Finansal Kıymetler --Tahvil ve Değerlemesi

1. Finansal Kıymetler --Tahvil ve Değerlemesi Halit Gönenç Bankalar Birliği Seminer Programları için Dr. Halit Gönenç Tarafından Hazırlanan Power Point Prezentasyonu

2. Tahviller • Borç Bulma Aracı • Tahvil sahipleri (tahvili satınalanlar) belirlenmiş bir zaman boyunca şirketlere (tahvili ihraç edenler) borç verirler. Tahvil sahibi, tahvili çıkaran kuruluşun uzun vadeli alacaklısıdır. Tahvil sahibi, şirketin aktifi üzerinde alacağından başka hiçbir hakka sahip değildir. Şirketin yönetimine katılamaz. Buna karşılık şirketin brüt karından, önce tahvil sahiplerinin faizleri ödenir. Tahvil sahipleri alacaklarını aldıktan sonra şirketin malvarlığı üzerinde hiçbir hak iddia edemezler. • Likit Varlık • Şirket tahvilleri ikincil bir piyasada (borsa) alınıp satılabilirler. • Borsada işlem gören bir tahvilin fiyatı piyasa koşulları ve tahvilin dönemine göre belirlenir.

3. Tahvil Özellikleri • Yazılı Değer: Nominal Değer. • Kupon Faiz Oranı • Tahviller sabit getirili menkul kıymetlerdir. Borç alanlar (firmalar) tahvil sahiplerine tipik olarak dönemlik faiz ödemeleri yaparlar. Buna göre tahvil sahibi tahvili çıkaran şirketin kar-zarar riskine katılmaz; şirket zarar etse de günü gelince belli miktardaki anaparayı ve faizleri alırlar. Şirketin iflası ve tasfiyesi halinde de, tasfiyeden önce borçlar ödeneceği için, tahvil sahipleri hisse senedi sahiplerinden önce alacaklarını tahsil ederler. • Vade • Tahvilin üzerinde yazılı değerin tahvil sahibine geri ödeneceği zaman. Tahvil sahibi ile şirket arasındaki hukuki ilişki vade sonunda sona erer. • Yazılı Anlaşma • Şirketin tahvil sahiplerine karşı üstlendiği yasal yükümlülüklerini belirleyen döküman.

4. Genel Olarak Tahvil Değerlemesi • Defter Değeri • Firmanın Bilançosunda gösterilen değer • Pazar Değeri • Bir varlık için herhangi bir zamanda piyasada arz ve talebe göre belirlenen fiyattır. İlgili varlık bu fiyattan alınıp satılabilir. • Değerleme Değeri • Bir varlıktan beklenen nakit akımlarının bugünkü değeri • Yatırımcı nakit akımlarını tahmin eder, • Yatırımcı beklediği getiriyi varlığın riski ve piyasa koşullarını temel alarak belirler. • Tüm yatırımcıların aynı beklentiye ve riskten kaçınma derecesine sahip olduğu bir piyasada: Pazar Değeri = Değerleme Değeri

5. Tahviller • Halka açık anonim ortaklıklarda tahvil ihraç tavanı • Halka açık anonim şirketlerin tahvil ve sermaye piyasası aracı niteliğindeki diğer borçlanma senetlerinin toplam tutarı, Kurula gönderilen bağımsız denetimden geçmiş son mali tabloda yer alan çıkarılmış sermaye veya ödenmiş sermaye ile genel Kurulca onaylanan son mali tabloda görülen yedek akçeler ve yeniden değerleme değer artış fonu toplamından varsa zararların indirilmesinden sonra kalan miktarı geçemez. • TİT= Çıkarılmış veya Ödenmiş Sermaye+Yedek Akçe+YDDAF)-Zararlar

