Verschillende fasen verschillende accenten

1. Verschillende fasenverschillende accenten Anne Visser-Meily Revalidatiearts Onderzoekster UMC-Utrecht Revalidatiecentrum de Hoogstraat

2. Mijnheer C OVERLEVEN • Partner vertelt: “Cees was aan het werk toen hij aan de rechterkant een raar gevoel kreeg. Hij zei tegen zijn collega dat hij niet goed werd en zakte in elkaar. Hij had een hersenbloeding en werd meteen naar het ziekenhuis gebracht”.

3. Mevrouw L HERSTEL ACTIVITEITEN • De doelen lijstje van patiënte: zo goed mogelijk herstellen, weer veilig kunnen fietsen, haar huishouding weer zelf kunnen voeren en op termijn weer haar werk als verpleegkundige kunnen oppakken en weer kunnen golfen (hobby, die zij samen met haar echtgenoot beoefent)

4. Mevrouw VBlijvende beperkingen • Mevrouw blijft veel hinder ervaren van haar slechte geheugen nu 2,5 jaar na CVA. Ze heeft wisselende stemmingen en voelt zich erg onzeker. Ze is 80-100% afgekeurd. Doet haar eigen huishouding en heeft daar haar handen aan vol.

5. Verschillende fasen Acute stadium Overleven Revalidatie Herstel Chronische fase Blijvende beperkingen

6. Verschillende fasen Acute stadium Overleven Revalidatie Herstel Chronische fase Blijvende beperkingen Adaptatie -richten op mogelijkheden -richten op oplossingen

7. Verschillende fasenAdaptatie proces Acute stadium verminderen draaglast Revalidatie (h)erkennen blijvende draaglast Chronische fase draagkracht vergroten Adaptatie -richten op mogelijkheden -richten op oplossingen

8. Acute stadiumOverleven • Schade aan de hersenen beperken! • Herkenning en hospitalisatie Wat zijn de eerste signalen van een acute beroerte? F FACE A ARM S SPEECH T TIME Patiënt: Beroerte niet herkennen, niet de noodzaak tot spoed onderkennen Hulpverleners: beroerte niet als spoed triageren

9. Acute stadiumOverleven • Schade aan de hersenen beperken! • Trombolyse (intraveneus- intra arterieel • Mechanische trombectomie • Hematomen: nog opzoeken • Complicaties voorkomen • Pneumonie • Diepe veneuze trombose • Contracturen • Decubitus • Prognose maken tav herstel en tav ontslag

10. CVA (on)bloedig, li/re hemisfeer, recidief, localisatie Activiteiten ADL, lopen, communiceren Structuur en functie Rompbalans, parese, cognitie, slikken, stemming Participatie Omgevings factoren Draagkracht partner, beschikbaarheid partner, sociale netwerk, woning Persoonlijkefactoren Leeftijd, premorbide ADL en ambulantie

11. Revalidatie faseHerstel - oefenen Intensiteit van oefentherapie na een CVA: ‘More is better’ Kwakkel et al, Stroke 2004; 35: 2529-39

13. Wat is de evidentie voor CIMT, more is better Hakkennes & Keating, Austral. J. Physiotherapy, 2005:51:221-231

14. Revalidatie faseOefenen- hoe kan de intensiteit om hoog • Gebruik van forced-use paradigma’s (b.v.: CIMT) • Gebruik van apparatuur die de patiënt zelf in de gelegenheid stelt om zelf op maat te oefenen (b.v.: robotica) • Verbeteren van compliantie aan de behandeling en verbeteren van controle (b.v.: games, tele-rehabilitation services, huiswerkprogramma’s)

15. Revalidatie faseOefenen- hoe kan de intensiteit om hoog • Erkennen van determinanten die gerelateerd zijn met onvoldoende deelname aan fysio- en ergotherapeutische behandelsessies • depressie, gering zelfvertrouwen, verminderd cognitief functioneren • Het geven van training in groepen (functionele fitness training)

16. Revalidatie faseinformatie en educatie • Voorlichting • Herhaald • Afgestemd op individu • Op verschillende wijze (papier, mondeling, groep) • Gecombineerd met educatie • Ook aan naasten • Rekening houdend met de fase – adaptatie!!

17. Chronische faseBlijvende beperkingen • Mevrouw blijft veel hinder ervaren van haar slechte geheugen nu 2,5 jaar na CVA. Ze heeft wisselende stemmingen en voelt zich erg onzeker. Ze is 80-100% afgekeurd. Doet haar eigen huishouding en heeft daar haar handen aan vol.

18. Chronische faseblijvende beperkingen - aanpassing • Depressie - aanzienlijk probleem • Significant hoger dan in normale populatie • Piek tussen 6 mnd en 2 jaar na de beroerte • 1 op de 3 in alle fasen 3 jaar na CVA (FuPro onderzoek) • Chronische fase: 1 op de 5 FuPro onderzoek: I.v.d.Port / V. Schepers

19. Predictor voor depressie, depressie weer voorspeller voor….. Afasie, Alleen wonen, Sociale contacten Cerebrale atrofie Inactiviteit Vermoeidheid Depressie Minder bewegen Minder sociale contacten

20. Depressie en andere chronische ziekten • Chronische ziekte: adaptatie • Adaptatie is meestal niet eenmalig • Verstoring draaglast – draagkracht -ptn met gebrekkige angst tolerantie -ptn met depressieve aard -ptn met kwetsbaar zelf gevoel -ptn met psychiatrische voorgeschiedenis -ptn met mager sociaal netwerk -ptn met relatie- en /of werk problemen

21. Depressie, mogelijke behandelingen • Weinig bewijs, maar ook weinig onderzocht • Medicatie: SSRI’s • Gedragstherapie? • Fitness training? • Bij andere chronische ziekten: -controle geven over eigen klachten -maatschappelijke integratie -verliesverwerking -cardio-fitnesstraining

22. Dagbesteding • 1 jaar na CVA: • 32 – 45% inactief (FAI) • 3 jaar na CVA: • 37% inactief (FAI) • 3% full time betaald werk (was 40% voor CVA) • 21% unmet needs op het gebied van vrije tijd, 27% op het gebied van werk • 20% deelname aan Activiteiten Centrum • 6% opgenomen in verpleeg- of verzorgingshuis FuPro onderzoek: I.v.d.Port / V. Schepers

23. Familiezorg- Partners • 3 jaar na CVA: Fupro studie • 44% overbelast (51% na 1 jaar) • 50% somber (52% na 1 jaar) • 52% ontevreden met het leven (46% na 1 jaar) • 51% ontevreden met financiën • 72% ontevreden met sex tov 67% • 34% ontevreden met relatie tov 28% • Sociale steun neemt af tussen 1 en 3 jaar • Kwaliteit van relatie vermindert tussen 1 en 3 jaar

24. Monitoren in chronische fase Op groepsniveau blijft beeld gelijk Op individueel niveau verschillen • Zou monitoren kunnen door HA? (praktijkondersteuner) -Mobiliteit (bv Rivermead Mobility Index) • loopsnelheid -Dagbesteding (bv Frenchay Activity Index) -Stemming (screeningslijst) -Ervaren zorglast (bv Caregiver Strain Index)

25. Samenvatting