Finansal Riskler & Yönetimi Koray İNAN / Finansal Hizmetler Koordinatörü

1. Finansal Riskler & Yönetimi Koray İNAN / Finansal Hizmetler Koordinatörü

2. Dünyada ve Türkiye’de Yeni Ekonomi • Risk Yönetimi İhtiyacı • Uluslararası ticaret ve finansal piyasalar küreselleşmiştir • İşlem hacimleri artmıştır • Ticari ürün çeşitliliği artmıştır • Finansal ürün çeşitliliği artmıştır • Tüm pazarlarda rekabet artmıştır • İthalat ve ihracat karşılıklı olarak artmıştır • Döviz kurlarının volatilitesi artmıştır • Kriz frekansları ve sıklıkları artmıştır • Ulusal krizlerin dünyaya sıçrama hızı artmıştır

3. Bankaların Kredi Risk Yönetimi İlkeleri • Kredi Riski Konusunda Uygun Ortamın Oluşturulması • Banka Yönetim Kurulu kredi risk stratejisini oluşturmalı ve gözden geçirmelidir • Üst düzey yönetim, Yönetim Kurulunca onaylanan risk stratejisinin uygulamasından sorumludur • Bankalar tüm ürün ve faaliyetlerine ilişkin kredi risklerini tanımalı ve yönetmelidir

4. Bankaların Kredi Risk Yönetimi İlkeleri • Güvenilir Kredi Verme İşlevinin Bulunması • Bankalar güvenilir ve açıkça tanımlanmış kredi verme kriterlerine uygun olarak çalışmalıdır • Bankalar, önemli risklere yol açabileceği yaklaşımıyla bağlantılı şirketlerin oluşturduğu gruplara yönelik genel kredi limitlerini oluşturmalıdır • Bankaların yeni kredilerin onaylanması ve mevcut kredilerin artırılmasına ilişkin açıkça tanımlanmış işlevleri olmalıdır

5. Bankaların Kredi Risk Yönetimi İlkeleri • Kredilerin Uygun Yönetimi, Ölçümü ve İzlenmesi • Bankaların, kredi risklerinin süreklilik içinde yönetimine yönelik bir sistemleri olmalıdır • Bankalar kredi riskinin yönetiminde ratingsistemlerini geliştirmeli ve kullanmalıdırlar • Bankalar kredi portföylerini değerlendirirken ekonomik koşullarda olabilecek muhtemel değişmeleri de göz önünde bulundurmalı ve zor koşullar altında karşılaşabilecekleri kredi risklerini değerlendirmelidir

6. Bankaların Kredi Risk Yönetimi İlkeleri • Kredi Riskinin Uygun Kontrolünün Yapılması • Bankalar kredilerin incelenmesine yönelik bağımsız ve aralıksız bir sistem kurmalı ve söz konusu incelemelerin sonuçları doğrudan banka yönetim kuruluna ve üst düzey yönetime iletilmelidir • Bankaların problemli kredilerin yönetimine ilişkin bir sistemleri olmalıdır

7. Bankaların Kredi Değerlendirme Süreci • Başvuru, Ön Değerlendirme ve İstihbarat • Şube ve portföy yöneticisi ile temas • Şirket hesap açılış evraklarının temini • Ticaret Sicil Gazetesi istihbaratı (www.ticaretsicil.gov.tr) • İTO vb. kaydı istihbaratı (www.ito.org.tr) • Genel banka kayıtları sorgulaması • TCMB sicil kaydı incelemesi • KKB sorgulaması • İstihbarat birimlerine yönlendirme • Diğer banka istihbaratlarının yapılması • Memzuç kaydı sorgulaması

8. Bankaların Kredi Değerlendirme Süreci • Firma Kredi Raporunun Hazırlanması • Ön değerlendirme ve istihbarat olumlu olmalı • Son üç yıllık bilanço ve gelir tabloları • Ara dönem bilanço ve gelir tabloları • Kuruluş evrakları ve diğer kredi evrakları temin edilmeli • Şirketin ortaklık yapısı ve yönetim kadrosu • İştirak ve grup firmaları • Faaliyet alanları ve performansı • Finansal analiz • İstihbarat ve memzuç • Yatırım planları. • Genel degerlendirme ve istenen Kredi-Teminat

