2000’Lİ YILLARIN OKUL YÖNETİCİLİĞİ

1. 2000’Lİ YILLARIN OKUL YÖNETİCİLİĞİ Dr. Mehmet OKUTAN

2. YENİ OKULUN ÖZELLİKLERİ Bürokratik özellikleri asgariye indirilmiş; informal ilişkiler daha öne çıkmıştır.

3. Öğretmen katı ders programı uygulamalarındankurtulmuş, öğretim yöntemleri açısından serbestliğekavuşmuştur. Bu okulda, öğretmenler öğrencilere ders anlatmaz; öğrencilerle ders anlatır.

4. Öğrenciler öğretmenlerine "mutlak itaat" anlayışına dayalı bir disiplinle bağlı değiller; karşılıklı saygı ve sevgi anlayışı doğrultusunda bir disiplinleöğretmenlerine bağlıdırlar.

5. Bu okulda, soruları sadece öğretmenler sormaz; aksine öğrenciler soru sorabildikleri oranda öğretmeningörevini yaptığına inanılır. Çünkü bu okulda, "soru sormak bilimin yarısıdır” anlayışı kabul görmüştür.

6. Bu okulda eğitim-öğretim "öğretmen merkezli" değil;“öğrenci merkezli"dir. Bu okulda, bireysel özellikler önemsenir. Öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarına dikkat edilerek eğitim-öğretim faaliyetleri düzenlenir.

7. Bu okulda, "müfredat programı" yol haritası olmakla birlikte, program, "durumsallık ilkesine" göreesneklikle uygulanmaya çalışılır. Bu okulda, ceza, eğitimin vazgeçilmez bir aracı değil; aksine, öğrencinin özgürlüğü önemli bîr belirleyici olup,iç disiplinin hakim olduğu, "eğitici okul" özelliği öne çıkmıştır.

8. Bu okulda öğrencinin "kişilik hizmetleri"ne önem verilir; öğrencinin sadece "zihinsel" özellikleriningeliştirilmesine değil, bununla birlikte sosyal, ahlâki, psikolojik, duygusal gelişimlerine de özen gösterilir.

9. Bu okulda öğretmenler, “bilge gibi düşünüp, çocuk gibi konuşmayı” bir beceri haline getirebilmişlerdir. Öğrenci, pasif bir dinleyici konumundan, aktif bir dinleyici konumuna getirilmiştir.

10. Bu okulda "hayatilik ilkesi" önemli bir yer tutar; bundan dolayı okul, “toplumun aynası” olma özelliği taşır. Bu okulda öğrenilen bilgiler, öğrencinin hayatını kolaylaştırıcı ve faydalı bilgilerdir.

11. Bu okul "öğrenen örgüt" olup; yöneticisinden, öğretmenve diğer çalışanlarına kadar herkes, öğrenme etkinliği içerisindedir. Bu okulda öğretmen, bilginin kaynağı değil; bilginin nereden, nasıl elde edileceğinin rehberliğini yapankişidir.

12. Okul, çevrenin aynası olduğu gibi, çevrede meydana gelen değişmelerin de odağındadır. Okul statükoyudeğil, değişimi ve gelişmeyi temsil eder. Okul, milli kültürün tanıtıldığı, benimsetildiği vegeliştirildiği bir kurumdur.

13. Okul, kendine özgü bir kültür oluşturmuştur. Okulun misyonu ve vizyonu, okulun bütün elemanlarınca paylaşılmış ve benimsenmiştir. Bu okulda "öğretim" değil, "öğrenme" ön plandadır.

14. KALİTELİ BİR OKULDA NELER VARDIR?

15. Okul müdürü “benim okulum" yerine, “bizim okulumuz“ anlayışına ulaşmıştır. Okul müdürü, okulu bir patron gibi değil, bir orkestra şefi gibi yönetir. Okulda müşteri memnuniyetine önem verilir; müşteri, öğretmen, öğrenci ve velilerdir; “müşteri velinimettir”.

16. Okul öğretmen, müdür veya bir üst yönetici için değil, öğrenci içindir. Okulda öğrenciler için iyi olan herşey, okul için de iyidir; okul için iyi olan herşey, öğrenci için her zaman iyi değildir

17. Okul müdürü değerini makamından almaz; kendisi değerli bir insan olduğu için makamı da değerlidir; saygı makamadeğil, kişiye yapılır. Okul müdürü, makamında oturmaktan değil, okulun çeşitli mekânlarında öğretmen, öğrenci ve velilerle birlikte olmaktan keyif alır.

18. Bu öğrenciler, okullarında daha önce hiç yapmadıkları kadar “iyi okul çalışması"yapmaktadırlar.

19. Kalite okulunun öğretmenleri,okulu arkadaşça bir ortam olmasından dolayı seviyorlar ve kimseden baskı görmedikleri gibi, kimseye baskı yapmak zorunda kalmıyorlar.

