SAMORZĄD TERYTORIALNY A LOKALNA POLITYKA OŚWIATOWA Prezentację przygotowały K. Haładaj i B. Gmur

1. SAMORZĄD TERYTORIALNY A LOKALNA POLITYKA OŚWIATOWA Prezentację przygotowały K. Haładaj i B. Gmur

2. Celem prezentacji jest: Przybliżyć samorząd terytorialny gminny i powiatowy, jego kompetencje i zasady funkcjonowania Przybliżyć istotę i znaczenia lokalnej polityki oświatowej Przedstawić samorząd terytorialny jako organ prowadzący szkoły

3. WSPÓLNOTA Ze słownika j. polskiego przez wspólnotę rozumiemy między innymi: wspólnotę duchową, etniczną, małżeńska, gospodarczą, kulturalną, majątkową a także samorządową i narodową. Zatem biorąc pod uwagę kryterium przynależności należeć do wspólnoty i poczuwać się do niej to realizować wspólne cele, dążenia i pragnienia.

4. WSPÓLNOTA SAMORZĄDOWA Wspólnota związana z grupą osób o wspólnym terytorium, która poprzez swoich przedstawicieli powinna zaspakajać potrzeby mieszkańców.

5. Ustawowo wyróżniamy samorządy gminne, powiatowe, wojewódzkie, o różnej wielkości i tradycjach.

6. Samorządy budujemy od 15 lat. Wraz ze zmianą ustroju naszego kraju, pojawiło się ustawodawstwo samorządowe. • Jako pierwsza została ustanowiona 8 marca 1990 ustawa o Samorządzie Gminnym. • Następnie ustawy z 1998 roku wprowadziły od stycznia 1999 r. trójdzielny system administracyjny Polski dodając do już istniejącego samorządu gminnego, ustawodawstwo o samorządzie powiatowym i wojewódzkim. • Nastąpiła ostatecznie decentralizacja władzy, dekoncentracja kompetencji i odpowiedzialności w każdej dziedzinie życia zbiorowego. • Tworząc samorządy ustawodawca dał możliwość wspólnotom lokalnym, (czyli mieszkańcom gminy, powiatu, czy województwa) decydowania o sprawach ważnych dla ich interesu prawnego i społecznego.

7. Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r z późniejszymi zmianami wyraźnie wskazuje, że zakładanie i prowadzenie publicznych przedszkoli, w tym z oddziałami integracyjnymi oraz przedszkoli specjalnych, szkół podstawowych oraz gimnazjów z oddziałami integracyjnymi z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych i gimnazjów specjalnych oraz szkół przy zakładach karnych, poprawczych i schroniskach dla nieletnich należą do zadań własnych gminy. Oraz zakładanie i prowadzenie szkół podstawowych specjalnych i gimnazjów specjalnych szkół ponadgimnazjalnych, w tym z oddziałami integracyjnymi, szkół artystycznych, sportowych i mistrzostwa sportowego z wyjątkiem szkół i placówek o znaczeniu regionalnym należy do zadań własnych powiatu.

8. Samorząd gminny • Podział terytorialny naszego kraju określa, że podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest samorząd gminny. Ilekroć mowa jest o gminie należy rozumieć przez to wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium.

9. Gmina jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego – wykonuje zadania publiczne tzw. własne i zlecone, (czyli te, które zostały przekazane jej przez organy władzy państwowej) we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Poprzez wykonywanie zadań własnych gmina zaspakaja zbiorowe potrzeby wspólnoty. Dlatego też gmina jest osobą prawną – tzn., że ma możliwość być podmiotem praw i obowiązków.

10. Wszelkie zadania organy gminne tzn. rada gminy wójt (burmistrz, prezydent miasta) podejmują samodzielnie i przy ich wykonywaniu korzystają z ochrony sądowej.

11. Do zakresu działań gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niestrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów Spośród zadań publicznych wykonywanych przez gminę wyróżnić można te, które są bliskie szkole , nauczaniu i wychowaniu i wykonywane jako własne. Do nich należą między innymi: • pomoc społeczna • oświata • kultura • kultura fizyczna

12. Instytucje powołane w celu realizacji zadań własnych • Dla zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty w tych obszarach są prowadzone przez gminę ośrodki pomocy społecznej, żłobki, placówki oświatowo – wychowawcze w tym szkoły, biblioteki i inne placówki upowszechniania kultury i kultury fizycznej. Gminy prowadzą w ramach swoich kompetencji żłobki , przedszkola oraz szkoły podstawowe i gimnazja

13. Samorząd powiatowy • Mieszkańcy powiatu tworzą z mocy prawa lokalną wspólnotę samorządową. • Ustalenie granic powiatu następuje poprzez wskazanie gmin wchodzących w skład powiatu • Wszelkie zadania organy powiatowe tzn. • rada powiatu • zarząd powiatu podejmują samodzielnie i przy ich wykonywaniu korzystają z ochrony sądowej.

