Działania instytucji pomocy i integracji społecznej w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki

1. Działania instytucji pomocy i integracji społecznej w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki Cezary Miżejewski Kielce 22 sierpnia 2007 roku

2. Agenda • Nowa strategia polityki społecznej; • Program Operacyjny Kapitał Ludzki; • Szczegółowy Opis Priorytetów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki; • Opis Projektu Systemowego; • Programowanie działań w województwie; • Projekt systemowy • Projekt konkursowy

3. Nadchodzący okres programowania 2007 – 2013 staje się znakomitą okazją do nowego spojrzenia na problemy pomocy społecznej w Polsce. • SZANSE • Unia Europejska zaproponowała nowe podejście do polityki zatrudnienia i integracji społecznej zakładające nowe działania w zakresie integracji społecznej; • wprowadzony zostaje jednolity system programowania polityki rozwoju w wymiarze siedmioletnim; • przygotowany został system programowania polityki społecznej zintegrowany z polityką rozwoju; oraz nowy system działania pomocy społecznej; • Polska otrzyma w okresie 2007 – 2013 wsparcie ze środków strukturalnych 67,3 mld euro (1,5 mld na pomoc społeczną); Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

4. Nadchodzący okres 2007 – 2013 może stanowić również zagrożenie dla systemu pomocy społecznej w Polsce: • ZAGROŻENIA • segmentacja służb społecznych i zepchnięcie pomocy społecznej do roli podwykonawcy działań urzędów pracy i systemu ochrony zdrowia; • nieprzemyślana dalsza decentralizacja pomocy społecznej powodująca chaos i bałagan organizacyjny; • pogłębienie się dzikiej komercjalizacji usług socjalnych, obniżając jakość realizowanych usług; • odchodzenie kwalifikowanej kadry do innych instytucji integracji społecznej; Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

5. Nowa strategia działań - Integracja poprzez aktywizację Nowa polityka integracji społecznej zmierza doreformy narzędzii instrumentów aktywizacji zawodowej i społecznej, które umożliwią bardziej efektywne działania jednostek samorządu terytorialnego w zakresie pomocy i integracji społecznej oraz budowy sektora usług społecznych w oparciu o podmioty ekonomii społecznej. Przy wdrażaniu tych działań, a w szczególności programów dotyczących aktywizacji i integracji osób niepełnosprawnych, rozwoju partnerstwa publiczno-społecznego i rozwoju instytucji ekonomii społecznej wykorzystane zostaną doświadczenia z wdrażania projektów w ramach projektów IW EQUAL. Krajowy Program - Integracja Społeczna i Zabezpieczenie Społeczne 2006 – 2008 –. National Report on Strategies for Social Protection and Social Inclusion. (przyjęty przez Radę Ministrów 9 października 2006 roku).

6. Instrumenty aktywnej integracji Usługi i instrumenty rynku pracy Bezrobotni -2,3 mln Powiatowy urząd pracy Instrumenty Aktywnej integracji Bezrobotni -1,0 mln Ośrodek pomocy społecznej Bezdomni (OPS);Niepełnosprawni (PCPR), Uzależnieni (OPS);Opuszczający zakłady karne (OPS);Imigranci (PCPR);Opuszczający placówki opiekuńczo-wychowawcze i rodziny zastępcze (PCPR);Korzystające ze świadczeń pomocy społecznej od co najmniej 24 miesięcy (OPS);Osoby pochodzące z rodzin niewydolnych wychowawczo, w tym osoby samotnie wychowujące dzieci lub rodziny wielodzietne z problemami wychowawczymi; będący bezrobotnymi, poszukującymi pracy lub bez zatrudnienia

7. I Program Operacyjny Kapitał Ludzki

8. Program Operacyjny Kapitał Ludzki • Projekt przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 29 listopada 2006 r. • Przekazany do Komisji Europejskiej celem negocjacji - 12 grudnia 2006 r. • Termin zakończenia procesu negocjacji – lipiec 2007 r. • Po zakończeniu negocjacji – zmiany w treści Programu i dodatkowych dokumentach, • Prawdopodobne przyjęcie – wrzesień 2007 - rozpoczęcie procesu wdrażania.

