H1 Samenhang en verscheidenheid

1. H1 Samenhang en verscheidenheid

2. 1 Oriëntatie - Wat zijn de belangrijkste kenmerken van globalisering in de wereld?

3. Hoe heeft de wereldsamenlevingzich in de loop der tijdontwikkeld?

4. Waaromdoetnietieder land in dezelfde mate mee met globalisering? • De top tien van landen met de hoogste en de laagsteomvang van buitenlandse • investeringen (miljoen dollar, 2009)

5. 2 Wat is globalisering? • 2.1 De definitie van globalisering • Driekenmerken: • Bedrijven, landen en mensenwerkenmeersamen • Steeds meergrensoverschrijdendestromen van goederen, mensen en informatie • Bedrijven, landen en mensenoefenen steeds meerinvloed op elkaaruit • Internationalisering ≠ mondialisering

6. 2.2 Internationale taakverdeling • De interactietheorie van Ullman • Ruimtelijkeverplaatsingentreden op in geval van: • Complementariteit • Geentussenliggendemogelijkheden • Transporteerbaarheid

8. 2.3 Globalisering leidt tot netwerksamenlevingen • Meer netwerken door toename geografische mobiliteit • Productienetwerken • Sociale netwerken • Toeristennetwerken

9. 2.4 Tijd-ruimtecompressie • Relatieveafstanden • wordenkorter: afstandsverval • Komt door twee technologische • ontwikkelingen: • Ontwikkeling van • transporttechnologie • 2. Ontwikkeling van • communicatietechnologie

10. 2.5 Standaardisering • Standaardisering: uniformiteit in • cultureleideeën • economie • regels • Standaardisering van de productie: • fordisme • toyotisme

11. 3 Kolonialisme veranderde de wereld (1500-1950) • 3.1 Kolonialisme vanuit Europa • Europese landen begonnen met uitbreiden van hun macht: • imperialisme -> kolonialisme (europeanisering)

12. 3.2 Handelskolonialisme (1500-1850) Vanaf 1500: handelskolonialisme wegens toename Europese bevolking

13. 3.3 Exploitatiekolonialisme Industriële Revolutie: grondstoffen nodig Gevolg: exploitatiekolonialisme in Afrika en Azië

14. 3.4 De tegenstelling centrum-periferie • Centrum-periferiemodel zorgt voor: • Regionale ongelijkheid • Sociale ongelijkheid • Verschillen in ontwikkeling stad en platteland • Backwash-effects • Spread-effects

15. 3.5 Ruilvoetverslechtering en schulden Economische problemen door slechte handelsbalans: ruilvoetverslechtering. Dit leidde tot schulden. Ontwikkeling staatsschuld in Afrika (1970-2008) in miljarden US-dollar.

16. 4 Drie werelden in één (na 1950) • 4.1 Het ontstaan van een Oost-Westtegenstelling • Koude Oorlog: strijd tussen hegemoniale staten. • Kapitalisme (vrijemarkteconomie) versus communisme (planeconomie) • Of: Eerste Wereld versus Tweede Wereld • Vanaf 1989: politieke transitie

17. 4.2 Het ontstaan van een Noord-Zuidtegenstelling • Na de Tweede Wereldoorlog: • Dekolonisatie: veel koloniën onafhankelijk • Neokoloniale situatie • Zwakke economische ontwikkeling • Afhankelijk van export van primaire producten • Eerste, Tweede en Derde Wereld • Noord-Zuidtegenstelling

19. Driekenmerkenontwikkelingslanden: • Armoede • Zwakkeeconomischestructuur • Fragmentarischemodernisering

20. 4.3 Politieke globalisering • Politieke globalisering -> intergouvernementele organisaties (IOG’s) • Verenigde Naties (VN) • Wereldhandelsorganisatie (WTO) • Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) • G20 (Groep van 20) • Millenniumdoelen: in 2015…

21. 5 Economische globalisering • 5.1 Global Shift • Rond 1950: economische centrum in West-Europa en de VS • Vanaf 1970: uitschuiving van footloose industries naar Oost- en • Zuidoost-Azië (Pacific Rim) en Latijns-Amerika • Nieuwe industrielanden (NIC’s): • In Azië: Tijgerlanden • Omvangrijke beroepsbevolking • Lage lonen • Aantrekkelijk voor arbeidsintensieve bedrijven • Nieuwe internationale arbeidsverdeling

22. 5.2 Het triadisch netwerk • Economischedriehoekwaarin de meestewereldhandel en • productieplaatsvindt.