14. Powiat • wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym, między innymi w zakresie ; • edukacji publicznej • promocji i ochrony zdrowia • pomocy społecznej • polityki prorodzinnej • wspierania osób niepełnosprawnych • kultury i ochrony dóbr kultury • kultury fizycznej • ochrony środowiska i przyrody • porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli • współpracy z organizacjami pozarządowymi

15. Porozumienia pomiędzy gminą a powiatem • Powiat na uzasadniony wniosek zainteresowanej gminy może przekazać jej zadania z zakresu swojej właściwości na warunkach ustalonych w porozumieniu.

16. Jawność wobec obywateli • Działalność organów gminy i powiatu jest jawna. Ograniczenia jawności mogą wynikać jedyniez ustaw. Jawność obejmuje w szczególności prawo obywateli • do uzyskiwania informacji o planowaniu i wykonaniu programów, planów w tym budżetu, wstępu na sesje i posiedzenia komisji, a także dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania uchwal, w tym protokołów posiedzeń.

17. Dochody własne i subwencja • Na prowadzenie zadań oświatowych ST otrzymują subwencję oświatową. Zdecydowana większość ST wydaje na edukacje większe kwoty niż to wynika z wielkości subwencji. Wszelkie zadania oświatowe, wykraczające poza niezbędne minimum, opłacane są z innych dochodów samorządu –tzw. własnych. Często te dodatkowe zadania związane są z wyposażaniem szkół, dodatkowymi zajęciami pozalekcyjnymi, wychodzeniem poza ramowy plan nauczania . Wyboru tych zadań dokonuje się spośród na ogół długiej listy ważnych i oczekiwanych zadań dla społeczności lokalnej. O wszystkich ważnych zadaniach i przedsięwzięciach należy myśleć dużo wcześniej, planować swe potrzeby ze znacznym wyprzedzeniem. W trakcie roku jest często za późno – nie tak łatwo wprowadzić zmiany do budżetu. • Zatem trzeba planować perspektywicznie na lata mając wizję rozwoju swojego społeczeństwa biorąc pod uwagę potrzeby, możliwości i priorytety.

18. Podejmowanie działań oświatowych • Samorząd terytorialny znajdzie możliwości finansowania jakiegoś projektu jedynie wtedy, gdy zadanie to należy do zadań własnych samorządu oraz w budżecie na takie zadania przewidziano środki.

19. Kazimierz Marcinkiewicz jako Poseł na Sejm RP ( 1998 ) wyraził opinię: • Nareszcie samorząd lokalny ma wpływ na kształt swojej oświaty:, „Jeśli więc chcecie Państwo – samorządowcy zaplanować coś „wyborczego” coś na krótką metę, powiedzmy na jeden rok, to poprawcie elewacje kamienic na rynku i chodniki. Może nawet wygracie wybory. Jeśli jesteście ambitniejsi i chcecie zaplanować działania na całą kadencję, rozważcie program rozwoju gospodarczego. Jeśli jednak chcecie planować rozwój społeczny i gospodarczy swojej gminy na pokolenia, to podejmujcie program strategicznego rozwoju oświaty. Od tego zaczyna się każda istotna i długotrwała zmiana.

20. Lokalna polityka oświatowa, to: • Określenie priorytetów oświatowych na terenie jednostki samorządowej • Opracowanie wieloletniego programu działań ( w oparciu o wyznaczone priorytety) • Zagwarantowanie środków finansowych w kolejnych latach realizacji zadań

21. Lokalna polityka oświatowa • Tworząc lokalną politykę oświatową w ramach strategii rozwoju gminy, wskazane jest pamiętać o następujących etapach prac: • Faza przygotowawcza • Faza diagnozowania i badania potrzeb • Faza tworzenia i uchwalania programu • Faza realizacji i ewaluacji

22. Powołanie zespołu do prac planistycznych : Pytania pomocne w fazie przygotowawczej • Kto jest odbiorcą usługi edukacyjnej prowadzonej przez samorząd? • Jak zbadać potrzeby edukacyjne środowiska lokalnego, jakimi narzędziami, kto może pomóc? • Jak dokonać diagnozy obecnego stanu edukacji? • Kto może być sponsorem (sprzymierzeńcem) zadań edukacyjnych? • Jakie zadania i kompetencje powinna mieć rada oświatowa jednostki samorządowej? • Kto uczestniczyć powinien w tworzeniu polityki oświatowej? • Kogo powołać do zespołu tworzącego podstawowe dokumenty? • l inne - lista pytań jest otwarta

23. Od dobrze wykonanej pracy w tej fazie zależy powodzenie całego programu. Powołanie zespołu roboczego jest bardzo ważne i może stanowić źródło sukcesu, jeżeli pamiętać warto o zaproszeniu przedstawicieli wielu podmiotów uczestniczących w życiu samorządu, szczególnie oświatowym, takich jak: • władze samorządowe • rządowe władze, kuratoryjne • dyrektorzy placówek oświatowych • nauczyciele • rodzice • uczniowie • pracodawcy • związkowcy • przedstawiciele Kościołów l związków wyznaniowych • przedstawiciele stowarzyszeń i innych organizacji społecznych • urząd pracy.

