Orzecznictwo ETPC dotyczące praw reprodukcyjnych

1. Orzecznictwo ETPC dotyczące praw reprodukcyjnych Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2. Sprawy przeciwko Polsce w obszarze praw reprodukcyjnych: Alicja Tysiąc v. Polska; R.R. v. Polska; P. i S. v. Polska • na państwach spoczywa obowiązek zapewnienia prawa swych obywateli do skutecznego poszanowania ich fizycznej i psychicznej integralności; Konwencja ma na celu gwarantowanie nie praw, które są teoretyczne lub iluzoryczne, lecz praw, które są praktyczne i skuteczne. • Sprawa S.H. i inni v. Austria – problem korzystania z komórek rozrodczych pochodzących od dawców w procedurach in vitro Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

3. Ochrona zdrowia w zakładach karnych i w innych miejscach pozbawienia wolności Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

4. „Problemy z funkcjonowaniem służby zdrowia w zakładach karnych i aresztach śledczych stanowią jedno najpoważniejszych naruszeń praw człowieka w Polsce.” Raport HFPC: Więzienna służba zdrowia. Obecny stan dyskusji i kierunki reform „Obok skarg dotyczących ogólnych warunków osadzenia, w tym problemu przeludnienia cel, brak lub niewłaściwa opieka zdrowotna w zakładach penitencjarnych stanowi najczęstszy przedmiot spraw rozpoznawanych przez ETPC w odniesieniu do osób pozbawionych wolności.” Opracowanie Ministerstwa Sprawiedliwości : Standardy orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach dotyczących osób pozbawionych wolności Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

5. Orzecznictwo ETPC Brak odpowiednich gwarancji ochrony zdrowia Naruszenie art. 2 EKPC (np. Dzieciak p. Polsce) Naruszenie art. 3 EKPC (np. Kaprykowski p. Polsce) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

6. Standardy ETPC • Obowiązek dostosowania warunków w celi do stanu zdrowia skarżącego (Musiał p. Polsce, skarga nr 28300/06). • Należy zapewnić osadzonemu efektywną opiekę medyczną: • -sporządzić historię choroby, • - wydać dokładną diagnozę stanu zdrowia • -zagwarantować opiekę lekarską tak szybko, jak to możliwe • -opieka współwięźniów nie jest wystarczająca (Hummatov p. Azerbejdżanowi, skargi nr 9852/03 i 13413/04, Kaprykowski p. Polsce, skarga nr 23052/05). • Gdy udzielenie pomocy ambulatoryjnej jest niewystarczające, niezbędne jest zapewnienie leczenia specjalistycznego. Osadzony może szukać pomocy medycznej również w specjalistycznych ośrodkach zdrowia poza zakładem penitencjarnym (Dzieciak p. Polsce, skarga nr 77766/01, Mathew p. Holandii, skarga nr 24919/03). Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

7. Standardy ETPC cd. • Obowiązek zapewnienia odpowiednych warunków osadzonym: • - niepełnosprawnym (D. G. p. Polsce, skarga nr 45705/07) • - w podeszłym wieku (Farbtuhs p. Łotwie, skarga nr 4672/02). • Obowiązek zapewniania odpowiednich warunków osadzonym z problemami psychicznymi (Rupa p. Rumunii, skarga nr 58478, Riviere p. Francji, skarga nr 33834/03). • Obowiązek zapewnienia odpowiedniej opieki osadzonym zarażonym wirusem HIV (Artyomov p. Rosji, skarga nr 14146/02, Aleksanyan p. Rosji, skarga nr 46468/06). • Nie powinno się narażać zdrowia niepalącego osadzonego poprzez umieszczenie go w celi z osobami palącymi (Florea p. Rumunii, skarga nr 37186/03). Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

