1 / 76

METODI MELIORACIJE DEGRADIRANIH ŠUMA

METODI MELIORACIJE DEGRADIRANIH ŠUMA. MELIORATIVNI RADOVI – OPŠTI PRINCIPI. Predmet i cilj meliorativnih radova u šumarstvu je popravljanje sadašnjeg lošeg stanja i vrednosti šume ili šumskog zemljišta. MELIORACIJA DEGRADIRANIH ŠUMA.

seamus
Download Presentation

METODI MELIORACIJE DEGRADIRANIH ŠUMA

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. METODI MELIORACIJE DEGRADIRANIH ŠUMA

  2. MELIORATIVNI RADOVI – OPŠTI PRINCIPI • Predmet i cilj meliorativnih radova u šumarstvu je popravljanje sadašnjeg lošeg stanja i vrednosti šume ili šumskog zemljišta

  3. MELIORACIJA DEGRADIRANIH ŠUMA • Veliki deo degradiranih šuma rasprostranjen je na dobrim staništima • Stepen degradacije nije uvek u korelaciji sa stepenom očuvanosti - degradiranosti zemljišta • Radovi na melioraciji degradiranih šuma izvršeni su na znatnim površinama • Vršena ne retko bez korišćenja jasnih naučnih i stručnih stavovaiutvrđene politike prioriteta

  4. MELIORACIJA DEGRADIRANIH ŠUMA • Meliorativni postupci su uglavnom izvođeni primenom čiste seče degradiranih šuma i pošumljavanjem, kaonajjednostavnijim rešenjem, bez mnogo upuštanja u analizu stanja šume i staništa • Degradirane šume i šikare se • ne mogu tretirati statički, kroz prizmu klasičnog gazdovanja šumama • već aktivno - ulaganjem velikog truda i sredstava, kao osnove za unapređenje postojećeg stanja i proizvodnog potencijala ovih šuma

  5. MELIORACIJA DEGRADIRANIH ŠUMA • Metodi melioracije degradiranih šuma se moraju zasnivati na naučno verifikovanim i u praksi proverenim metodima • Za izbor metoda melioracija značajno je utvrditi: • Stepen degradiranosti staništa (zemljišta) • Stepen degradiranosti šume (kvalitet, zdravstveno stanje, sastav, poreklo, produkcija, i dr.)

  6. MELIORACIJA DEGRADIRANIH ŠUMA • Za odredjivanje sastojinskog stanja degradiranih stadijuma šuma važno je utvrditi sledeće: • sklop sastojine, i to sprata drveća i sprata žbunja • zastupljenost ekonomski važnih vrsta drveća i njihove dimenzije • obrast sastojine • proizvodnost na osnovu drvne mase i prirasta • kvalitet stabala • mogućnost prirodne regeneracije • Ovi pokazatelji su opredeljujući faktori metoda meliorativnih zahvata u odredjenoj sastojini

  7. Melioracija se zasniva i planira u sledećim slučajevima i na sledeći način: 1. Kada je još uvek moguće kao meliorativni postupak selektivno primeniti odgovarajuće šumsko-uzgojne mere 2. Kada više nije moguće izvršiti melioraciju klasičnim šumsko-uzgojnim merama 3. Kada je proces degradacije zastupljen samo na pojedinim delovima sastojine

  8. 1. Kada je još uvek moguće kao meliorativni postupak selektivno primeniti odgovarajuće šumsko-uzgojne mere • primenjuju se metodi postepene - dugoročne (indirektne) konverzije • koristi se postojeća degradirana šuma • izvodi se u više faza • primenjuju se odgovarajuće uzgojne (gazdinske) mereciljem da preovladaju pozitivni uticaji • produkcija se bazira na najkvalitetnijim stablima

  9. 2. Kada više nije moguće izvršiti melioraciju klasičnim uzgojnim merama • izražena je degradacija • primenjuje se postupak brze - direktne konverzije • degradirana šuma se uklanja (delimično ili na celoj površini) • melioracija se vrši veštačkom obnovom • pošumljava se istom vrstom drveća (restitucija), ili se vrši introdukcija novih, odgovarajućih vrsta drveća, koje mogu uspešno da se razvijaju u takvim uslovima staništa (supstitucija)

  10. 3. Kada je proces degradacije zastupljen samo na pojedinim delovima sastojine • stanište i sastojina su neujednačeno degradirani • postoji mogućnost kombinovanja meliorativnih postupaka degradiranih šuma • mogućnost korišćenja navedenih načina konverzije, restitucije i supstitucije

