek. • Zasada równowagi pomiędzy funkcją systemu umożliwiającą ocenę własną w celu doskonalenia oraz funkcją umożliwiającą uwiarygodnianie uczelni (np. w procesie akredytacji).

47. II. Wydziałowe systemy zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia Główne zasady budowania i funkcjonowania wewnętrznych systemów zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia oraz kształtowania kultury jakości • Zasada przejrzystej struktury systemu i właściwego określenia kompetencji. • Zasada opłacalności nakładów oraz minimalizowania biurokracji. • Zasada właściwego współdziałania z interesariuszami zewnętrznymi. • Zasada skutecznego angażowania w działania doskonalące jakość kształcenia poprzez wykorzystanie bodźców pozytywnych. • Zasada używania właściwego języka opisu procesów związanych z zapewnianiem i doskonaleniem jakości kształcenia.

48. II. Wydziałowe systemy zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia Zarządzenie nr 56 Rektora Uniwersytetu Warszawskiego z dnia 3 października 2012 r. w sprawie Systemu Zapewniania i Doskonalenia Jakości Kształcenia na Uniwersytecie Warszawskim § 6 • Uczelniany Zespół podejmuje działania na rzecz zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia na UW. W tym celu w szczególności opracowuje i przedstawia Rektorowi wnioski i projekty dotyczące: 1) polityki, określającej cele i strategię zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia na UW, zgodnej ze strategią Uniwersytetu, 2) ogólnouczelnianych procedur zapewniania jakości kształcenia, 3) zasad tworzenia systemów zapewniania jakości kształcenia na wydziałach i w innych jednostkach organizacyjnych UW, kształcących studentów.

49. III. Misja i strategia Uniwersytetu Warszawskiego oraz jego jednostek

50. III. Misja i strategia UW oraz jego jednostek Akty prawne • Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym: • Art. 66 […] 1a Rektor opracowuje i realizuje strategię rozwoju uczelni, uchwaloną przez organ kolegialny uczelni wskazany w statucie […] • Art. 70 1. […]. Do kompetencji kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej uczelni należy w szczególności opracowanie strategii rozwoju jednostki zgodnej ze strategią rozwoju uczelni.