1 / 53

Kształcenie młodych naukowców w kontekście tworzenia

Kształcenie młodych naukowców w kontekście tworzenia Europejskiej Przestrzeni Szkolnictwa Wyższego i Badań Naukowych. Andrzej Kraśniewski. Seminarium RGSzW, 6 kwietnia 2006 r. PLAN PREZENTACJI. Kształcenie młodych naukowców w dokumentach Procesu Bolońskiego

sen
Download Presentation

Kształcenie młodych naukowców w kontekście tworzenia

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Kształcenie młodych naukowców w kontekście tworzenia Europejskiej Przestrzeni Szkolnictwa Wyższego i Badań Naukowych Andrzej Kraśniewski Seminarium RGSzW, 6 kwietnia 2006 r.

  2. PLAN PREZENTACJI • Kształcenie młodych naukowców w dokumentach Procesu Bolońskiego • Kształcenie młodych naukowców: USA a Europa • Zmiany na rynku pracy • Stan obecny i trendy • umasowienie • różnicowanie charakteru kształcenia • dostosowywanie programów • strukturalizacja kształcenia • zróżnicowanie statusu młodych naukowców • internacjonalizacja • Dylematy, problemy, postulaty, zalecenia • Podsumowanie

  3. PLAN PREZENTACJI • Kształcenie młodych naukowców w dokumentach Procesu Bolońskiego • Kształcenie młodych naukowców: USA a Europa • Zmiany na rynku pracy • Stan obecny i trendy • umasowienie • różnicowanie charakteru kształcenia • dostosowywanie programów • strukturalizacja kształcenia • zróżnicowanie statusu młodych naukowców • internacjonalizacja • Dylematy, problemy, postulaty, zalecenia • Podsumowanie

  4. Kształcenie młodych naukowców • Punkt odniesienia - model amerykański (anglosaski) • Różnorodność w Europie

  5. Kształcenie naukowców - USA PhD graduate studies Master praca indywidualna sprawdzian kompetencji zajęcia w grupach Bachelor rekrutacja undergraduate studies

  6. Kształcenie naukowców - Europa RÓŻNORODNOŚĆ • instytucje kształcące • forma (kształcenie indywidualne, studia) • charakter kształcenia (ogólne, specjalistyczne) - wymagania • czas trwania (ustalony, nieustalony) • status młodego naukowca • sposób finansowania

  7. Stan obecny i trendy - badania • UNESCO-CEPES (2002-03) Doctoral Degrees and Qualifications in the Contexts of the EHEA and the ERIA • Marie Curie Fellowship Association (2003) • Eurodoc (2003, 2004) badania prowadzone w środowisku młodych naukowców • European University Association - EUA (2002-05) Trends in Learning Structures in European Higher Education (Trends III, 2003; Trends IV, 2005) • European University Association - EUA (2004-05) Doctoral Programmes in Europe

  8. Stan obecny i trendy - badania Prezentacja wyników, dyskusje, zalecenia konferencje EUA • konferencja „The Role of the Universities in the European Research Area” (Bristol, marzec 2003) • konferencja „The Europe of Knowledge 2020” (Liege, kwiecień 2004) • konferencja „The role of universities in research training for the knowledge society” (Maastricht, paźdz. 2004) • seminarium „Doctoral Programmes for the European Knowledge Society” (Salzburg, luty 2005) • Konwencja Europejskich Uczelni Akademickich (Glasgow, kwiecień 2005) • konferencja „Research in European Universities” (Uppsala, paźdz. 2005) • workshop „Graduate Schools in Europe: How Can They Enhance University Research” (Londyn, list. 2005)

  9. PLAN PREZENTACJI • Kształcenie młodych naukowców w dokumentach Procesu Bolońskiego • Kształcenie młodych naukowców: USA a Europa • Zmiany na rynku pracy • Stan obecny i trendy • umasowienie • różnicowanie charakteru kształcenia • dostosowywanie programów • strukturalizacja kształcenia • zróżnicowanie statusu młodych naukowców • internacjonalizacja • Dylematy, problemy, postulaty, zalecenia • Podsumowanie

