DEMOKRACJA – POLSKA RZECZYWISTOŚĆ

1. DEMOKRACJA – POLSKA RZECZYWISTOŚĆ

2. Plan prezentacji • Wprowadzenie • Demokracja na przestrzeni wieków – ewolucja • Polski ustrój polityczny • Mankamenty • Ustrój idealny

3. Demokracja - od wyrazów demos "lud" + krateo "rządzę" – ustrój polityczny, w którym źródło władzy stanowi wola większości obywateli.Ustrój oparty jest na konstytucji, jednak istnieją państwa, które jej nie posiadają. Są to: Wielka Brytania, Irlandia Północna i Izrael. W 1791, "Wielki" lub Czteroletni Sejm między 1788–1792 przyjął Konstytucje 3. Maja w warszawskim Pałacu Królewskim (odbudowany w latach 70. po celowym zburzeniu przez Niemców podczas II wojny światowej).

4. Poszczególne fazy rozwoju demokracji • Ateńska • Szlachecka • Burżuazyjna • Ludowa • Współczesna

5. Demokracja ateńska • Rządy większości • Demokracja bezpośrednia Wszyscy obywatele płci męskiej brali udział w głosowaniu • Graphe Paranomon – przepis ustalony przez zgromadzenie, który nie pozwalał na przyjęcie prawa sprzecznego z innym prawem • Sposób głosowania Głosowano w miejscach publicznych przez podniesienie rąk, również przez podział fizyczny, rozchodząc się na prawo i lewo, czasem na piśmie lub przez wrzucenie kamienia • Uprawnieni do głosowania Głosować mogli tylko dorośli mężczyźni (po ukończeniu 20 roku życia). Kobiety, dzieci, niewolnicy oraz obcokrajowcy, których wielu zamieszkiwało w Atenach, pozbawieni byli prawa głosu

6. Demokracja szlachecka • System polityczny Królestwa Polskiego a następnie Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XV i XVI wieku. System gwarantujący masom szlacheckim prawo głosowania i decydowania o sprawach państwa, miał być przykładem tolerancji i formalnej równości praw w łonie samego stanu szlacheckiego, co stanowiło ewenement na skalę europejską owego czasu. • Demokracja pośrednia Szlachta zbierała się na sejmikach ziemskich gdzie wybierała przedstawicieli, którzy mieli reprezentować dany obszar na sejmie walnym. Mieli oni ściśle określone jak mają głosować w każdej sprawie, były to instrukcje sejmikowe. Po zakończeniu sejmu walnego ponownie zbierały się sejmiki, a posłowie zdawali relacje z obrad. • Monteskiuszkowski podział władzy W skład sejmu wchodził król oraz członkowie izby poselskiej i senatu. W izbie poselskiej zasiadali posłowie, czyli przedstawiciele szlachty wybrani na sejmikach ziemskich. Senat stanowili członkowie dawnej rady królewskiej, tj. dostojnicy duchowni i świeccy oraz najwyżsi urzędnicy królewscy. Członkiem senatu zostawało się z racji pełnienia wyższego stanowiska, a nie na skutek wyboru. Króla uważano za jednoosobowy trzeci stan sejmujący. Sejm walny zbierał się co dwa lata na okres 6 tygodni. Władzę wykonawczą sprawował monarcha. • Wolna elekcja Na elekcji szlachta głosowała województwami w obecności posłów, którzy zanosili jej głosy do senatu: wybór króla ogłaszał marszałek, mianował natomiast prymas. • Funkcjonowanie Szlachta w ogromnej większości nie zgłaszała się i nie głosowała na sejmikach ziemskich. Udział w głosowaniach nie przekraczał 5% narodu szlacheckiego. Obywatelami Rzeczypospolitej byli posiadacze ziemscy, którzy w minimalnym stopniu dopuszczali do głosu szlachtę.Do Konstytucji 3 maja został załączony aneks "Prawo o sejmikach„. W ten sposób wykluczono z życia obywatelskiego szlachtę bez własnej ziemi tzw. gołotę.