  11. Melioracija degradiranih šuma zasniva se na osnovnim zakonomernostima i principima gazdovanja šuma u celini

  12. METODI MELIORACIJE DEGRADIRANIH ŠUMA

  13. Melioracija degradiranih šumase može vršiti na različite načine, odnosno primenom različitih metoda u zavisnosti: - od sastojinskog stanja - od stepena očuvanosti zemljišta • Klasifikacija metoda melioracija Brajtonski sporazum (FAO, 1958, Brighton),

  14. 1. METODI DIREKTNE KONVERZIJE • U literaturnim izvorima prisutna je velika raznovrsnost ovih metoda • Rezultat je velike raznovrsnosti pojava i specifičnosti ovih šuma u pogledu sastava, starosti, porekla, različitih stanišnih uslova,raznih zemalja gde su primenjivane idr. • Različiti načini melioracije, vremenom su prerasli u metode melioracije sa različitom tehnologijom izvodjenja

  15. Metodi direktne konverzije klasifikovani su na sledeći način: 1.Metodi koji se izvode pod zaštitom sklopa matične sastojine 2.Metodi koji se izvode bez zaštite matične sastojine 1. Na celoj površini (na velikim površinama) 2. Na kružnim površinama 3. U vidu pruga (pojaseva) Na osnovu literaturnih podataka i praktičnih iskustava može se konstatovati sledeće:

  16. 1.Sistem direktnih (brzih) metoda melioracija primenjuje se: • kada su stanišni uslovi i stanje sastojine pogoršanitoliko da je očigledna disproporcija između stanja staništa i sastojine • onemogućeno je "normalno" gazdovanje šumama • jedini način poboljšanja takvog stanja je seča - uklanjanje takve sastojine na čitavoj površini ili delimično (na pojedinim delovima površine) • sa unošenjem novih, odgovarajućih vrsta koje mogu da se uspešno razvijaju u takvim - novonastalim uslovima

  17. 2.Krajnji cilj primene svih metoda je formiranje sastojina visokoproizvodnih i vrednih vrsta, -koje mogu da iskoriste proizvodni potencijal staništa -obezbede ostale tzv. opšte-korisne funkcije šume. Time se direktno formiraju kvalitetne visoke šume unetih vrsta drveća.

  18. 3. Ne mogu se u svim uslovima koristiti kao šablon (recept) - mogu da posluže kao ideja za razradu i formiranje sopstvenih metoda prilagodjenih konkretnim ekološkim uslovima i ekonomskim mogućnostima

  19. Osnovni principi • Postojeća degradirana sastojina se ne uklanja odjednom već postepeno • Vrši se veliko razređivanje sklopa • (progaljivanje sastojine) • Određeni broj starih stabala se ostavlja da svojim sklopom vrše zaštitu novopodignute sastojine • Sprečavaju se posledice naglog uklanjanja vegetacionog pokrivača i degradacija zemljišta • Koristi se tzv. "visoki" i "niski" stepen zaštite Metodi direktne konverzije pod zaštitom sklopa matične sastojine

  20. Primenjuju se u šumama • vrsta drveća koje podnose zasenu • vrsta osetljivih na ekstremne nepovoljne uticaje stanišnih uslova • Nekada je i jedini mogući način melioracije šuma sciofilnih vrsta • Primenljiv je • na strmim terenima • na mrazištima • na površinama sa izraženom zaštitnom ulogom šume Metodi direktne konverzije pod zaštitom sklopa matične sastojine

  21. Uloga zastora (sklopa) matične sastojine : - očuvanje zemljišta od degradacije (gubitka organskih materija i erozionih procesa) - ograničavanje razvijanja izdanaka i izbojaka autohtone vegetacije i korova - zaštita unetih sadnica od mrazeva, prejake insolacije, prekomerne evapo-transpiracije, od vetrova - osiguravanje trajnosti prinosa i rentabilnosti kasnijih sječa prije dobijanja prihoda od unetih vrsta

  22. Pojam “visoki i niski“ zastor (zasena) je uslovan i promenljiv • “visok zastor” • u šumama vrsta sa “ređom“ krunom (breza, jasika, hrastovi i sl.) čini znatno manju smetnju unetim vrstama • nego “niski zastor“ • od stabala izdanačkih šuma sa gustom krunom (bukva)

  23. Prilikom regulisanja stepena zaštite • Uklanjaju se i stabla većih prečnika, defektna, i sa jače razgranatim krunama, koja bi pri kasnijoj seči mogla da više oštete zasad • Pre sadnje treba ukloniti svo nisko šiblje • Iskustveno se smatra da je početnazasenjenost (prekrivenost površine) za podsađene četinare - 60-70% ako se radi o visokom zastoru, - 40-50% pri niskomzastoru