  10. Zmiany na rynku pracy RYNEK PRACY NAUKOWCÓW - DWA MODELE • Europa Południowa, Centralna i Wschodnia rynek „tradycyjny” - uczelnie i instytuty badawcze • Europa Północno-Zachodnia, USA rynek „rozszerzony” o instytucje gospodarcze • w Holandii tylko 38% doktorów pozostaje na uczelni • w Niemczech większość osób zarządzających dużymi firmamimastopień doktora • w Sun Microsystems (USA) do pracy w dziale projektowania przyjmowani tylko doktorzy zatrudnienie doktorów w gospodarce USA: 6/1000 Europa (UE): 2.5/1000 źródło: E. Wittbrodt, 2004

  11. ale ... tylko 50 000 - 70 000 na uczelniach Polska • liczba doktoratów rocznie – ok. 5 700 • liczba nauczycieli akademickich – ok. 92 000 źródło: GUS 2005 Zmiany na rynku pracy źródło: Komisja Europejska, czerwiec 2003 „Investing in research: an action plan for Europe” Strategia Lizbońska 3% PKB na prace badawcze w 2010 r. w krajach UE Strategia Lizbońska 700 000 nowych miejsc pracy w Europie związanych z badaniami naukowymi

  12. Zmiany na rynku pracy DYLEMAT ZWIĄZANY Z KSZTAŁCENIEM NAUKOWCÓW [Geiger, 1997] Doktorat (PhD): • zbyt mało - dla tradycyjnych odbiorców: przyszłych profesorów i naukowców • zbyt dużo (i niekoniecznie to, co najbardziej potrzebne) - dla wielu potencjalnych „klientów”

  13. Nowe oczekiwania wobec absolwenta Pożądane cechy „absolwenta” (umiejętności ogólne) • umiejętność uczenia się (samokształcenia) • umiejętność stawiania i rozwiązywania problemów • umiejętność analitycznego i krytycznego myślenia (krytycznej refleksji) • umiejętność komunikowania się (w mowie i piśmie), także z niespecjalistami (mediami, ...) • umiejętność zarządzanie zespołem i projektem • umiejętność pracy w zespole międzynarodowym • rozumienie problemów środowiska badawczego (aspekty prawne, etyczne, komercyjne, ...) • elastyczność – umiejętność adaptacji do nowych warunków, zadań, ... • przedsiębiorczość

  14. Nowe oczekiwania wobec absolwenta źródło: A. Huijser, Executive V-President, Philips, EUA Conf., Maastricht 2004

  15. Nowe oczekiwania wobec absolwenta źródło: A. Huijser, Executive V-President, Philips, EUA Conf., Maastricht 2004

  16. Nowe oczekiwania wobec absolwenta Kształtowanie umiejętności ogólnych - opinie młodych naukowców ankieta MCFA, Eurodoc & Pi-Net (2003); 2790 odpowiedzi źródło: M. Lola, Marie Curie Fellowship Association, EUA Conf., Salzburg 2005

  17. Nowe oczekiwania wobec absolwenta Najbardziej pożądane umiejętności ogólne – opinie młodych naukowców ankieta MCFA, Eurodoc & Pi-Net (2003); 2790 odpowiedzi źródło: M. Lola, Marie Curie Fellowship Association, EUA Conf., Salzburg 2005

  18. PLAN PREZENTACJI • Kształcenie młodych naukowców w dokumentach Procesu Bolońskiego • Kształcenie młodych naukowców: USA a Europa • Zmiany na rynku pracy • Stan obecny i trendy • umasowienie • różnicowanie charakteru kształcenia • dostosowywanie programów • strukturalizacja kształcenia • zróżnicowanie statusu młodych naukowców • internacjonalizacja • Dylematy, problemy, postulaty, zalecenia • Podsumowanie

  19. „Umasowienie” kształcenia Polska źródło: GUS 2005 33040 UK: 107 000 USA: 400 000 2695 1990/91 2004/05

  20. udział w zajęciach zbiorowych kariera nieakademicka Komisja Europejska, lipiec 2003: „Researchers in the ERA: One Profession, Multiple Careers” Różnicowanie charakteru kształcenia indywidualna praca naukowa kariera akademicka model USA

  21. Różnicowanie charakteru kształcenia • „research” doctorates • „taught” doctorates • „professional” doctorates • „industrial” doctorates • studia full-time i part-time • różne warunki przyjęcia na studia (po studiach I lub II stopnia) • kształcenie „podoktorskie” (post-doc)