24. Faza diagnozowania i badania potrzeb • Bez dokładnej diagnozy i określenia potrzeb edukacyjnych projektowany materiał może być jedynie świetnym materiałem propagandowym. • Narzędzia badawcze powinny być sprawdzone. Ważna jest również interpretacja otrzymanych wyników.

25. Faza tworzenia i uchwalenia programu • Na tym etapie wskazane jest odbycie wielu dyskusji, spotkań, warsztatów wypracowujących najlepsze rozwiązania, uzgodnienia i propozycje ostatecznych rozwiązań. • Od początku do prac koncepcyjnych należy włączać radnych i członków rady oświatowej, zainteresowane środowisko. To ostatecznie podczas sesji rady samorządu uchwalana będzie strategia rozwoju gminy lub powiatu, w tym lokalnej polityki oświatowej.

26. Przy tworzeniu dokumentu należy pamiętać o następujących elementach: • WIZJA Stan, do którego należy dojść po latach, nawet jeśli wydaje się być obecnie dla samorządu nieosiągalny. • CELEOGÓLNE Określenie misji, jaką chcemy spełnić w naszej społeczności lokalnej, • CELE SZCZEGÓŁOWE Wyobrażony stan rzeczy, który chcemy osiągnąć w określonym czasie powinny informować o priorytetach. • PLAN STRATEGICZNY Ogólna koncepcja realizacji celów ogólnych.

27. Faza realizacji i ewaluacji • Dobry program zawiera sposób monitorowania i ewaluacji podejmowanych działań. Aby spełnić cele monitorowania i ewaluacji, warto korzystać z pomocy organów lub instytucji, które nie są bezpośrednio włączone w realizację projektu. Niezależność osób prowadzących ewaluację zapewni obiektywność wniosków, które można będzie wykorzystać do dokonania korekt w ustalonym programie.W ten sposób działaniom zapewnimy wysoką jakość, • Realizacja zadań i wdrożenie wprowadzanych zmian powinno się systematycznie analizować. Do czasu instytucjonalizacji wprowadzanych zmian pracować powinien zespół do wdrażania programu. Na każdym etapie prac trzeba również pamiętać o bardzo aktywnej informacji i promocji programu. Najefektywniej i najlepiej zrealizujemy zadania przy włączeniu wszystkich zainteresowanych do ustalonych zadań. • Dobrym ciałem do systematycznej obserwacji postępów prac mogłaby być przewidywana ustawą rada oświatowa, lub zespół powołany przez odpowiednią radę samorządu terytorialnego,

28. Idea samorządności • Idea samorządności w oświacie oznacza nie tylko lokalną skalę planowania, ale przede wszystkimwłączenie w proces planowania i realizacji zadań członków społeczności lokalnej.

29. Zadaniem władz oświatowowych jest: • Wzniecać i podtrzymywać zainteresowanie społeczne jakością edukacji • Jasno wskazywać, czego społeczeństwo oczekuje od swoich szkół, • Ustalać rdzeń programowy dla wszystkich uczniów oraz warunki prowadzenia dodatkowych przedmiotów, • Zapewnić efektywne szkolenia nauczycieli oraz stwarzać im bogate możliwości ciągłego doskonalenia zawodowego,podnoszenia kwalifikacji i zdobywania nowych.

30. oraz zadaniem władz samorządowych jest: • Projektować zdrowe struktury zarządzania szkołami,w których uwzględnia się udział rodziców i lokalnej społeczności, • Zapewnić szkołom odpowiednie warunki i zasoby, • Monitorować funkcjonowanie szkół w celu zapewnienia osiągania zadowalających efektów oraz rozpoznania szkół nieefektywnych i skłonienie ich do dokonania zmian, • Bronić wolności każdej szkoły.