9. Bankaların Kredi Değerlendirme Süreci • Limit Tahsisi, Tebliğ, Teminat ve Kredi Kullandırımı • İlgili birimlerce onaylanan kredi limiti ve teminat yapısının Kredi Bölümlerince sisteme giriş kaydı yapılır • Firmaya tahsis edilen limit bilgileri ilgili şubeye bildirilir • İlgili şubece firmaya limit tebliği yapılır • Teminatlandırma • TL veya YP nakit, hazine bonosu, Eurobond, senet, vesaik, çek, hisse senedi, altın, ortak kefaleti alınabilir • Marj belirlenmesi • Ortakların kefaletinin alımı kendi yerinde yapılır • Gerçek müşteri çeklerinin istihbarat uygunluğu alınır • Ödeme vadeleri ve para birimleri kontrolü yapılır • İpotek alımı ek güvencedir

10. Bankaların Kredi Değerlendirme Süreci • Kredi Risk Takibi • Üçer aylık dönemler itibariyle bilanço ve gelir tablosu sistem girişleri yapılır • Finansal raporlama ve analiz değerlemeleri yapılır • Teminat yapısında belirli dönemlerde ekspertiz yapılır • Dönemler itibariyle veya yıllık bazda kredi raporu revizesi yapılarak firmanın; • Son dönem memzuç kayıtları • Güncel ortaklık yapısı • Güncel imza yetkilileri ve sınırları • Güncel limit ve riskler • Güncel pazar durumu ve satışları

11. Bankaların Kredi Değerlendirme Süreci • Kredi Risk Takibi • En büyük 5 alıcı ve satıcı müşteri bilgileri? • 5 müşterinin satışlardan ve alımlardan aldığı pay? • Satışta ve alışta %20’yi geçen yoğunlaşma var mı? • Borcun YP-TL dağılımı nedir? • Devalüasyon halinde durum nedir? • Toplam borç (uzun ve kısa vade) nedir? • Borcun sermayeye, satışlara oranı? • Özsermaye karlılığı nedir? • Net kar marjı nedir?

12. Riskten Korunma Enstrümanları • Türev Ürün Nedir? • Bir ya da birden fazla geleneksel üründen üretilmiş yeni bir enstrüman • Belirli bir formülle bu geleneksel ürünlere bağlı • Değerini bağlı olduğu enstrümanın fiyat değişiminden alır

13. Riskten Korunma Enstrümanları • Türev Ürünler İle… • Kaldıraçlı işlemler yapılabilir, ana para kadar yatırım yapmadan, enstrümanın ana para fiyat değişiminden bire bir kar ya da zarar edecek pozisyon yaratılabilir • Yapılan işlem hacimleri kaldıraç avantajı nedeni ile spot piyasa işlemlerini aşmış durumdadır • Standart ürünlerle birleştirilerek birçok kombinasyon yaratılabilir

14. Riskten Korunma Enstrümanları • Türkiye’de Kullanılan Riskten Korunma Enstrümanları • Forward • Futures • VOB Kontratları • Yurtdışı borsalarda commodity & metal futures • Swap • Faiz Swapları • Döviz Swapları • Opsiyon • FX

15. Uygulamalı Örnek İncelemeler • Türev Ürünlerin Kullanım Amaçları • Kur Değişimlerinin Risklerinden Korunma Amaçlı • Fon Fazlasının Değerlendirilmesi Amaçlı • Arbitraj Amaçlı • Risk yönetiminin amacı kurdaki dalgalanmalarından kar yaratmak değildir. Faaliyetlerden elde edilen kar marjının korunmasını sağlamaktır.

16. Forward Uygulamalı Örnek İnceleme • Forward Nedir? • Belirli miktardaki varlığı, belirli bir tarihte, belirli bir fiyattan, alma veya satma sözleşmesidir • Vadeye kadar nakit akışı yaratmaz • Türkiye’de sadece kur riskinden korunmak için kullanılır • Bilinmesi Gereken Değişkenler • Spot Fiyat • Yerli Faiz Oranı • Yabancı Faiz Oranı

17. Forward Uygulamalı Örnek İnceleme Forward Kur Hesaplaması * Piyasa Koşulları Verileri Spot TL/USD Kuru : 1.445.000 / 1.450.000 3 ay vadeli TL Faizi : %49 - %54 3 ay vadeli USD Faizi : %1.73 - %1.83 * TCMB

18. Forward Uygulamalı Örnek İnceleme Forward Kur Hesaplaması İhracatçı 3 ay sonra elde edeceği 1 milyon USD’yi vadeli satmak isterse; Banka % 1.83'ten 3 ay vadeli USD borçlanır. Borçlandığı bu miktarı spot piyasada 1.445.000 TL’ye çevirir. Bu tutarı % 49'dan 3 ay vadeli yatırır. 1.445.000*(49-1,83)*90 Swap Point: ----------------------------------------- = 170.401 36.000