  22. zaangażowanie instytucji gospodarczych w tworzenie programów i zarządzanie studiami • specjalne nazwy programów (New Route PhD w UK) • inne nazwy „stopni” (Doctor of Engineering, Doctor of Education, Doctor of Business Administration, ...) Professional doctorates • kształtowanie umiejętności analitycznych i metodologicznych ale • mniejsze wymagania dotyczące nowatorskiego charakteru wyników badań • tematyka rozprawy wynikająca z doświadczeń zawodowych • wspólne „promotorstwo” (uczelnia – inna instytucja) • większy nacisk na kształtowanie umiejętności ogólnych, przydatnych na rynku pracy

  23. Industrial Research Degree (160 studentów) źródło: M. Rimini-Döring, R. Bosch GmbH, EUA Conf., Salzburg 2005 Industrial doctorates Bosch (2004): nakłady na badania: 3 mld euro (7.5% sprzedaży)

  24. Dostosowanie programów do potrzeb rynku źródło: M. Ritter, Pro-Rector, Imperial College London, EUA Conf., Maastricht 2004

  25. Techniki komunikowania się w działalności naukowca A. Kraśniewski (PW), W. Murzyn (Siemens) POLITECHNIKA WARSZAWSKA oferta dydaktyczna studiów doktoranckich - wykłady specjalne w ramach autopromocji ...

  26. Strukturalizacja kształcenia • wydzielony program studiów w uczelni (jednostce) prowadzącej inne rodzaje studiów • wydzielona jednostka typu graduate school w ramach uczelni • wydzielona instytucja - uczelnia kształcąca wyłącznie na poziomie graduate, często o charakterze międzynarodowym European University Institute, Florencja • studia na poziomie doktorskim i post-doc w dziedzinie nauk społecznych

  27. Zróżnicowanie statusu młodego naukowca • pracownik uczelni (instytucji naukowej) ... • student (studiów doktoranckich) niepłacący za kształcenie, otrzymujący wynagrodzenie (stypendium) za realizację określonych zadań ... • student (studiów doktoranckich) płacący za kształcenie + zróżnicowane gwarancje socjalne

  28. Francja, 2001 zasoby rodzinne 36% własna praca zarobkowa 20% stypendia - minister, władze lok., fundacje, ... 33% źródła zagraniczne (krajowe, UE) 7% porozumienia z instytucjami gospodarczymi 4% źródło: „Researchers in the ERA: One Profession, Multiple Careers”, KE, 2003 usatysfakcjonowanie doktorantów z warunków życia Holandia 90% Włochy 20% źródło: E. Wittbrodt, raport dla Rady Europy, 2001 Zróżnicowanie statusu młodego naukowca związek z finansowaniem • finansowanie zewnętrzne • finansowanie wewnętrzne (decyzje instytucji)

  29. Internacjonalizacja • studenci zagraniczni USA > 50%, UK – 44%, Francja – 25% • wspólnie prowadzone programy studiów (European Doctorate, joint degrees, co-tutelle) • międzynarodowe instytucje kształcące młodych naukowców • program KE Human Resources and Mobility (Marie Curie Actions) • rozszerzenie Erasmus Mundus na studia III stopnia?

  30. Internacjonalizacja • studenci zagraniczni USA > 50%, UK – 44%, Francja – 25% • wspólnie prowadzone programy studiów (European Doctorate, joint degrees, co-tutelle) • międzynarodowe instytucje kształcące młodych naukowców • program KE Human Resources and Mobility (Marie Curie Actions) • rozszerzenie Erasmus Mundus na studia III stopnia?

  31. European Doctorate Idea (późne lata 90.) - Confederation of EU Rectors’ Conferences • rozprawa obejmująca m.in. wyniki badań wykonanych podczas pobytu w innym kraju UE (co najmniej trymestr) • co najmniej 2 recenzentów z 2 różnych krajów UE innych niż kraj, w którym przeprowadzana jest obrona • część obrony w języku UE, różnym od języka kraju, w którym przeprowadzana jest obrona Powrót idei - 2005 (European Doctorate Label) - Komisja Europejska