  24. Dinamika uklanjanja matične sastojine posle sadnje • Zavisi od: - vrste koja je zasađena - zakorovljavanja površine - pojave izdanaka iz panjeva - stepena i brzine sklapanja prvobitne sastojine - stanišnih uslova (na mrazištima stara sastojina se uklanja uz veću opreznost)

  25. Kriterijumi za vreme oslobadjanja podmlatka zastora • Kada unete biljke počinju da zaostaju u porastu • Kada je mala razlika u dužini terminalnog i bočnog izbojka • Kada počne da se zakrivljuje u pravcu dopiranja svetlosti

  26. Metod direkne konverzije pod zaštitom matične sastojine na velikim površinama • Na velikoj površini izvrši se jako razređivanje sklopa - progaljivanje sastojine • Ako se koristi • visoki stepen zaštite, zadržava se gušći sklop sastojine, intenzitet seče je do 40 % po broju stabala • pri niskom stepenu zaštite, intenzitet zahvata je veći – oko 50-60%

  27. Uklanjaju se stabla sledećih kategorija: - sva stabla podstojnog dela sastojine - sva obolela ili loše zakorenjena stabla - stabla koja ometaju normalan razvoj izabranih stabala koja ostaju - stabla nepoželjnih vrsta drveća • "razbija" se grupimičan raspored stabala

  28. Vreme uklanjanje preostalih starih stabala • Odredjuje se po identičnom principu kao kod izvođenja završnog seka oplodne seče • Kada se utvrdi • da unetoj vrsti više nije potrebna zaštita • dalje zadržavanje matične sastojine predstavlja smetnju pravilnom razvoju mladog zasada

  29. Metod melioracije pod zaštitom matične sastojine na kružnim površinama • Osnovne karakteristike - uklanjanje stabala matične sastojine vrši se u obliku kružnih otvora - početna veličina ovih otvora je 1,5-3 visine postojećih stabala (2-6 ari) - krugovi se raspoređuju ravnomerno po čitavoj površini degradirane šume

  30. Metod melioracije pod zaštitom matične sastojine na kružnim površinama - inicijalni otvori (grupe unetih biljaka), obično 10-15 po hektaru - mogu da se proširuju u nekoliko navrata ili dopune novim tako da zahvate celu površinu šume koja se melioriše - metod podseća na metod grupimično-postupnog sistema gazdovanja šumama (Femelšlag)

  31. Metod melioracije pod zaštitom matične sastojine na kružnim površinama • Na međuprostoru između krugova vrši se razređivanje (progaljivanje) sastojine sa zahvatom od oko 50 % po broju stabala • Unose se stanju staništa odgovarajuće, ekonomski vredne vrste lišćara ili četinara • Kasnije se vrši prstenasto proširivanje inicijalnih kružnih površina, širine takođe 1,5-3 visine stabala

  32. Metod melioracije pod zaštitom matične sastojinena pruge • Uklanjanje stabala stare sastojine vrši se u vidu pojaseva (pruga) • Širina pruga iznosi takođe 1,5-3 visine matične sastojine (po nekim autorima 8-20 metara). • Pruge se postavljaju po izohipsi na jednakom međusobnom rastojanju • Razređivanje sastojine se vrši na prugama prve-neparne serije (1, 3, 5, itd.) • Sečina se isto tako pošumljava unošenjem staništu odgovarajućih vrsta drveća • Način pošumljavanja zavisi od nagiba terena i može biti u jame ili podizanjem gradona

  33. Metod melioracije pod zaštitom matične sastojine na pruge • Na međuprostoru između pruga istovremeno se vrši razređivanje matične sastojine sa intenzitetom seče od oko 50 % po broju stabala • Vreme početka tretiranje pruga druge - parne serije (2,4,6 itd) • zavisi od vrste drveća • Počinje se kada se na prugama prve serije ukloni matična sastojina

  34. Metodi direktne konverzije (melioracije) bez zaštite matične sastojine • Primenjuju se: • kada vstama koje se unose nije potrebna zaštita starih stabala od ekstremnih uticaja ekoloških faktora (prejake insolacije, mraza i dr.) • na površinama gde nema opasnosti od erozije zemljišta • Degradirana sastojina se uklanja čistom sečom • Nova mlada šuma se podiže pošumljavanjem odgovarajućim vrstama drveća • Izvodi se na velikim površinama, na krugove i na pruge

  35. Metod melioracije bez zaštite matične sastojine na velikim površinama • Na velikoj površini - u čitavoj degradiranoj sastojini se izvrši uklanjanje degradirane šume • Omogućena je primena mehanizacije i intenzivne silvotehnike za podizanje i negu kultura • U cilju zaštite od konkurencije korova, za sadnju se koriste krupne i dobro razvijene sadnice