6. Tahvil Türleri • Devlet tahvilleri-Özel sektör tahvilleri • Devlet tahvili-Tasarruf Bonosu (orta ve uzun vade) • Hazine bonoları (kısa vede ve kuponsuz) • Primli veya İskontolu - Başabaş tahviller. (İhraç edilen bir tahvil üzerinde yazılı değerle satışa çıkarılıyorsa bu tahvil başabaş, yazılı değerinden daha aşağı bedelle satışa çıkarılıyorsa butahvilprimli tahvildir. Yüksek bir bedel tahvili iskontolu yapar. • İkramiyeli tahviller • Nama ve Hamiline yazılı tahviller • Paraya çevrilme kolaylığı olan tahviller (tahvillerin vadesi 2 yıldan az olmamak üzere serbestçe belirlenir. Vade sonunda halka ödenmesi genelde bir defada olmaz) • Garantili ve Garantisiz Tahviller • Sabit ve Değişken faizli tahviller • Endeksli tahviller (dövize yada altına indeksli tahviler)

7. Tahvil Türevleri • Rüçhan Haklı Tahviller • Bazı şirketlerin, çıkardıkları tahvillerin satışını kolaylaştırmak için, tahvillerin tümüne ya da kura ile belirlenecek bir bölümüne, belli bir yüzdesine ya da belli bir limitin üstünde kalan kısmına ileride yapılacak ilk sermaye arttırımından rüçhan hakkı tanıdıkları görülür • Kara İştirakli tahviller • 1. Faiz artı kar • 2. Hangisi yüksek ise • faiz belirlenmeksizin kar payı yüzdesinin belirlenmesi • Hisse Senetleriyle Değiştirilebilir tahviller • Vadesi 2 yıldan az 7 yıldan çok olamaz.

8. Tahvil Değerleme Modeli • Tahvil değerlemesi bir bugünkü değerinin bulunması uygulamasıdır. • Bir tahvilin değeri yatırımcısının tahvili elinde tutması sonucunda elde edeceği tüm nakit akımlarının bugünkü değeridir. • 3 Çeşit Nakit Akımı • Tahvili satın almak için ödenen miktar (BD). • Tahvil sahiplerine verilen Dönemlik Faiz Ödemeleri (PMT). • Tahvilin ömrü sonunda (vade bitimi) üzerinde yazılı değerinin geri ödenmesi. • Tahvil Değerlemesinde Kullanılan Diğer Faktörler • Nakit akımlarının elde edileceği süre (N) = Vade • Nakit akımlarının bugüne indirgenmesinde kullanılacak faiz oranı.

9. 20032004(6)20042005(6)2005(12) 0 1 2 3 4 Tahvil Değerleme Modeli Tahvilin Değerinin Hesaplanması 15.000 15.000 15.000 15.000 100.000 Yatırımınızdan yıllık bazda %28’lik bir getiri elde etmeyi gerekli görmeniz halinde tahvilinin değerini hesaplayınız

10. 20032004(6)20042005(6)2005(12) 0 1 2 3 4 Tahvil Değerleme Modeli Vadesi 2 Yıl 6 Ayda Bir Faiz Ödeyen Bir Tahvilin Değerinin Hesaplanması 15.000 15.000 15.000 15.000 100.000 13.158 11.542 10.125 68.089 102.913,71 Yatırımınızdan yıllık bazda %28’lik bir getiri elde etmeyi gerekli görmeniz halinde tahvilinin değerini hesaplayınız

11. 20032004(6)20042005(6)2005(12) 0 1 2 3 4 Tahvil Değerleme Modeli Tahvilin Değerinin Hesaplanması 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000 100.000 15.000= 4 Dönem için Anuite TL100.000=4.DönemdekiNakit Akımı (Anapara) Vb = I(Anuitenin BD’i) + Yazılı Değerin BD’i I = Dönemlik Faiz Ödemesi kb= Yatırımcının Gerekli Getiri Oranı

12. 20032004 2005 2006 2007 0 1 2 3 4 Tahvil Değerleme Modeli Vadesi 2 Yıl ve Yılda Bir Faiz Ödeyen Bir Tahvilin Değerinin Hesaplanması 30.000 30.000 30.000 30.000 100.000 23.438 18.311 14.305 48.429 104.481,94 Yatırımınızdan yıllık bazda %28’lik bir getiri elde etmeyi gerekli görmeniz halinde tahvilinin değerini hesaplayınız

13. Vadeye Kadar Getiri • Tahvil Sahiplerinin Beklediği Getiri Oranı. • Eğer bir yatırımcı bugünkü fiyattan bir tahvil satın alır ve onu vadesine kadar elinde tutarsa, kazanacağı yıllık getiri oranı nedir?

14. Vadeye Kadar Getiri • Tahvil Sahiplerinin Beklediği Getiri Oranı. • Eğer bir yatırımcı bugünkü fiyattan bir tahvil satın alır ve onu vadesine kadar elinde tutarsa, kazanacağı yıllık getiri oranı nedir? Formülde piyasa fiyatını(P0) Vb yerine koy ve kb için çözüm yap, kb = Yıllık getiri oranı (YGO)

15. Vadeye Kadar Getiri • Tahvil Sahiplerinin Beklediği Getiri Oranı. • Eğer bir yatırımcı bugünkü fiyattan bir tahvil satın alır ve onu vadesine kadar elinde tutarsa, kazanacağı yıllık getiri oranı nedir? Formülde piyasa fiyatını(P0) Vb yerine koy ve kb için çözüm yap, kb = Yıllık getiri oranı (YGO) Direk olarak çözülemez

16. Vadeye Kadar Getiri Direk olarak çözülemez, bir finansal hesap makinası ya da deneme yanılma yolu kullanılmalıdır.

17. 20032004(6)20042005(6)2005(12) 0 1 2 3 4 Tahvil Değerleme Modeli Tahvilin Değerinin Hesaplanması 15.000 15.000 15.000 15.000 100.000 102.913,71 • Eğer YGO > Kupon Faiz Oranı, tahvil indirimli olarak satılır • If YGO < Kupon Faiz Oranı, tahvil pirim yapar. 14% N I/YR PV PMT FV 4 ? -102.91415.000 100.000

18. Faiz Oranı Riski • Tahvil Fiyatları Zaman İçinde Dalgalanır • Ekonomideki faiz oranları değiştiğinde, tahvillerden elde edilmesi gerekli getirirler de değişecek ve sonuç olarak yatırımcının tahvili değerleme değeri ve piyasa fiyatı değişecektir. Faiz Oranları Vb

19. Faiz Oranı Riski • Tahvil Fiyatlari Zaman İçinde Dalgalanır • Ekonomideki faiz oranları değiştiğinde, tahvillerden elde edilmesi gerekli getirirler de değişecek ve sonuç olarak yatırımcının tahvili değerleme değeri ve piyasa fiyatı değişecektir. Faiz Oranları Vb Vb Faiz Oranları

20. Faiz Oranı Riski • Tahvil Fiyatları Zaman İçinde Dalgalanır

21. Faiz Oranı Riski • Tahvil Fiyatlari Zaman İçinde Dalgalanır • Tahviller ilk olarak ihraç edildikleri zaman, kupon faiz oranı piyasadaki güncel faiz oranlarına göre belirlenir.

22. Faiz Oranı Riski • Tahvil Fiyatlari Zaman İçinde Dalgalanır • Tahviller ilk olarak ihraç edildikleri zaman, kupon faiz oranı piyasadaki güncel faiz oranlarına göre belirlenir. • Zaman geçtikçe, piyasa faiz oranları değişebilir, fakat kupon faiz oranı sabit kalır.

23. Faiz Oranı Riski • Tahvil Fiyatlari Zaman İçinde Dalgalanır • Tahviller ilk olarak ihraç edildikleri zaman, kupon faiz oranı piyasadaki güncel faiz oranlarına göre belirlenir. • Zaman geçtikçe, piyasa faiz oranları değişebilir, fakat kupon faiz oranı sabit kalır. • Sonuç olarak, tahvilin gerçek fiyatı değişir.