  32. młody (początkujący) naukowiec - early stage researcher (ESR) 4 pierwsze lata pracy naukowej w pełnym wymiarze czasu (full time) po uzyskaniu dyplomu umożliwiającego podjęcie studiów doktoranckich zalecenie Komisji Europejskiej C(2005) 576 dot. Europejskiej Karty Naukowca w 7PR znaczny wzrost nakładów: 6.3 mld euro w 2007-2013 Marie Curie Actions • w ramach 6PR • budżet – 1.6 mld euro (ok. 10% 6PR) • granty/stypendia dla instytucji i naukowców (12 rodzajów) • specjalne granty/stypendia dla młodych naukowców

  33. w 7PR: Marie Curie Networks for ESR Host Fellowships - stopa sukcesu Europa ok. 10% Polska 0% (ok. 100 wniosków) źródło: M. Muter, Krajowy Punkt Kontaktowy, 2004 Marie Curie Actions granty dla instytucji badawczych • Research Training Networks • sieć instytucji z różnych krajów • 65% budżetu na kształcenie młodych naukowców • Host Fellowships for Early-Stage Research Training • jedna lub kilka instytucji • stypendia: 3 miesiące - 3 lata • Conferences and Training Courses • dofinansowanie udziału młodych naukowców

  34. źródło: KPK, 2004 496 399 383 148 wykorzystanie stypendiów 5PR, host-driven schemes DE PL FR CZ Marie Curie Actions stypendia dla młodych naukowców • przyznawane przez instytucje badawcze otrzymujące granty KE • przyznawane bezpośrednio przez KE - Excellence Grants stypendium • 30 550 euro/rok (+ korekta) • koszty podróży • dodatki (rozwój, rozłąka, ...)

  35. Pan-European Researcher’s Mobility Portal http://europa.eu.int/eracareers • Adapted to your career stage • z opcją • post graduate or < 4 years of research experience • European Charter for Researchers and Code of Conduct for the Recruitment of Researchers

  36. Stowarzyszenie Eurodoc www.eurodoc.net • utworzone w 2002 r. • skupia organizacje doktorantów i młodych naukowców z 21 krajów • Supervision and Training Charter for Early Stage Researchers wkład do Europejskiej Karty Naukowca (KE, marzec 2005)

  37. Stowarzyszenie Eurodoc Stowarzyszenie Eurodoc Comparative table on roles and working conditions of PhD candidates. (Eurodoc/FJI 2003) 2004 podobne badania z udziałem Polski (Sapere Aude)

  38. PLAN PREZENTACJI • Kształcenie młodych naukowców w dokumentach Procesu Bolońskiego • Kształcenie młodych naukowców: USA a Europa • Zmiany na rynku pracy • Stan obecny i trendy • umasowienie • różnicowanie charakteru kształcenia • dostosowywanie programów • strukturalizacja kształcenia • zróżnicowanie statusu młodych naukowców • internacjonalizacja • Dylematy, problemy, postulaty, zalecenia • Podsumowanie

  39. Europejskie dylematy • Jaki model kształcenia? • charakter kształcenia • wymagania (minimalne?) • warunki przyjęcia (po studiach II stopnia?) • stopień integracji studiów doktoranckich (studiów III stopnia) ze studiami II stopnia • czas trwania • Jaki status młodego naukowca? • Jak finansować kształcenie? • Kto ma nadawać stopnie naukowe? (tylko uczelnie?) • Kto ma kształcić? (tylko centra doskonałości?) • Jak zapewnić jakość?

  40. Europejskie problemy • Brak strategii (zbyt wielu badaczy i wyników w „nasyconych” obszarach, braki w innych) • Zbyt „wąskie” kształcenie • Niejasny status i niedostateczne prawa socjalne

  41. Postulaty, zalecenia (1) Europejska Karta Naukowca zalecenie Komisji Europejskiej C(2005) 576, 11.03.2005 Commission Recommendation on the European Charter for Researchers and a Code of Conduct for the Recruitment of Researchers

  42. Postulaty, zalecenia (2) Projekt EUA (2004-05) Doctoral Programmes in Europe • 143 zgłoszenia z 32 krajów • wybrano 49 uczelni, w tym 4 z Polski • 6 sieci tematycznych • Structure and organisation of doctoral programmes (SGH, UWr) • Financing doctoral programmes (AE Kraków) • Quality of doctoral programmes • Innovative practice for doctoral programmes • All themes (UW) • Network of networks – joint programmes • wyniki - konferencja (Bologna Process Seminar) „Doctoral Programmes for the European Knowledge Society”, Salzburg, luty 2005