8. Standardy ETPC cd. • Obowiązek zapewnienia opieki medycznej, niezależnie od tego, że osadzony sam przyczynił się do powstania uszczerbku na swoim zdrowiu (Wenerski p. Polsce, skarga nr 44369/02). • Leczenie osadzonych powinno być bezpłatne (Kupczak p. Polsce, skarga nr 2627/09). • Obowiązek edukacji na temat zagrożeń dla zdrowia wśród osadzonych oraz zakaz ujawniania danych o stanie zdrowia współwięźniów przez funkcjonariuszy zakładu karnego (Zieliński p. Polsce, skarga nr 3390/05). • Korespondencja osadzonego z lekarzem dotycząca jego stanu zdrowia nie powinna podlegać kontroli służby więziennej (Szuluk p. Wielskiej Brytanii, skarga nr 36936/05). Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

9. Ochrona prawa do prywatności aochrona danych osobowych- ramy prawne Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

10. Art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka 1. Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji. 2. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne, dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności, ochronę praw i wolności innych osób. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

11. Karta Praw Podstawowych, prawo UE Art. 7 – prawo do prywatności Każdy ma prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, domu i komunikowania się.Art. 8 - ochrona danych osobowych1. Każdy ma prawo do ochrony danych osobowych, które go dotyczą.2. Dane te muszą być przetwarzane rzetelnie w określonych celach i za zgodą osoby zainteresowanej lub na innej uzasadnionej podstawie przewidzianej ustawą. Każdy ma prawo dostępu do zebranych danych, które go dotyczą, i prawo do dokonania ich sprostowania.3. Przestrzeganie tych zasad podlega kontroli niezależnego organu. Dyrektywa 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

12. Konstytucja RP Art. 47 Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym. Art. 51 1. Nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczących jego osoby. 2. Władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym. 3. Każdy ma prawo dostępu do dotyczących go urzędowych dokumentów i zbiorów danych. Ograniczenie tego prawa może określić ustawa. 4. Każdy ma prawo do żądania sprostowania oraz usunięcia informacji nieprawdziwych, niepełnych lub zebranych w sposób sprzeczny z ustawą. 5. Zasady i tryb gromadzenia oraz udostępniania informacji określa ustawa. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

13. Ograniczenia prawa do prywatności Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

14. Art. 31 ust. 3 Konstytucji RP Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tyllkow ustawie i tylko wtedy, (2) gdy są konieczne w demokratycznym państwie (3) dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

15. Ochrona danych osobowych w ochronie zdrowia Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

16. Czym są dane osobowe dotyczące zdrowia? 3 ważne pojęcia • Dane osobowe – wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej (art. 6 ust. 1 u.o.d.o.). • Osoba możliwa do zidentyfikowania – osoba, której tożsamość można określić bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności przez powołanie się na numer identyfikacyjny albo jeden lub kilka specyficznych czynników określających jej cechy fizyczne, fizjologiczne, umysłowe, ekonomiczne, kulturowe lub społeczne (art. 6 ust. 2 u.o.d.o.). • Dane wrażliwe (sensytywne) - dane podlagające szczególnej ochronie (art. 27 u.o.d.o). Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

17. Art. 27 u.o.d.o 1.Zabrania się przetwarzania danych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, przynależność wyznaniową, partyjną lub związkową, jak również danych o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym oraz danych dotyczących skazań, orzeczeń o ukaraniu i mandatów karnych, a także innych orzeczeń wydanych w postępowaniu sądowym lub administracyjnym. 2. Przetwarzanie danych, o których mowa w ust. 1, jest jednak dopuszczalne, jeżeli: (…) (7) przetwarzanie jest prowadzone w celu ochrony stanu zdrowia, świadczenia usług medycznych lub leczenia pacjentów przez osoby trudniące się zawodowo leczeniem lub świadczeniem innych usług medycznych, zarządzania udzielaniem usług medycznych i są stworzone pełne gwarancje ochrony danych osobowych. (…) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