19. Forward Uygulamalı Örnek İnceleme Forward Kur Hesaplaması 1.445.000*(49-1,83)*90 Swap Point: ----------------------------------------- = 170.401 36.000 1.445.000 + 170.401 1.615.401 TL Swap Point Kuru - Spread

20. Forward Uygulamalı Örnek İnceleme Forward Kur Hesaplaması İthalatçı 3 ay vadeli 1 milyon USD almak isterse; Banka % 54'ten 3 ay vadeli TL borçlanır. Borçlandığı bu miktarı spot piyasada 1.450.000 TL’ye USD’ye çevirir. Bu tutarı % 1,73’den 3 ay vadeli yatırır. 1.450.000*(54-1,73)*90 Swap Point: ----------------------------------------- = 189.478 36.000

21. Forward Uygulamalı Örnek İnceleme Forward Kur Hesaplaması 1.450.000*(54-1,73)*90 Swap Point: ----------------------------------------- = 189.478 36.000 1.450.000 + 189.478 1.639.478 TL Swap Point Kuru + Spread

22. VOB Uygulamalı Örnek İnceleme Kur Riski Yönetiminde VOB Örneği ve Uygulaması Amaç: Koruma Amaçlı VOB Uygulaması – İhracatçı Firma Mart ayı başında satılan 1 mıo USD mal bedeli 4 ay sonra tahsil edilecektir. Kurların düşme riskine karşı ihracatçı nasıl bir koruma sağlayabilir? Spot Kur: 1,7990 ⟹ 1.000.000 USD değerinde 1/10 kaldıraçlı olarak 1.000 adet Haziran vadeli USD kontratı satar. Bu işlem nedeniyle, başlangıç teminatları değişmekle birlikte, yaklaşık toplam işlemin 1/10’u kadar teminat gerekmektedir. 100.000 USD teminat yatırılıp USD satış fiyatını 1.7990’a sabitlemiş olur.

23. VOB Uygulamalı Örnek İnceleme • Kur Riski Yönetiminde VOB Örneği ve Uygulaması • Firmanın 30 Haziranda 1.000.000 USD döviz geliri olacak, Haziran sonu USD/TL kurunun nerede olacağını bilmiyoruz, ancak VOB uygulamasında görüldüğü gibi 1.000 kontratlık Haziran USD satışı ile kuru bugünkü kur olan 1.7990’a sabitlemiş oluyoruz. • Kar marjımız ve dolayısıyla net gelirimiz kurun hareketinden bağımsız olarak hep aynı olacaktır. • 900.000 USD vade gününe kadar boşta kalacaktır. • Ek bir finansman maliyeti yaratılmamış olacaktır.

24. VOB Uygulamalı Örnek İnceleme Aynı yöntem, tam tersi işlem yapılarak, firmaların ithalat ödemeleri veya tüm döviz borçlarını bugünkü kura sabitlemek için de kullanılabilmektedir.

25. VOB Uygulamalı Örnek İnceleme • Nakdi Kredi Türleri ve Kullanım Alanları • Spot Krediler • Erken Kapama Opsiyonlu Spot Krediler • Rotatif Krediler • Taksitli Ticari Krediler • Dövize Endeksli Krediler • Döviz Kredileri • Exim Kredileri • İskonto/İştira Kredileri

26. VOB Uygulamalı Örnek İnceleme • GayrinakdiKredi Türleri ve Kullanım Alanları • Teminat Mektupları (TL/YP) • Harici Garantiler • Referans Mektupları • Akreditif • Kabul Kredileri/Aval

27. VOB Uygulamalı Örnek İnceleme • Yöneticilerin Bilmesi Gereken Finansal Konular • Genel Giderler, Değişken Giderler ve Kar • Likidite Oranları ve Cari Oranlar • Finansal Öngörüler İçin Bilanço ve Gelir Tablosu • Net İşletme Sermayesi İhtiyacını Belirleme • Finansman Maliyetleri • Finansal Matematik • Faizinizi Mutlaka Kendiniz de Hesaplayın! • Seçim Yapmak İçin Bilgi Şart. • Her Yöneticinin Bilmesi Gerektiği Kadar Finans Bilin.

28. Teşekkürler… • Koray İNAN • Finansal Hizmetler Koordinatörü • www.kafdanismanlik.com • KAF / Etkin Proje İş Ortaklığı ile gerçekleştirilmiştir.