MESLEK HASTALIKLARI

1. MESLEK HASTALIKLARI

2. TANIMLAR • Meslek Hastalıkları en genel tanımı ile meslekle-işle ilgili hastalıklardır. Meslek hastalıkları, işyeri ortamında bulunan faktörlerin etkisi ile meydana gelen hastalıkların ortak adıdır.

3. TANIMLAR • Bu konuda birçok uluslararası ve hukuki tanım mevcuttur; • Dünya Sağlık Örgütü ve Uluslararası Çalışma Örgütü gibi uluslararası kaynaklarda meslek hastalıkları; zararlı bir etkenle bundan etkilenen insan vücudu arasında, çalışılan işe özgü bir neden-sonuç, etki-tepki ilişkisinin ortaya konabildiği hastalıklar grubu olarak tanımlanmaktadır.

4. TANIMLAR • Meslek hastalıkları tanısı konulduğunda tazminat konusu da gündeme geldiği için bu konuda hukuki tanımlar da bulunmaktadır: • 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun (5510 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılan) 11B maddesinde meslek hastalıkları şu şekilde tanımlanmaktadır: “Meslek hastalıkları, Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre, tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık ve ruhi arıza halleridir”.

5. NE ZAMAN ORTAYA ÇIKAR? • Meslek hastalıkları, etkenle çalışanın ilk temasından 1 hafta ile 30 yıl sonra ortaya çıkabilmektedir.

6. MESLEK HASTALIKLARININ TANISINDA TEMEL ÖZELLİKLER • Kendine özgü bir klinik tablo, • İyi belirlenmiş bir hastalık etkeni, • Hastalık etkeni veya metabolitinin biyolojik ortamda bulunuşu, • Hastalığın deneysel olarak oluşturulabilmesi, • Hastalığın o meslekte çalışanlarda insidansının yüksek olmasıdır.

7. Meslek Hastalıklarının Önlenmesi İçin Alınacak Önlemler İçin Basamaklandırma : • 1- Önce o işyerindeki tehlikeler saptanmalıdır. • 2- Tehlikelerin giderilmesi için çalışmalar yapılmalıdır. • 3- İşçiler tehlikeler ve yol açtıkları hastalık belirtileri üzerine eğitilmeli, sürekli uyarılmalıdır. • 4- Erken tanı için periyodik muayeneler ve biyolojik-çevresel ölçümler yapılmalıdır. • 5- Bu bulgularına ışığında çalışma ortamı ve süresi yeniden düzenlenmelidir.

8. MESLEK HASTALIKLARINDAN KORUNMADA GENEL İLKELER • TEKNİK ÖNLEMLER • İKAME • AYIRMA • KAPATMA • HAVALANDIRMA • ISLAK ÇALIŞMA • KİŞİSEL KORUNMA ARAÇLARINI KULLANMAK

9. MESLEK HASTALIKLARINDAN KORUNMADA GENEL İLKELER • TIBBİ KONTROLLER • İŞE GİRİŞ MUAYENELERİ • PERİYODİK MUAYENELER • İŞE DÖNÜŞ MUAYENELERİ

10. Herhangi bir etkenin meslek hastalığına neden olduğunu bilimsel olarak ortaya koymak için aşağıdaki hususlar dikkatle irdelenmelidir: • - İlişkinin Gücü; Bir riske maruz kalma ile hastalığın artışı, • - Uyum; Birçok bilimsel araştırma sonucunda benzer sonuçlar elde edilmesi, • - Özgünlük; Risk maruziyeti sonucunda artan morbidite ve mortalitenin, hastalık zemininin açıkça ortaya konması, • - Uygun zaman ilişkisi; Maruziyet ve hastalığın ortaya çıkması için belli bir geçiş sürecine ihtiyaç olması, • - Biyolojik yatkınlık; Maruziyet düzeyi ile hastalığın şiddeti arasında doğru orantı olması, • - Biyolojik duyarlılık; Riskin toksikolojik, kimyasal ve fiziksel özelliklerinin maruz kalındığında hastalık oluşturacak bir duyarlılığa yol açması, • - Uygunluk; Hayvan çalışmaları, insan epidemiyolojik çalışmaları vs. ile toplanan bütün delillerin kesin ve yaygın bir etken-etki ilişkisini ortaya koyması.

11. Uluslararası meslek hastalıkları listesine bir hastalığın eklenmesi için tanımlayıcı kriterler: • - Maruz kalma ve etkilenim ilişkisinin güçlü ve bilimsel olarak ispatlanmış olması, • - Hastalığın belli işlerde veya çalışma alanlarında ortaya çıkması, • - Maruz kalan işçi sayısı ile riskin şiddeti arasındaki ilişkinin kuvvetli olması, • - Hastalığın birçok ülkenin ulusal meslek hastalığı listesinde yer alması.

12. ILO meslek hastalıkları Listesinde meslek hastalıkları üç kategoride toplanmaktadır • - Ajanlarla meydana gelen meslek hastalıkları(fiziksel, kimyasal, biyolojik), • - Hedef organ ve sistemlerin meslek hastalıkları (solunum, deri, kas iskelet), • - Mesleki kanserler.

13. SSK Sağlık İşleri Tüzüğüne Göre Meslek Hastalıklarının tanımı yapılarak 5 kategoride toplanmıştır. • Madde 62 - Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleri meslek hastalığıdır..

14. SSK Sağlık İşleri Tüzüğüne Göre Meslek Hastalıklarının tanımı yapılarak 5 kategoride toplanmıştır. • Madde 64 - Meslek hastalıkları "Meslek Hastalıkları Listesinde"; A. Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları, B. Mesleki cilt hastalıkları, C. Pnömokonyozlar ve diğer mesleki solunum sistemi hastalıkları, D. Mesleki bulaşıcı hastalıklar, E. Fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları olmak üzere 5 grupta toplanmıştır

15. KİMYASAL MADDELERLE OLAN MESLEK HASTALIKLARI

16. ARSENİK • Azot ailesinden metaloid özellik gösteren bir elementtir. • Cam sanayinde ve konservecilikte kullanılır. • Metalik arsenik toz halinde zararsızdır. • Arsenik ile çalışılırken çalışma ortamının temizliğine çok dikkat edilmeli;maske ve eldiven kullanılmalı,terleyen yerlere vazelin sürülmelidir. • İşe giriş muayenesi ciddiyetle yapılmalıdır.Erken tanı ve tedavi için periyodik muayene yapılmalıdır.

17. ARSENİK • Tedavisinde:Mide zaman geçilmeden yıkanmalı,genel tedavi prensipleri yanında karbonhidrat ve proteinden zengin ,yağdan fakir diyet verilmeli ,gerekirse oksijen verilmeli,sistemik antidot olarak BAL (dimekaprol)verilmelidir. (ppt:Binde bir kısım-gr/kg ; ppm :Milyonda bir kısım-mg/kg ; ppb :Milyarda bir kısım – mg/

18. ANTİMON (SB)ve bileşikleri • Toksiktir.Doğada saf halde bulunmaz.Minerallerin içerisinde bulunur. • Bazı metalurji proseslerinde ,seramik ,cam ve boya endüstrisinde ,lastik ve plastik imalatında bazı ilaçların yapımında kullanılır.Alaşımları dolayısıyla matbaacılıkta,tekstil baskısı ve boyama işlerinde de kullanılır. • Arsenik zehirlenmesine benzerdir,ve daha ağır seyreder. • Çevre sanitasyonu ve diğer korunma tedbirleri alınmalıdır.Semptomatik tedavi yapılır.

19. BERİLYUM(Be)Bileşikleri • Endüstride bu maddeye harika metal;sinsi karakteri toksisitesi nedeniyle şeytan metal ismi verilir. • Nükleer santrallerde ve füze yapımında kullanılır. • Berilyum bileşikleri zehirlidir. • Berilyum yerine zararsız maddelerin ikamesi,yaralanma ile deri altına berilyum girmesi halinde eksizyonla bunun bertarafı. • Periyodik muayenede,akciğer grafisi,solunum testi,idrarda Be tayini vb.yapılabilir

20. BERİLYUM(Be)Bileşikleri • MADDE 69- Berilyumlu alaşımların hazırlanması ve sanayide kullanılması gibi, berilyum ve bileşikleri ile çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır: • Berilyum ve bileşiklerinin kullanıldığı işyerlerinde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacak ve bu işyeri havasında, berilyum miktarı (2) miligram/metreküpü geçmeyecektir. • Berilyumla ilgili çalışmalar, diğer işyerlerinden ayrılacak ve buralarda çalışan işçilere, iş elbisesi gibi, kişisel korunma araçları verilecektir. Berilyum ile çalışan işçiler özel iş elbiselerini, çalıştığı işyerinden dışarı çıkarmayacaklardır. Bu elbiselerin, işyerinde bol su ile yeteri şekilde yıkanması sağlanacaktır. • Berilyum ve bileşikleri ile çalışacak işçilerin, işe alınırken, klinik ve laboratuvar usulleri ile genel sağlık muayeneleri yapılacak, bünyece çok zayıf olanlar ile solunum sistemi hastalığı bulunanlar, bu işlere alınmayacaklardır. • Berilyum ve bileşikleri ile çalışan işçilerin, periyodik olarak, klinik ve laboratuvar usulleri ile genel sağlık muayeneleri yapılacaktır. Solunum sistemi hastalıkları bulunanlar ile zayıfladıkları görülenler, çalıştıkları işten ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır. (İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ TÜZÜĞÜ)

21. BAKIR ve bileşikleri • Doğal ortamda ,kayalarda ,toprakta,suda ve havada bulunur. • Alaşım halinde veya saf olarak makine parçalarının imalinde ,süs eşyası yapımında ,heykelcilikte,tel halinde ısı ve elektrik iletkeni olarak ,bazı bileşikleri boya olarak kullanılır. • Solunum ve sindirim yolları ile etki eder. • Genel korunma önlemleri alınmalı,bileşiklere yönelik korunma tedbirleri alınmalı.

22. KURŞUN VE BİLEŞİKLERİ • Kurşun zehirlenmesi en çok görülen meslek hastalıklarındandır. • İş elbiselerine kurşun bulamışsa o elbise hemen çıkarılır.Kurşun sıvısı bulaşmış cilt yıkanır.

23. KURŞUN VE BİLEŞİKLERİ • Kurşun zehirlenmesi en çok görülen meslek hastalıklarındandır. • İş elbiselerine kurşun bulamışsa o elbise hemen çıkarılır.Kurşun sıvısı bulaşmış cilt yıkanır.

24. KURŞUN VE BİLEŞİKLERİ KORUNMA: • İşe giriş muayenelerinde sakıncalı sağlık durumu olanlar işe alınmamalıdır. • Periyodik muayeneler her 3 ayda bir yapılması zorunludur. • Kontrol muayenesi 3 haftadan uzun işten uzaklaştırılmaları işe dönüş muayenesi yapılmalıdır. • İşçi sicil kartı tutulması:Her işçi için bir sicil kartı tutulmalı ve işe giriş ve periyodik muayene bulgularının buraya işlenmelidir.

25. KURŞUN VR BİLEŞİKLERİ • KORUNMA:Çalışma yasağı olanlar:Ağır ve tehlikeli işlerde kadınların ve geç işçilerin çalıştırılmaları yasaktır. • Çalışma sürelerine uyulmalıdır

26. MESLEKİ AKCİĞER HASTALIKLARI

27. PNÖMOKONYOZ • Akciğerde toz birikiminin genel adına pnömokonyoz denir. Pnömokonyozun oluşumunu etkileyen faktörler şöyle sıralanabilir: • Tozun kimyasal ve fiziksel yapısı. • Tozun aerodinamik çapı.Aerodinamik çapı 0,5 mikron olan tozlar alveollere kadar inip pnömokonyoz etkeni olabilir.Boyu uzun olan Asbest gibi ipliksi yapıdaki etkenlerde hastalık sebebi olabilir. • Solunan havadaki toz yoğunluğu.

28. PNÖMOKONYOZ • Solunum sisteminin savunma mekanizmalarından kurtulup respiratuarbronşiol ve alveollere yerleşen tozların bazıları doku ile reaksiyona girmezken diğerleri akciğer deposunda 3 tip cevap oluşturur: • Nodülerfibros • Diffüzfibrozis • Malkülformasyonu

29. SLİKOZİS • Kısaca silika denilebilir.SiO2 (silisyumdioksit)tabiatta çok yaygın olarak bulunur.Dünya kabuğunun %60 ‘ını silis bileşikleri meydana getirir.Silisyumdioksit ya saf halde veya diğer maddelerle birleşik haldedir. Tünel ve maden ocaklarında çalışan işçilere maske takmaları tavsiye edilebilir.Sulu çalışma yöntemleri ve havalandırmanın yapılması önerilmelidir.