7. "Potęga Rzeczypospolitej u zenitu. Złota wolność. Elekcja". Jan Matejko

8. Demokracja burżuazyjna Powstała po rewolucjach burżuazyjnych, posiadająca system przedstawicielski, konstytucję oraz najwyższy organ władzy ustawodawczej – parlament. Charakteryzuje się wielopartyjnym systemem sprawowania rządów.Demokracja burżuazyjna rozwinęła się w drugiej połowie XIX w. w rozwiniętych krajach Europy Zachodniej. Zapewniała podstawowe wolności demokratyczne oraz przestrzeganie praworządności i równości obywateli wobec prawa.

9. Demokracja ludowa (socjalistyczna) • Pojęcie to odnosi się do państw zależnych od Związku Radzieckiego po II wojnie światowej. Jest to formuła dyktatury partii komunistycznych przy zachowaniu fasady instytucji formalnej demokracji parlamentarnej. • Oficjalnie władzę miał sprawować lud jako suweren, ale w rzeczywistości rządziła w sposób autorytarny lub totalitarny monopartia (np. w Polsce PZPR), a inne partie i organizacje społeczne były jej podporządkowane. Kraje demokracji ludowej często nazywano demoludami. • Termin "demokracja ludowa" był typowym dla komunistycznych propagandzistów zbitkiem słów ("demokracja" znaczy "rządy ludu", czyli "demokracja ludowa" to pleonazm "ludowe rządy ludu"). Zabieg taki zastosowano w celu odróżnienia sposobu rządzenia w ZSRR od demokracji zachodniej (demokracja)

10. Demokracja współczesna Biorąc pod uwagę poglądy Johna Locke'a i Johna Stuarta Milla można stwierdzić, że współczesna demokracja cechuje się: • możliwością wyboru władzy przez wolne i uczciwe wybory • możliwością kandydowania do ciał tworzących władzę przez wszystkich obywateli • rządami prawa i jawnością stanowienia prawa • przestrzeganiem humanistycznej idei praw człowieka takich jak: • wolność głoszenia swoich poglądów - nawet jeśli nie są one w danym momencie popularne • wolność zrzeszania się i tworzenia politycznych grup nacisku • wolność od dyskryminacji (rasowej, religijnej, seksualnej itp.)

11. Demokracja w Polsce Sposób wyboru Wszyscy posłowie lub senatorowie są wybierani bezpośrednio przez wyborców (podział mandatów poselskich odbywa się według metody d'Hondta, faworyzującej większe ugrupowania; senatorowie natomiast uzyskują mandaty w specyficznym systemie większości względnej, znanej jako Block Vote). Ordynacja wyborcza wymaga, by ugrupowania startujące w wyborach do izby niższej parlamentu uzyskały co najmniej 5% poparcia (dla partii koalicyjnych 8%), by uczestniczyć w podziale mandatów (wyłączając mniejszości narodowe, które zgodnie z Ustawą z dnia 12 kwietnia 2001 r "Ordynacja wyborcza do Sejmu RP i do Senatu RP" są zwolnione z wymogu przekroczenia 5 % progu wyborczego). Senatorowie są wybierani metodą większościową.

12. Statystyka Dane z maja 2007, sondaż CBOS

15. Mankamenty • Pobłażliwość demokracji Jest to ustrój, zapewniający dużą swobodę, pełno w nim wolności. Jej nadmiar wiąże się z tym, że każdy robi to, co chce. Jak zauważył Platon „nawet skazani na śmierć lub wygnanie mimo wyroku kręcą się po mieście, a nikomu to nie przeszkadza”. • Demokracja przedstawicielska Często promuje pasywne postawy jednostek. Obywatele często odnoszą się z niechęcią do swoich reprezentantów w rządzie, co przekłada się na frekwencję. Wiąże się to z brakiem nadziei na poprawę rządzenia i biernością polityczną (wyborczą). • Rządy większości Gdy większość ma władzę, mniejszość jest poniekąd „dyskryminowana”, musi się podporządkować. Nie jest to groźne jeżeli pojęcie większości rozumiemy jako większość matematyczną, a nie zorganizowaną trwale dominującą część zbiorowości (Sartori) • Kampania wyborcza a manipulacja Udział mass mediów w kampanii wyborczej niewątpliwie wiąże się z manipulacją. Prezentowane sondaże mają duży wpływ na decydentów. Widząc mały procent poparcia dla danej grupy, wyborca jest w mniejszości i uświadamia sobie, że jego głos ma małe znaczenie, zmienia więc decyzje, popierając bardziej popularne ugrupowania – chce aby jego głos się liczył.