9. Struktura PO KL komponetnt krajowy Priorytet I – Zatrudnienie i integracja społeczna 506,2 mln Euro MPiPS Priorytet II – Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących 778 mln Euro MPiPS Priorytet III – Wysoka jakość systemu oświaty – 1.006,2 mln Euro MEN Priorytet IV – Szkolnictwo wyższe i nauka - 960,4 mln Euro MEN Priorytet V – Dobre rządzenie – 610,9 mln Euro MRR komponetnt regionalny Priorytet VI – Rynek pracy otwarty dla wszystkich 2.256,9 mln Euro Samorząd województwa Priorytet VII – Promocja integracji społecznej - 1.552,9 mln Euro Priorytet VIII – Regionalne kadry gospodarki – 1.558,5 mln Euro Priorytet IX – Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach 1.703,4 mln Euro Priorytet X – Pomoc techniczna – 456,8 mln Euro

10. Priorytet VII Promocja integracji społecznej Cel szczegółowy 1 Poprawa dostępu do rynku pracy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym Wskaźnik produktu: Liczba klientów instytucji pomocy społecznej, którzy zakończyli udział w projekcie (15%); Liczba klientów instytucji pomocy społecznej objętych kontraktami socjalnymi w ramach realizowanych projektów (10%); Liczba pracowników instytucji pomocy i integracji społecznej bezpośrednio zajmujących się aktywną integracją, którzy w wyniku wsparcia z EFS podnieśli swoje kwalifikacje w systemie pozaszkolnym (100%).

11. Priorytet VII Promocja integracji społecznej Cel szczegółowy 2 Wzmocnienie i poszerzenie zakresu działań sektora ekonomii społecznej Wskaźnik produktu: Liczba instytucji wspierających ekonomię społeczną, które otrzymały wsparcie w ramach Priorytetu (40); Liczba inicjatyw z zakresu ekonomii społecznej wspartych z EFS (350); Liczba osób, które otrzymały wsparcie w ramach instytucji ekonomii społecznej (7000).

12. Wyjaśnienia terminologiczne • Klient pomocy społecznej osoba w wieku aktywności zawodowej; niezatrudniona; korzystająca ze świadczeń pomocy społecznej. W szczególności należąca do jednej z grup dysfunkcyjnych; • Instytucje pomocy i integracjispołecznej jednostki organizacyjne pomocy społecznej (art. 6 pkt 5 ustawy o pomocy społecznej), jednostki zatrudnienia socjalnego, organizacje pozarządowe); • Ekonomia społeczna organizacje pozarządowe, spółdzielnie pracy, spółdzielnie inwalidów i niewidomych, spółdzielnie socjalne).

13. Budżet Priorytetu VII 1.552.906.053 Euro 85% 15% 1.319.870.145 Euro ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego • 232.935.908 • Euro • ze środków krajowych • w tym: • budżet państwa - 57,69% (52,8 mln) • budżet JST – 32,47% (75,6 mln); • Fundusz Pracy – 1,88% (4,3 mln); • PFRON – 7,96% (18,5 mln)

14. II Szczegółowy Opis Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

15. Szczegółowy Opis Priorytetów PO KL • Podstawa prawna - Art. 26 ust. 1 pkt. 2 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju; • Prace nad dokumentem sierpień 2006 – sierpień 2007; • Struktura zbliżona do Uzupełnienia Programu SPO RZL; • Przygotowany zgodnie z wytycznymi dla programów operacyjnych - Art. 35 ust. 3 pkt. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju; • Projekt do konsultacji społecznych; • Dodatkowe dokumenty: Plan działania, Podręcznik wdrażania, dokumentacja konkursowa itp.