18. Szeroka wykładnia pojęcia „dane o stanie zdrowia”: „[N]ależydokonać wykładni rozszerzającej użytego w  [dyrektywie o ochronie danych osobowych] art. 8 ust. 1 wyrażenia „dane dotyczące zdrowia”, tak aby obejmowało ono informacje dotyczące wszystkich aspektów, zarówno fizycznych, jak i psychicznych, zdrowia osoby. [I]nformacja, iż dana osoba doznała urazu stopy i przebywa na zwolnieniu lekarskim w niepełnym wymiarze, stanowi zatem dane osobowe dotyczące zdrowia w rozumieniu art. 8 ust. 1 dyrektywy 95/46.” Trybunał Sprawiedliwości UE, C-101/01, BodilLindqvist, par. 50-51 Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

19. Gdzie należy szukać standardów dotyczących ochrony danych osobowych związanych z ochroną zdrowia? • Konwencja nr 108 Rady Europy o ochronie osób w związku z automatycznym przetwarzaniem danych osobowych (1981) • „Soft law” Rady Europy • (np. Rekomendacja Komitetu Ministrów R (97)5 dotycząca ochrony danych medycznych z 13 lutego 1997 r.) • Wytyczne Grupy Roboczej „Artykułu 29” • (np. Dokument roboczy w sprawie przetwarzania danych osobowych dotyczących zdrowia w elektronicznej dokumentacji zdrowotnej EHR , 15 lutego 2007 r., 00323/07/PL WP 131) • Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

20. Standardy ETPC • Ochrona danych osobowych, w tym w szczególności medycznych, ma fundamentalne znaczenie dla korzystania z prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego. • Zachowanie w tajemnicy danych medycznych jest ważną zasadą systemów prawnych państw EKPC, nie tylko ze względu na szacunek do prywatności pacjenta, ale również zaufanie do lekarzy i całej służby zdrowia. • Bez takiej ochrony osoby potrzebujące pomocy medycznej mogą nie chcieć ujawnić informacji osobistych i intymnych, niezbędnych do właściwego leczenia, a nawet odmawiać zwrócenia się o taką pomoc, narażając w ten sposób swoje zdrowie na niebezpieczeństwo, a w wypadku chorób zakaźnych – zdrowie całej społeczności. • Wyrok ETPC ws. Z. p. Finlandii(skarga nr22009/93) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

21. Standardy ETPC • Z. p. Finlandii(skarga nr 22009/93) – ujawnienie informacji o zarażeniu wirusem HIV • L.L. p. Francji (skarga nr 7508/02) – ujawnienie danych dotyczących interwencji chirurgicznej • M.S. p. Szwecji (skarga nr 20837/92) – ujawnienie informacji o dokonanej aborcji • L.H. p. Łotwie (skarga nr 52019/07) – brak wystarczająco precyzyjnej podstawy prawnej umożliwiającej przetwarzanie danych medycznych przez podmioty publiczne • S. iMarperp. Wielkiej Brytanii (skarga nr30562/04 i 30566/04),M.K. p. Francji(skarga nr 19522/09) - przetwarzanie danych biometrycznych w bazach danych organów państwa w związku z postępowaniem karnym; interes ochrony danych jednostki vs interes ścigania przestępstw Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

22. Standardy ETPC cd. • Avilkina i innip. Rosji (skarga nr 32881/04) – ujawnienie danych medycznych świadków Jehowy, którzy nie zgodzili na transfuzję krwi • YvonneChave p. Francji (skarga nr 14461/88) - przetwarzanie danych o niesłusznym umieszczeniu w placówce ochrony zdrowia psychicznego • Panteleyenkop. Ukrainie (skarga nr 11901/02) – ujawnienie danych o stanie zdrowia psychicznego w trakcie postępowania sądowego • K.H. i inni p. Słowacji(skarga nr 32881/04 ) – dostęp do własnych danych medycznych • Armonasp. LitwieiBiriukp. Litwie (skarga nr 36919/02i 23373/03) – ujawnienie danych medycznych w mediach Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