  36. Metod direktne konverzije bez zaštite matične sastojine na kružnim površinama • Karakteristike metoda • seča matične sastojine degradirane šume vrši se na kružnim otvorima • prečnik otvora ne treba da bude manji od trostruke visine zrelih stabala - otvori se postavljaju ravnomerno po površini i zahvataju do 30 % ukupne površine sastojine - postavljaju se na mestima gde se nalaze najlošija stabla, ili postojeći otvori u sklopu

  37. Metod direktne konverzije bez zaštite matične sastojine na kružnim površinama - sa postavljanjem krugova na nagnutim terenima se počinje odozgo nadole; - zaštita podignute kulture od izdanaka i i zbojaka vrši se mehaničkim ili hemijskim putem; - inicijalne kružne površine se prstenasto proširuju dok se ne spoje

  38. Metod direktne konverzije bez zaštite matične sastojine na pruge Vrši se uklanjanje matične sastojine čistom sečom na pruge - širina pruge je oko trostruke visine stabala stare sastojine - pruge se postavljaju ravnomerno po terenu sa početkom od transportne granice, a na strmim terenima upravno na izohipse odozgo nadole

  39. Metod direktne konverzije bez zaštite matične sastojine na pruge - na sečinama je omogućena upotreba mehanizacije ako uslovi terena to dozvoljavaju - meduprostor između pruga se razređuje sa intenzitetom zahvata od 50% po broju stabala - vrši se zaštita podignute kulture od izdanaka i izbojaka autohtone vegetacije

  40. Poseban način melioracije degradiranih šuma na pruge je korišćenje uskih pruga – koridora • Širina koridora zavisi • od visine postojeće sastojine • broja redova u kojima se vrši sadnja • vrste drveća koja se unosi • Širina pruga iznosi 3-10 m

  41. 2. METODI INDIREKTNE MELIORACIJE DEGRADIRANIH ŠUMA (KONVERZIJA) • Osnovna karakteristika metoda - vrši se (obavlja) prirodnim putemkorišćenjem postojeće sastojine • Uzgojni cilj: da se putem prirodnog podmladjivanja formira kvalitetna šuma semenog porekla • Cilj se ostvaruje • primenom odgovarajućih uzgojno-meliorativnih mera • u zavisnosti od razvojne faze i stanja sastojine

  42. Mugućnost primene metoda indirektne konverzije: 1. U šumama ekonomski vrednih vrsta drveća, (hrastovi, bukva i dr.) ili u kojima su one dominantne vrste 2. Ako se u sastojini nalazi dovoljno kvalitetnih stabala dominantne vrste 3. Da je stanište očuvano i da odgovara autohtonim vrstama postojeće sastojine

  43. Indirektna konverzija može se primeniti i • u krajnje degradiranim oblicima niskih šuma ili devastiranim sastojinama, u kojima nema kvalitetnih stabala • uslov - da je stanište (zemljište) očuvano • Način prevođenja degradiranih oblika niskih šuma : • prvo se prevode u kvalitetne niske šume primenom resurekcionih seča • kasnije u drugoj generaciji se prevode u visoke šume

  44. Indirektna konverzija

  45. Metod indirektne konverzije primenom selektivno-uzgojnih seča • Prevodjenje (konverzija) niskih šuma • vrši se prirodnim putem • korišćenjem postojeće sastojine • Cilj • da postojeće vrste drveća svojim prirodnim podmlađivanjem formiraju šumu semenog porekla

  46. Mogućnost primene

  47. Postupak melioracije, obavlja se u nekoliko etapa - faza, (Mirčevski, 1995): • Prva faza - pripremna faza • Razbijanje gnezdastog rasporeda stabala • Uklanjanje pojedinačno zaostalih deformisanih starih stabala ("babe") • U prvom periodu (navratu) redukuje se 1/3 ukupnog broja stabala u "gnezdima"

  48. Druga faza • Odabiranje i obeležavanje kandidata za stabla budućnosti • Njihov broj iznosi 3-4 po aru (300-400 po ha) • Vrši se i doznaka stabala: • uklanjaju se najopasniji konkurent izabranim stablima • sva suva i polusuva stabla • oštećena, obolela stabla • podstojna stabla • Ova faza traje 1-2 perioda od po 10 godina

  49. Treća faza • Odabiranje i obeležavanje stabala budućnosti • Istovremeno se vrši i uklanjanje najopasnijih konkurenata • I ova faza traje takodje 1-2 desetogodišnja perioda • Četvrta faza – • Potpuno oslobađanje kruna stabala budućnosti uklanjanjem svih stabala koja ometaju njihov pravilan razvoj • Dužina trajanja ove faze je ista

More Related