16. Działanie VII.1. Rozwój i upowszechnienie aktywnej integracji 1.009.388.934,4 Euro Instytucja Pośrednicząca/Instytucja Pośrednicząca II stopnia Instrumenty aktywnej integracji adresowane do klientów pomocy społecznej pozbawionych zatrudnienia ----------------------- Upowszechnianie pracy Socjalnej i aktywnej Integracji Ośrodki pomocy społecznej Instrumenty aktywnej integracji adresowane do klientów pomocy społecznej pozbawionych zatrudnienia (niepełnosprawni, imigranci, opuszczający placówki) ----------------------- Upowszechnianie pracy Socjalnej i aktywnej integracji Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie Projekt szkoleniowy służący wzmocnieniu i rozwojowi instytucjom pomocy I integracji społecznej Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej na rzecz Ośrodków Pomocy Społecznej, Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie i jednostek organizacyjnych pomocy i integracji społecznej

17. Źródła współfinansowania w VII.1.

18. Działanie VII.2. Przeciwdziałanie wykluczeniu i wzmocnienie sektora ekonomii społecznej 434.813.695,8 Euro Instytucja Pośrednicząca/Instytucja Pośrednicząca II stopnia konkurs konkurs Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym Wszystkie podmioty Wsparcie ekonomii Społecznej Wszystkie podmioty

19. Działanie VII.3. Inicjatywy lokalne na rzecz aktywnej integracji 108.703.423,7 Euro Instytucja Pośrednicząca/Instytucja Pośrednicząca II stopnia konkurs • projekty przyczyniające się do integracji społecznej mieszkańców obszarów wiejskich oraz rozwoju usług społecznych na tych obszarach (z wyłączeniem instrumentów objętych zasadami pomocy publicznej); • wsparcie inicjatyw lokalnych o charakterze informacyjnym, szkoleniowym i promocyjnym mających na celu przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu mieszkańców obszarów wiejskich; • rozwój dialogu, partnerstwa publiczno – społecznego i współpracy na rzecz rozwoju zasobów ludzkich na poziomie lokalnym. Inicjatywy lokalne na rzecz aktywnej integracji Wszystkie podmioty w gminach do 25 tys. mieszkańców

20. Źródła współfinansowania w VII.2 i 3

21. III Programowanie na poziomie samorządu wojewódzkiego

22. PROGRAMOWANIE Program Operacyjny Kapitał Ludzki Plan Działań dla Priorytetu Plan działania jest dokumentem o charakterze operacyjnym, obejmuje okres jednego roku budżetowego i ma na celu przedstawienie założeń IP w danym roku co do preferowanych form wsparcia (typów projektów), podziału środków finansowych na wybrane typy projektów oraz zasad i terminów wyboru projektów Szczegółowy Opis Priorytetów PO KL

23. Konstrukcja Planu działania • Plan Działania składa się z następujących części: • Opis wybranych obszarów wymagających wsparcia w danym roku (w tym: wskazania sposobu wykorzystania puli środków do swobodnego dysponowania przez IP*) oraz rezultatów przewidzianych do osiągnięcia dzięki wsparciu; • Plan finansowy (tabela finansowa w podziale na Działania danego Priorytetu PO KL); • Zestaw wskaźników produktu. Wskaźniki te, opracowane na poziomie Działania przez Instytucję Zarządzającą (IZ) przy współpracy z właściwą IP (oraz IP2), umożliwiają monitorowanie stopnia osiągania celów określonych na poziomie Działań w danym roku; • Opis sposobu wdrażania Priorytetu. *) 30% środków finansowych przypadających w danym roku na Działanie, które mogą zostać rozdzielone pomiędzy inne Działania w ramach Priorytetu