23. Nowe wyzwania dla ochrony danych medycznych Elektroniczne bazy danych medycznych, systemy informacyjne w ochronie zdrowia (wniosek RPO do TK) Internet przedmiotów w medycynie Monitoring wizyjny w placówkach ochrony zdrowia Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

24. Osobyubezwłasnowolnione w orzecznictwie ETPC i sytuacja w Polsce Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

25. Trybunał nie ocenił do tej pory ubezwłasnowolnienia jako instytucji, której nie da się pogodzić z EKPC. • ETPC rozpatrywał dwie grupy spraw: • sprawy dotyczące różnych praw materialnych, których pozbawiane są osoby ubezwłasnowolnione • sprawy, w których ETPC kwestionował potrzebę stosowania instytucji ubezwłasnowolnienia oraz wyznaczał standard proceduralny, który ma ograniczyć arbitralność w stosowaniu ubezwłasnowolnienia. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

26. Zdaniem Trybunału: • ubezwłasnowolnienie to środek o poważnych konsekwencjach, który może mieć zastosowanie w wyjątkowych okolicznościach (np. Shtukaturovv. Rosja) • samo wszczęcie postępowania dotyczącego ubezwłasnowolnienia może naruszać art. 8 Konwencji (np. X i Y v. Chorwacja) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

27. Orzecznictwo ETPC w odniesieniu do kwestii proceduralnych skupiało się na takich zagadnieniach jak: • prawo dostępu do sądu • prawo do bycia powiadomionym o postępowaniu oraz prawo do osobistego udziału w postępowaniu • rola opinii biegłych oraz sędziego • prawo działania przez pełnomocnika oraz rola osób sprawujących opiekę Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

28. Ochrona danych osobowych a status kościołów i związków wyznaniowych Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

29. Art. 27 u.o.d.o Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

30. Standardy ETPC • Art. 9 EKPC chroni również ateistów, agnostyków, sceptyków oraz osoby religijnie obojętne. Obejmuje więc także wolność niewyznawania religii (Kokkinakis p. Grecji, skarga nr 14307/88). • Jednostka ma prawo do niemanifestowania swojej religii lub przekonań. Nie powinna być zmuszana do zachowania się w sposób, z którego można wyciągnąć wnioski na temat jej przekonań religijnych lub ich braku. Władze państwowe nie mają prawa domagać się informacji na ten temat. (Alexandris p. Grecji, skarga nr 19516/06). • Niedopuszczalne są dokumenty tożsamości zawierające rubryki poświęcone przekonaniom religijnym, nawet jeśli ich wypełnienie nie jest obowiązkowe (SinanIsik p. Turcji, skarga nr 21924/05). Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

31. Kontrola GIODO nad przetwarzaniem danych przez kościoły i związki wyznaniowe w Polsce • Art. 43 ust. 2 u.o.d.o a Dyrektywa UE o ochronie danych osobowych • Batalia o dane apostatów Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

32. Nauczanie religii i etyki - standard ETPC i sytuacja w Polsce Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

33. Sprawa Grzelak v. Polska • Istota orzeczenia w sprawie Grzelak: postanowień rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach z dnia 14 kwietnia 1992 roku dotyczących oceny z „religii/etyki” na świadectwie nie można uznać za naruszające art. 14 w związku z art. 9 Konwencji, o ile ocena stanowi neutralną informację o udziale ucznia w zajęciach fakultatywnych prowadzonych przez szkołę. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

34. Sprawa Folgerøi inni v. Norwegia – czy obowiązek uczęszczania przez dzieci na przedmiot „Chrześcijaństwo, religia i filozofia” narusza postanowienia EKPC? • Sprawa Lautsi v. Włochy – standarddotyczący ekspozycji w szkołach symboli religijnych Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

35. Dyskusje w Polscena temat wykonania wyroku w sprawie Grzelak v. Polska • Wprowadzenie w dniu 25 marcabr.przez Minister Edukacji Narodowej zmian wRozporządzeniuz 1992 r. • Czy zmiany są wystarczające? Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

36. Dziękujemyza uwagę Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego