ANKARA SANAYİ ODASI MECLİS TOPLANTISI Ankara, 28 Ekim 2008

1. ANKARA SANAYİ ODASI MECLİS TOPLANTISI Ankara, 28 Ekim 2008

2. Genel Durum Küresel sistemin ilk krizini yaşıyoruz. Dolayısıyla, daha önceden haritası çıkarılmamış topraklardan geçiyoruz. Kriz; Gelişmiş Ülkelerden Gelişen Ülkelere kayıyor (İzlanda, Macaristan, Ukrayna, Yunanistan, Rusya, Kazakistan, Pakistan, G.Afrika, Tayland, Kore, Arjantin …) Kriz; Mali sektörden Reel Sektöre geçiyor

3. Küresel Kriz ve Türkiye Türkiye, küresel kriz ortamına büyüme temposunun düştüğü, yüksek dış açık ve yüksek özel sektör dış borçlanmasının yaşandığı bir ortamda giriyor Avrupa ve ABD’den farklı olarak krize karşı tecrübeliyiz. Biz bunun benzerini 2001’de yaşamıştık. Ama ABD’dekine benzer şekilde “gelirinden çok harcama” eğilimi bizde de mevcut (hızla artmış olan cari açık yoluyla)

4. Küresel Krizin Türkiye’ye Etki Kanalları 1) FİNANSMAN(Kriz önce banka-şirket bilançoları ile bize taşınacak) Cari Açığın Finansmanı Mali ve Reel Sektörün Finansmanı Yurtiçindeki kredi akışı – Yatırım ve Ticaret’e etkisi 2) DIŞ TİCARET (İHRACAT ve TURİZM) İhracat pazarlarının daralması Enerji-Emtia faturasının azalması 3) KAMU MALİYESİ vergi geliri azalacak – borçlanma ve faiz gideri artacak

5. Cari Açığın Finansmanı Yükselen Cari açık ve Bozulan Finansman Kalitesi (milyar $)20072008 (*) Cari Denge -38 -47 Gelen Kaynak Doğrudan Yabancı Serm. 22 17 Portföy Yatırımı 3 -5 Bankaların aldığı krediler 6 7 Reel Sektörün aldığı krd. 26 31 (*) 2008 ağustos ayı itibariyle son 12 aylık dönem

6. Mali ve Reel Sektörün Finansmanı Reel Sektörün yurtdışı borçlanması yüksek ve artmaya da devam ediyor. Ama uzun vadeli borçlanma sayesinde buradaki risk bir ölçüde azalıyor Özel Sektör Dış Borcu (milyar dolar)200320072008 Mali Sektör 14 57 66 Reel Sektör 35 101 125 Toplam 49158191 Özel Sektör Dış Borç Ödemeleri200920102011 Anapara+Faiz (milyar dolar) 47 24 22

7. ÖZET olarak; Cari açık azalacak (emtia fiyatları azalıyor, ithalat pahalaşacağından düşecek, ama cari açık azalsa da finansmanı daha da zorlaşacak) Faiz - Kur - Enflasyon (dün hep birlikte düşmüşlerdi, bugün hep birlikte artıyorlar) Banka ve Şirket Bilançoları küçülecek(yatırım azalacak) Büyüme düşecek (büyüme zaten son 2 yıldır yüzde 4 seviyesine gerilemişti)

8. Neler Yapılabilir Güçlü yönlerimiz var ve bunlar muhafaza edilmeli 2001’den farklı olarak Kamu maliyesi daha iyi durumda (Mali disiplini korumalıyız) Bankacılık sistemi ‘çürüklerinden ayıklandı” (bundan sonra 90’ların hataları tekrarlanmamalı) Mali sistemde Denetim ve Gözetim güçlendirilmiş durumda (BDDK, SPK, Merkez Bankası’nın kurumsal yapıları ve saygınlıkları çok daha önemli)

9. Neler Yapılabilir Yavaşlamanın (küçülmenin?) geciktirilmesi 2001 krizinden çıkışımızda, yurtdışı piyasaların canlı olmasının da payı vardı. Şimdi bu yok. AB ve ABD piyasaları açılana kadar zaman kazanılmalı ve ekonomik yavaşlama (daralma) geciktirilmeli Şirketlerimizin ve Bankalarımızın dış piyasalardan kopmaması sağlanmalı (ticari ve finansman ilişkisi devam ettirilmeli)

10. Almamız Gereken Dersler Tedbirli Olmanın Zamanı Böyle zamanlarda bilançolardaki uyumsuzluklar (vade, kur vb.) potansiyel risk doğuran alanlardır Kredi maliyetleri artacak, krediyle yapılacak yatırımın verimliliği ve karlılığı daha fazla önem kazandı. Gayrimenkul ve Emtia fiyatlarındaki gerilemeye dikkat Gelirden çok harcama yapmanın (borçlanarak tüketmek) veya gelecekte elde etmeyi beklediğin geliri bugünden harcamanın (taksitli ödemeli harcamalar) sonu yok

11. Almamız Gereken Dersler Kurumsal Yapının Önemi Finansman Müdürünüze ve İş Geliştirme Müdürünüze iyi bakın, yoksa mutlaka edinin Bankalarla ilişkinizi güçlendirin, devamlı bir araya gelin, iletişim içinde olun “Küçük olsun benim olsun” veya “Ne iş olsa yaparız, biz her iş’te varız” devri bitti.

12. Almamız Gereken Dersler • ŞİRKET ÖLÇEKLERİ BÜYÜMELİ Büyümek için; • Kurumsallaşma • Farklılaşma & Markalaşma • Yenilikçilik (İcat Çıkarma)