  43. Salzburg 2005 • Główny element kształcenia – badania naukowe • training by research, not training for research • ale z uzwględnieniem potrzeb rynku pracy (pracodawców innych niż uczelnie) • Kształcenie młodych naukowców – element strategii rozwoju uczelni akademickich • Zróżnicowanie modeli kształcenia – pozytywna cecha i źródło przewagi konkurencyjnej EHEA • Doktoranci traktowani jako młodzi naukowcy – profesjonaliści wnoszący wkład do rozwoju wiedzy • Dobrze zdefiniowane i „przezroczyste” relacje (prawa i obowiązki) doktorant-opiekun-uczelnia

  44. Salzburg 2005 • Niezbędna „masa krytyczna”, osiągana w różny sposób • graduate schools • regionalna, krajowa i międzynarodowa współpraca uczelni • Właściwy czas trwania studiów doktoranckich: 3 lub 4 lata (full-time) • Wspieranie innowacyjnych rozwiązań – w celu zapewnienia kształcenia interdyscyplinarnego oraz kształcenia umiejętności ogólnych • Zwiększenie współpracy oraz mobilności • geograficznej • międzydyscyplinarnej • międzysektorowej • Zapewnienie stałego i adekwatnego finansowania

  45. PLAN PREZENTACJI • Kształcenie młodych naukowców w dokumentach Procesu Bolońskiego • Kształcenie młodych naukowców: USA a Europa • Zmiany na rynku pracy • Stan obecny i trendy • umasowienie • różnicowanie charakteru kształcenia • dostosowywanie programów • strukturalizacja kształcenia • zróżnicowanie statusu młodych naukowców • internacjonalizacja • Dylematy, problemy, postulaty, zalecenia • Podsumowanie

  46. Kształcenie młodych naukowców Kształcenie młodych naukowców jako temat analiz, dyskusji i badań naukowych ma swoje „pięć minut” (dwa lata) Konferencja Ministrów w Londynie (2007): raport BFUG na temat zasad prowadzenia studiów doktoranckich (III stopnia)

  47. Kolejne projekty, kolejne wyniki, ... • nowy projekt EUA: DOC-CAREERS • seminaria, konferencje EUA • Doctoral programmes in Europe: Supervision and General Skills Training (Bruksela, marzec 2006) • Doctoral candidates as young professionals: funding and support mechanisms (Wiedeń, czerwiec 2006) • Doctoral programmes in Europe: Master degree and its link to doctoral education, doctoral/graduate schools in Europe (Bruksela, paźdz. 2006) • Bologna Seminar: European Doctoral Programmes in Transition (Nicea, grudzień 2006) • badania organizowane przez różne sieci tematyczne • TREE (Teaching and Research in Engineering in Europe) – finansowane przez Socrates-Erasmus • ...

  48. a co w Polsce? • seminaria RGSzW (MEiN) • prace zespołu KRASP-PAN ds. opracowania modelu awansu naukowego w Polsce • konferencja Model awansu naukowego w Polsce, Kraków, 17-18 marca 2006 • seminarium PAN, 25 maja 2006 • ... • działania z inicjatywy krajowej reprezentacji doktorantów

  49. Krajowa reprezentacja doktorantów Uchwała Prezydium KRASP z dnia 24 marca 2006 r. w sprawie wspierania samorządności doktorantów Prezydium Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich zwraca się do Ministra Edukacji i Nauki o udzielenie wsparcia działaniom doktorantów zmierzającym do przeprowadzenia zjazdu delegatów uczelnianych samorządów doktorantów, a także o stworzenie warunków do skutecznego działania powołanej na zjeździe krajowej reprezentacji doktorantów, zgodnie z art. 209 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym. Przewodniczący KRASP   prof. dr hab. inż. Tadeusz Luty

  50. jako wkład do dyskusji ... Nowe podejście do kształcenia doktorantów - przykład studia III stopnia na Wydziale Elektroniki i Technik Informacyjnych PW - uruchomione (jako studia III stopnia) - 1999 - 215 studentów • zintegrowane programowo i organizacyjnie ze studiami II stopnia • zasady studiowania oparte na systemie punktowym • otwarte dla kandydatów z uczelni nietechnicznych

More Related