24. Konstrukcja Planu działania • W Opisie sposobu wdrażania Priorytetu znajdą się informacje: • 1) dotyczące procedury konkursowej (w podziale na poddziałania/schematy): • typy projektów przewidziane do realizacji; • grupy docelowe projektów; • indykatywny budżet pojedynczego konkursu; • zasady aplikowania o środki, czyli określenie: szczegółowych kryteriów wyboru • harmonogramu (w ujęciu kwartalnym) i szczegółowych zasad • przeprowadzenia procedury konkursowej. • 2) dotyczące projektów systemowych: • zwięzły opis pojedynczego projektu systemowego realizowanego przez beneficjenta systemowego (w tym IP lub IP2 – jeśli została wyznaczona) : • do kogo będzie skierowany (grupy docelowe); • ile środków finansowych zostanie na niego przeznaczone (indykatywny budżet • projektu). • Instytucja Pośrednicząca określa także w Planie działania informacje dotyczące projektów innowacyjnych i ponadnarodowych (od 2009).

25. Plan działania dla Priorytetu VII • W przypadku projektów systemowych, których beneficjentami są: ośrodki pomocy społecznej (OPS), powiatowe centra pomocy rodzinie (PCPR), regionalne ośrodki polityki społecznej (ROPS), w Planie działaniazawiera się zbiorczą informację na temat liczby beneficjentów ostatecznych oraz środków finansowych, ze wskazaniem wymaganego wkładu własnego beneficjentów. Szczegółowe zasady dotyczące wdrażania tych projektów określi Instytucja Zarządzająca PO KL. • określenie sposobu podziału środków w projekcie systemowym pomiędzy jednostki samorządu terytorialnego; • określenie wysokości wkładu własnego w ramach poszczególnych projektów.

26. Sposób podziału środków w projekcie systemowym Alokacja na Priorytet VII na województwo na dany rok Alokacja na Konkursy (D.7.2 i 7.3.) Alokacja na projekty Systemowe (D.7.1) Decyzja IP 39.5% 60.5% 4 - 5% Decyzja IP Alokacja na projekt Systemowy ROPS Alokacja na projekty Systemowe OPS i PCPR Wzór nr 1 Alokacja na projekty systemowe PCPR Alokacja na projekty systemowe OPS Wzór nr 2 Wzór nr 3 Alokacja na projekt powiatu Alokacja na projekt powiatu Alokacja na projekty systemowe gminy Rezerwa na projekty systemowe gminy Decyzja IP Alokacja na projekt Powiatu grodzkiego Alokacja na projekt gminy Alokacja na projekt gminy

27. Sposób podziału środków w projekcie systemowym pomiędzy gminy i powiaty Alokacja na projekty systemowe OPS i PCPR (dane dla całego województwa) • Powiaty (PCPR) • Liczba posiadających status • uchodźcy; • Liczba osób opuszczających • placówki opiekuńczo- • wychowawcze i rodziny • zastępcze; • Liczba osób niepełnosprawnych • objętych rehabilitacją zawodową • Gminy (OPS) • Liczba osób, którym • przyznano świadczenie z • pomocy społecznej • z powodu bezrobocia

28. IV Opis projektów w Priorytecie VII Promocja integracji społecznej Projekty dla OPS i PCPR

29. PROJEKT SYSTEMOWY art.28, ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 6 grudnia o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. W ramach programu operacyjnego mogą być dofinansowane projekty systemowe – polegające na dofinansowaniu zadań określonych w odrębnych przepisach;

30. PROJEKT SYSTEMOWY Projekt systemowy składa się z dwóch elementów: • działania na rzecz aktywnej integracji wobec klientów pomocy społecznej • upowszechnianie pracy socjalnej i aktywnej integracji