31. Zadania organu prowadzącego szkołę

32. Zakładanie i likwidacja szkół i placówek oświatowych • Ustalanie sieci prowadzonych przez gminę publicznych przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych • Nadawanie numerów porządkowych szkołom • Łączenie szkół w zespoły i wyłączanie z zespołów • Nadawanie na wniosek RP, RS oraz SU imienia szkole • Zapewnienie obsługi administracyjnej, finansowej i organizacyjnej szkoły lub placówki

33. Odpowiedzialność za kształcenie dzieci i młodzieży • Przekazywanie dyrektorom szkół informacji o aktualnym stanie i zmianach w ewidencji dzieci i młodzieży w wieku 3 -18 lat • Kontrola spełniania obowiązku nauki przez młodzież w wieku 16–18 l • Organizacja dowozu uczniów do szkół • Współpraca z dyrektorami szkół przy organizacji nauczania indywidualnego i zapewnienie odpowiednich form kształcenia specjalnego i pomocy psych – ped. • Możliwość zwiększania l. godzin zajęć eduk. finansowanie zajęć poz. • Zapewnienie środków na pomoc materialną dla uczniów • Dostosowanie bazy lokalowej szkół i ich wyposażenia do potrzeb uczniów niepełnosprawnych • Przekazywanie informacji do nadzoru ped. liczbie cudzoziemców korzystających z nauki na warunkach dotyczących obywateli polskich

34. Odpowiedzialność za działalność szkół • Zatwierdzanie arkuszy organizacyjnych szkół • Zatwierdzanie planów finansowych szkół • Przekazywanie dotacji na działalność szkół • Zapewnienie warunków działania szkół lub placówek w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki • Remontowanie obiektów szkolnych oraz prowadzenie zadań inwestycyjnych w tym zakresie • Wyposażenie szkół lub placówek w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny do pełnej realizacji programów eduk i egzaminów • Nadzorowanie nad działalnością szkół, placówek w zakresie spraw finansowych i administracyjnych i przestrzeganiem obowiązujących przepisów dotyczących higieny pracy nauczycieli i uczniów, a także przepisów dotyczących organizacji pracy szkół i placówek • Wyrażenie zgody na wdrożenie w szkole eksperymentu lub innowacji

35. Zadania dotyczące oceny pracy i awansu zawodowego nauczycieli • wnioskowanie o ocenę pracy nauczyciela; • współpraca z organem nadzoru pedagogicznego przy ustalaniu oceny pracy dyrektora szkoły lub placówki; • powoływanie komisji egzaminacyjnej na stopień nauczyciela mianowanego, udział w tej komisji, nadawanie nauczycielowi kontraktowemu stopnia nauczyciela mianowanego, pełnienie roli organu odwoławczego w przypadku odmowy nadania kolejnego stopnia awansu zawodowego nauczycielowi stażyście.

36. Sprawy zatrudnienia kadry szkól i placówek • Powoływanie komisji do wyłonienia kandydata na stanowisko dyrektora szkoły lub placówki i udział w pracach tej komisji; • Powierzanie stanowiska dyrektora szkoły lub placówki i odwoływanie z tego stanowiska; • Opiniowanie kandydatów na stanowisko wicedyrektora i inne stanowiska kierownicze • Powierzanie zadań doradcy metodycznemu • Określenie obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dla nauczycieli niewymienionych w art..42 KN – pedag, psych,logop, doradców zaw., • Określanie zasad udzielania i rozmiaru zniżek oraz przyznawania zwolnienia z realizacji

37. ustalanie zasad rozliczania tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nauczycieli, dla których ustalony plan zajęć jest różny w poszczególnych okresach roku szkolnego; • możliwość przeniesienia bez jego zgody nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania do innej szkoły w tej samej gminie z prawem powrotu na to samo stanowisko nie później niż w ciągu 3 lat; • nakładanie na nauczycieli obowiązku podjęcia pracy w innej szkole lub szkołach i na tym samym lub - za Jego zgodą - na innym stanowisku

38. Zadania dotyczące wynagradzania nauczycieli • Uchwalanie regulaminów wysokości stawek i szczegółowych warunków przyznawania dodatków, sposobu obliczania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i doraźnych zastępstw • Podwyższanie minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego ze środków własnych • Tworzenie funduszu nagród dla nauczycieli

39. Zadania z zakresu uprawnień nauczycieli • Opracowanie na każdy rok budżetowy planu doskonalenia form doskonalenia zawodowego • Występowanie o nadanie Medalu Komisji Edukacji Narodowej • Przyznanie prawa do dodatku wiejskiego, osobistego korzystania z działki gruntu szkolnego, dodatku na zagospodarowanie

40. Zwiększanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży w środowiskach lokalnych to priorytet niezbędny dla rozwoju społeczeństw • Organy prowadzące szkołę mają ogromny wpływ na poziom kształcenia dzieci i młodzieży swojej społeczności lokalnej • Warunki Edukacji społeczności lokalnych zależą od możliwości budżetowych, od priorytetów ich lokalnej polityki, wspomagania szkół w ich rozwoju i współpracy samorządów i środowisk lokalnych ze szkołami na rzecz dobrego rozpoznania potrzeb edukacyjnych i ich realizacji