16. Konflikty Często działania opozycji są nie konstruktywne, ponieważ opozycja uznaje rządzących za przeciwnika. Taki stan rzeczy nie pozwala na współpracę i odpowiedzialne podejmowanie decyzji. Jednak konflikt lansuje biorące w nim udział partie. Przyciąga uwagę, jest nagłaśniany przez media. Ugrupowania zyskują popularność. • Duma Słowo „demokracja” brzmi dumnie, dobrze się kojarzy, ma zatem pozytywne zabarwienie. Wiele ugrupowań wykorzystuje to słowo, aby zyskać wyborców, poparcie, kojarzyć się z praworządnością. Demokrację uważa się za wytwór cywilizacji, postępowy ustrój. Należy jednak zauważać jej wady ponieważ jej rozwój może czasem pójść w złym kierunku. Należałoby się raczej szczycić osiągnięciami tego ustroju niż samą jego ideą, która jest trudna do zrealizowania. • Patologie władzy: alienacja władzy, centralizacja uprawnień, biurokratyzacja, korupcja, partykularyzm, nepotyzm, klientelizm, brutalizacja polityki. • Świadomy wybór? Można by się zastanowić czy Polacy wybrali demokrację, bo to najlepszy system, czy może wynikło to z niechęci do komunizmu.

17. Ustrój idealny 1.) Platon – państwo idealne Filozof ten próbował w swoich dziełach stworzyć system, w którym panują stosunki „idealne”. Podzielił on społeczeństwo na 3 stany • stan strażników (wojskowych) – dbają o społeczeństwo • stan żywicieli – zaopatrują wspólnotę w dobra materialne • stan uczonych (władców-filozofów) – kierują państwem Twierdził, że trwałe państwo potrzebuje silnej pozycji arystokracji. Głosił tzw. mit o krwi i ziemi, według którego ludzie z poszczególnych grup społecznych posiadają w sobie pewien metal. I tak filozofowie - złoto, strażnicy - brąz, a żywiciele - żelazo. Platon uważa, że klasa najwyższa musi pozostać "czysta". Nie dopuszcza mieszania się różnych metali, ponieważ każda mieszanka jest zmianą i prowadzi do degeneracji. Według niego państwem powinni rządzić najmądrzejsi, a więc filozofowie, ponieważ jedynie oni posiadają prawdziwą wiedzę. Pogląd Platona dzielił społeczeństwo, przyznawał największą władzę filozofom, naruszało to równość. Ubóstwiał stan uczonych – mogłoby to doprowadzić do pewnych patologii w obrębie tego stanu oraz całego państwa (konfliktu, buntu niższych klas)

18. 2.) Utopia Morusa To idealny ustrój funkcjonujący na zasadach sprawiedliwości, solidarności i równości. Jej założenia: • człowiek jest zasadniczo dobry, tj. jego zaobserwowane wady są następstwem nie tyle wiecznej natury ludzkiej, ile nie sprzyjających warunków życia; • człowiek jest istotą plastyczną i łatwo ulega zmianie; • nie istnieje żadna nieusuwalna sprzeczność między pomyślnością jednostki a pomyślnością społeczeństwa; • człowiek jest istotą rozumną i zdolną do stawania się coraz rozumniejszą, co umożliwia likwidację absurdów życia społecznego i ustanowienie w końcu pełni racjonalnego ładu; • przyszłość obejmuje ograniczoną liczbę możliwości i są one całkowicie przewidywalne; • należy dążyć do szczęścia na ziemi; • ludzie nie mogą odczuwać znużenia szczęściem; • możliwe jest znalezienie sprawiedliwych władców lub nauczenie sprawiedliwości wybranych do rządzenia ludzi; • utopia nie zagraża ludzkiej wolności, ponieważ prawdziwa wolność realizuje się właśnie w jej ramach. Te założenia nie są możliwe do zrealizowania we współczesnym świecie – taki wniosek można wyciągnąć, analizując poszczególne ustroje. Zatem ustrój idealny nie istnieje.

19. Pozostaje spojrzeć krytycznie na obecną demokrację i w miarę możliwości likwidować jej niedoskonałości, ponieważ nie ma idealnego ustroju.