31. Beneficjenci i odbiorcy projektu • gminne jednostki organizacyjne - ośrodki pomocy społecznej – o których mowa w art. 110 ustawy o pomocy społecznej, w przypadku działań: • na rzecz aktywizacji osób bezrobotnych, poszukujących pracy lub nie pozostających w zatrudnieniu, korzystających ze świadczeń pomocy społecznej, które jednocześnie należą do co najmniej jednej z poniższych grup: • osoby długotrwale korzystające ze świadczeń pomocy społecznej (powyżej 12 miesięcy); • osoby nieaktywne zawodowo z uwagi na macierzyństwo lub opiekę nad osobami zależnymi; • osoby z wykazujące bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych; • osoby po zwolnieniu z zakładu karnego lub innej placówki penitencjarnej (do 12 miesięcy od jej opuszczenia); • osoby bezdomne • osoby niepełnosprawne; • osoby uzależnione od alkoholu lub innych środków odurzających, poddające się procesowi leczenia lub w okresie do 1 roku od jego zakończenia. • integracji społecznej młodzież do 25 roku życia ze środowisk zagrożonych wykluczeniem społecznym (nie objęte działaniami OHP);

32. Beneficjenci i odbiorcy projektu • powiatowe jednostki organizacyjne - powiatowe centra pomocy rodzinie - o których mowa w art. 112 ustawy o pomocy społecznej, działające na rzecz aktywizacji osób bezrobotnych, poszukujących pracy lub nie pozostających w zatrudnieniu, korzystających ze świadczeń pomocy społecznej, które jednocześnie należą do co najmniej jednej z poniższych grup: • osób niepełnosprawnych; • opuszczających placówki opiekuńczo-wychowawcze typu rodzinnego i socjalizacyjnego, domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, rodziny zastępcze oraz schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze lub młodzieżowe ośrodki wychowawcze; • uchodźcy, osoby z pobytem tolerowanym, oraz osoby nie będące obywatelami polskim posiadającymi zezwolenie na osiedlenie się lub zezwolenie na zamieszanie na czas oznaczony, mające trudności z integracją zawodową i społeczną.

33. Beneficjenci i odbiorcy projektu • Projekty systemowe mogą być realizowane w następujący sposób: • Działania w zakresie aktywnej integracji realizowane są przez pracownika socjalnego ośrodka pomocy społecznej lub powiatowego centrum pomocy rodzinie. W tym przypadku pracownik socjalny przygotowuje projekt kontraktu socjalnego oraz projektu aktywności lokalnej, który akceptowany jest przez kierownika ośrodka pomocy społecznej lub powiatowego centrum pomocy rodzinie. • Działania w zakresie aktywnej integracji zlecane przez ośrodek pomocy społecznej lub powiatowe centrum pomocy rodzinie podmiotom zewnętrznym realizowane są na zasadach określonych w przepisach o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie • Działania w zakresie aktywnej integracji realizowane w partnerstwie: • partnerstwo lokalne - stanowiące pisemne porozumienie partnerów publicznych, społecznych i prywatnych realizujących projekt; określone w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy; • partnerstwo publiczno – społeczne, o którym mowa w przepisach o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

34. Beneficjenci i odbiorcy projektu Uwaga! Działania w zakresie aktywnej integracji mogą być realizowane w drodze współdziałania między jednostkami samorządu terytorialnego na zasadzie umowy. Umowa może określać uzgadnianie działań, wspólnej realizacji zadań jak również określenia przejęcia roli beneficjenta przez jedną jednostkę samorządu terytorialnego na terenie obejmującym więcej niż jedna gminę. Te gminy (lub gminy i powiaty, które przedstawia wspólny projekt mogą liczyć na dodatkowe wsparcie finansowe – nagrodę za wspólne działanie!