23. 5.3 Importvervangende industrialisatie • Nieuwe industrielanden importeren meer dan ze exporteren • Deze import wordt vervangen door in eigen land vervaardigde producten (importsubstitutie) • Dit vermindert afhankelijkheid van het buitenland

24. 5.4 Toyotisme bevordert de exportindustrie • Produceren is vooral goed organiseren • Clustering: bespaart kosten

25. 6 Bedrijven en globalisering • 6.1Multinationaleondernemingen • Kenmerken MNO’s: • Veelkennisen kapitaal • 2. Strategischhandelen

26. 6.2 De productlevenscyclus • Snelle ontwikkelingen zorgen voor een korte productlevenscyclus.

27. 6.3 De staat en de vestiging van bedrijven • Overhedenkunnenbedrijvenlokken door: • Belastingvoordelen, investeringssubsidies • Vrijhandelszones • - Exportindustriezones • Goedeinfrastructuur • Niettehogelonen • Beperkingvakbondsactiviteiten • 5. Weinigmilieueisenstellen

28. 7 Globalisering en cultuur • 7.1Cultuur en identiteit • Cultuuromvat twee onderdelen: • Geestelijkeaspecten • Materiëleaspecten • Cultuurpatroon: identiteit • Cultuurgebied

29. 7.2 Lokalisering tegenover globalisering Tegenhanger van globalisering: lokalisering Bijvoorbeeld weerstand tegen modernisering of verwestersing Lokalisering in de politiek: regionalisme McDonalds in de wereld

30. 7.3 Cultuur en de demografische transitie • Groene druk: veel jongeren • Grijze druk: veel ouderen

31. 8 Globalisering en migratie • 8.1 Migratie, eenwereldwijdverschijnsel • Internationalemigratie • Economischmotief: arbeidsmigratie • Leidt tot multiculturelesamenleving • Binnenlandsemigratie • Van plattelandnaarstad: urbanisatie • Percentage van de bevolking in eenstedelijkgebied: urbanisatiegraad

32. 8.2 Migratie verklaren of voorspellen • Drie schaalniveaus om migratie te verklaren: • Macroniveau (wereldschaal) • Mesoniveau (eigen land of gebied) • Microniveau (eigen huishouding)

33. 8.3 Transnationale identiteit • Migranten brengen nieuwe culturele kenmerken naar een gebied • Ze nemen zelf kenmerken over • Een mengcultuur ontstaat: transnationale identiteit

34. 9 Samenhang en verscheidenheid • 9.1 De geleding van de wereld • Zessoortenlanden: • MinstOntwikkeldeLanden (MOL) • Ontwikkelingslanden • Rijkeoliestaten • Transitielanden • NieuweIndustrielanden (NIC’s) • HoogstOntwikkeldeLanden (HOL)

36. 9.2 Indicatoren om ontwikkeling te meten • Human Development Index (HDI) bestaatuit: • Educatie-index (analfabetisme) • Levensverwachtingbijgeboorte • Levensstandaard (inkomen, koopkracht) • Andere indicatoren: • Percentage onder de armoedegrens • Binnenlandse regionale ongelijkheid

37. 9.3 Eenwording of verbrokkeling? • Eenwording: • Meer landen lid van WTO • Verbrokkeling: • Strijd tegen islamitisch fundamentalisme • Polarisatie • Tweedeling: • Fast World • Slow World

38. 9.4 Waarom doen niet alle landen mee? • Drie oorzaken: • Landen zijn te arm • Dictatuur of gesloten politiek systeem • Culturele bezwaren

39. 9.5 De anders-globalisten willen het anders • Anders-globalisten willen een andere manier van globalisering: • Het moet leiden tot een betere en duurzame wereld • Arme boeren, arme landen, mensenrechten, milieu en klimaat mogen niet in de knel komen • Ze vinden de WTO en de Wereldbank niet democratisch • Vrezen dat vooral MNO’s er beter van worden • Ze voeren actie bij vergaderingen van IGO’s om dit te bereiken