35. Kryteria dostępu do projektu systemowego Kryteria merytoryczne • Posiadanie strategii rozwiązywania problemów społecznych spełniających wymogi konstrukcyjne i merytoryczne. Gminy i powiaty nie posiadające strategii są obowiązane ją przygotować i przyjąć do 31 grudnia 2008 roku; Kryteria organizacyjne • Zatrudnianie odpowiedniej liczby pracowników socjalnych zgodnie z wymogami ustawy o pomocy społecznej. Gminy nie spełniające tych wymogów są obowiązane je spełnić do 31 grudnia 2009 roku. ( do rozważenia) Kryteria finansowe • Posiadanie wkładu własnego. Kryteria formalne • Złożenie wniosku o dofinansowanie

36. Narzędzia realizacji projektu • Kontrakt socjalny • Projekt aktywności lokalnej • Wsparcie integracji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych

37. Narzędzia realizacji projektu Kontrakt socjalny Kontrakt socjalny (lub indywidualne programy) jest pisemną umową pomiędzy osobą korzystająca ze świadczeń pomocy społecznej a pracownikiem socjalnym, mającą na celu określenie sposobu współdziałania w rozwiązywaniu problemów osoby znajdującej się w trudnej sytuacji życiowej, umożliwienia aktywizacji społeczno - zawodowej oraz przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. • Kontrakt przewiduje wzajemne zobowiązania stron, w tym możliwości: • zastosowania wsparcia finansowego; • pracy socjalnej; • prace społecznie użyteczne • instrumentów aktywnej integracji.

38. Zasady wsparcia finansowego w kontrakcie (I) w przypadku osoby (rodziny) korzystającej z zasiłku okresowego, o którym mowa w ustawie o pomocy społecznej wsparcie finansowe dla osoby (rodziny), z którą zawarto kontrakt socjalny może być dokonywane poprzez przyznanie uznanie części fakultatywnej zasiłku okresowego przewyższającą minimalną wysokość zasiłku okresowego - jako aktywizacyjnego Świadczenie może być przyznane do wysokości 50% różnicy pomiędzy kryterium dochodowym a dochodem tej osoby (rodziny).

39. Zasady wsparcia finansowego w kontrakcie (I) Próg dochodowy osoby samotnie gospodarującej 477 zł Część zasiłku mające charakter aktywizacyjny Do 238,5 zł Część gwarantowana Przez budżet 50% 238,5 zł

40. Zasady wsparcia finansowego w kontrakcie (II) W przypadku osoby nie korzystającej z zasiłku okresowego, o którym mowa w ustawie o pomocy społecznej możliwe jest wsparcie finansowe dla osoby, z którą zawarto kontrakt socjalny poprzez przyznanie zasiłku celowego . Zasiłek celowy mający charakter aktywizacyjny może być przyznany w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów dojazdu do instytucji uczestniczących w działaniach na rzecz aktywnej integracji, w tym dojazdu na szkolenie, staż, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy oraz do miejsca zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.

41. Narzędzia realizacji projektu Program aktywności lokalnej Program aktywności lokalnej skierowany jest do osób w ramach konkretnego środowiska lub członków danej społeczności. Oznacza to, że w ramach programu można prowadzić działania aktywizacyjne adresowane do ludzi mieszkających na pewnej przestrzeni mniejszej niż gmina: dzielnicy, osiedla, sołectwa, wsi. Może to być środowisko grupy zawodowej, mieszkańców bloku czy nawet kilku rodzin mieszkających w okolicy. Program aktywności lokalnej realizowany jest w partnerstwie. W ramach programu przewiduje się zastosowanie: • środowiskowej pracy socjalnej, • instrumentów aktywnej integracji, • Prac społecznie użytecznych • działań o charakterze środowiskowym.

42. działania o charakterze środowiskowym, to inicjatywy integracyjne obejmujące: • badania, opracowywanie programów, ekspertyz, analiz, wydawnictw i konkursów związanych z przygotowaniem i realizacją programu; • edukację społeczną i obywatelską, w tym organizowanie spotkań, konsultacji, działań edukacyjnych i debat społecznych dla mieszkańców; • organizowanie i inspirowanie udziału mieszkańców w imprezach, projektach w szczególności o charakterze integracyjnym, edukacyjnym, kulturalnym, sportowym, ekologicznym czy turystycznym.

43. Wsparcie integracji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych w ramach tego narzędzia możliwe jest sfinansowanie przez PCPR działań na rzecz integracji społecznej i zawodowej realizowanych przez: • gminę; • warsztat terapii zajęciowej; • zakład aktywności zawodowej; • organizację pozarządową

44. Wsparcie integracji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych Finansowane będą działania na rzecz integracji społecznej i zawodowej obejmujące zadania o charakterze informacyjnym, orzeczniczym, szkoleniowym oraz doradczym mające na celu: • prowadzenie działalności informacyjnej i wspierającej osoby niepełnosprawne w podejmowaniu aktywizacji zawodowej w szczególności poprzez wsparcie przy podejmowaniu przez osoby niepełnosprawne działań aktywizacyjnych: • zajęcia na rzecz aktywizacji zawodowej realizowane w warsztatach terapii zajęciowej;

45. Aktywizacja zdrowotna Aktywizacja zawodowa Aktywizacja edukacyjna Aktywizacja społeczna Instrumenty aktywnej integracji Nowa formuła instrumentów aktywizacyjnych stosowanych wobec klientów pomocy społecznej stanowiących nową jakość działań

46. Instrumenty aktywnej integracji Instrumenty aktywizacji zawodowej • skierowanie do uczestnictwa w zajęciach Centrum Integracji Społecznej; • skierowanie do uczestnictwa w zajęciach Klubu Integracji Społecznej; • prace społecznie użyteczne; • dofinansowanie usamodzielnienia ekonomicznego lub zmiany miejsca zamieszkania; • uczestnictwo w zajęciach reintegracji zawodowej u pracodawcy (do 9 miesięcy w wymiarze od 10 do 40 godzin, bez nawiązania stosunku pracy);

47. Instrumenty aktywnej integracji Instrumenty aktywizacji edukacyjnej • zajęcia szkolne związane z uzupełnieniem wykształcenia ogólnego na poziomie podstawowym, gimnazjalnym lub średnim, • zajęcia w ramach kształcenia ustawicznego mające na celu uzyskanie zawodu lub przygotowania zawodowego lub potrzeb wynikających ze specyfiki niepełnosprawności;

48. Instrumenty aktywnej integracji Instrumenty aktywizacji zdrowotnej • badania profilaktyczne lub specjalistyczne w związku z możliwością podjęcia zatrudnienia; • terapię psychologiczną lub psychospołeczną dla rodzin lub osób; • program korekcyjno-edukacyjny dla osób stosujących przemoc w rodzinie, o którym mowa w przepisach o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie; • program psychoterapii w zakładzie lecznictwa odwykowego w przypadku osób uzależnionych od alkoholu, w rozumieniu przepisów o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi; • program terapeutyczny w zakładzie opieki zdrowotnej, dla osób uzależnionych od narkotyków lub innych środków odurzających w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii; • turnusy rehabilitacyjne, zespoły ćwiczeń fizycznych usprawniających psychoruchowo, rekreacyjnych, zgodnie z potrzebami osób niepełnosprawnych;.

49. Instrumenty aktywnej integracji Instrumenty aktywizacji społecznej • uczestnictwo w ośrodkach dziennego wsparcia, świetlicach i klubach, o których mowa w przepisach pomocy społecznej oraz przepisach o wychowaniu trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi; • uczestnictwo w środowiskowych domach samopomocy lub rodzinnych domach pomocy o których mowa w przepisach pomocy społecznej; • usługi wspierające, w tym tłumacz osoby głuchoniemej, przewodnik osoby niewidomej, asystent personalny osoby niepełnosprawnej; • usługi wspierające animację lokalną, w tym animator lokalny, lider klubu integracji społecznej; • świadczenia w ramach wolontariatu; • uczestnictwo w grupach i klubach samopomocowych; • treningi kompetencji społecznych.

50. PROJEKT SYSTEMOWY Projekt systemowy składa się z dwóch elementów: • działania na rzecz aktywnej integracji wobec klientów pomocy społecznej • upowszechnianie pracy socjalnej i aktywnej integracji