20. Bu okulda öğretmenlere "profesyonel" gözü ile bakıldığından, onlar,öğrencilerini iyi yetiştirecek tarzda yüreklendirildiklerineinanmaktadırlar.

21. Kalite okulunun öğretmeni, "disiplin olaylarını” artık problem etmiyor; çünkü okulda böyle bir sorun kalmamıştır.

22. Kaliteli okulda, öğrencileri değerlendirmenin amacı, öğretmenin kendi"kalitesi"nin değerlendirilmesi olduğuna inanılmaktadır. Bu okulda sınavlar, "işe yaramaz" bir biçimde kullanılmadığından, hem öğretmenlerin, hem de öğrencilerin başarı ve mutlulukları artmaktadır.

23. Okul müdürü, öncelikle okulun "misyon" ve "vizyon"unu belirlemiştir. Bu okuldaki okul müdürü, geleceğin okul müdürü olup, üç kritik soruyu cevaplamak zorundadır: “- ne?, - niçin? - nasıl?”

24. Vizyon, "ne?" sorusunun cevabıdır (okul yöneticisinin oluşturmaya çalıştığı geleceğin resmi, okulun vizyonudur). Misyon "niçin?" sorusunun cevabıdır; okulun, "biz niçin varız?" sorusuna verdiği cevaptır.

25. Temel değerler; dürüstlük, açıklık, özgürlük, fırsat eşitliği, liyakat ve bağlılığı içerebilir. Temel değerler, misyonumuzla tutarlı olarak, vizyonumuza ulaşmak için çıktığımız yolda, "nasıl davranmak istiyoruz?"sorusuna cevap verir.

26. Okul müdürü, kaliteli bir okulda "çekici bir okul kültürü" oluşturmak durumundadır. Çekici bir okul kültürü, stada koşan öğrenciden çok, okula koşan öğrencilerin oluşturduğu bir okul kültürüdür.

27. Böyle bir okul kültürü, televizyona bağlı öğrenciden çok, okula bağlı öğrencilerinoluşturduğu bir okul kültürüdür. Kaliteli okulun öğrencileri, okulu seviyorlar ve her gün okula gitmeyi dört gözle bekliyorlar.

28. Bu okulda öğrenciler, öğrendikleri bilgilerin kendileri için faydalı olduğuna inanmaktadırlar.

29. KALİTELİ OKUL NASIL BİR OKULDUR?

30. Kalite birinci derecede önemlidir. Kalite, müşterinin istediği, öğrencinin "adam olmasını" sağlayan yaşantılarda ortaya çıkar. Kalite ihtiyaçlara uygunluğun ölçüsüdür.

31. Öğretmen öğrencilerle "arkadaş"tır. Öğrencilerle sıkı bir "işbirliği" geliştiren öğretmen, "kalite"yi yakalamanın peşindedir. Okul müdürü, öğretmen, öğrenci ve diğer çalışanlarla "arkadaşça" bir yönetişim sergiler.

32. Okul müdürü, kaliteyi tek başına değil, bütün okul çalışanları ve öğrencilerle yakalayabileceğine inandığından, düzenli aralıklarla, okulda kaliteyi geliştirecek sistemleri konuşup tartışmaktadır.

33. Her sınıf ve branş öğretmeni ilgili müdür yardımcıları ile haftanın belli günleri bir araya gelip, sistemdeki hataları, hata kaynaklarını, alınması gereken tedbirleri, öğretmenlere ve ilgililere nasıl bir eğitim verilebileceği hususlarını görüşüp karara bağlamaktadır.

34. Bu yöndeki uygulamalar, belli aralıklarla, okul müdürünün de içinde bulunacağı toplantılarda değerlendirilmektedir.

35. Öğretmenlerle okul yöneticileri, grup çalışmalarını düzenli olarak sürdürmekte, bu çalışmalarda "beyin fırtınası" gibi tekniklerbilinçli bir biçimde kullanılmaktadır.

36. Kalite okulunda, sınıfiçi ve sınıflararası sorunlar ve çözümleri, "ortak çalışma ekipleri” marifetiyle ortaya çıkarılmaktadır. Okul müdürü, okulun patronu değil, "lider yöneticisi" veya "orkestra şefi" rolündedir.

37. Kalite okulunda müdür okulun, öğretmen de sınıfın antrenörüdür. Bu okulun müdürü “lider yönetici" olup; görev, yetki ve sorumlulukları paylaşmayı, adamlarına danışmayı ve sorunları onlarla birlikte çözmeyi ilke edinmiştir.

38. Okulun öğretmenleri, diğer çalışanlarla,öğrencileri, okulun oyuncularıdır.Okul müdürünün görevi, belirlenmiş amaçlar için bir araya gelmiş olan bu oyuncuların bir arada oynamasını sağlamaktır.

39. Okul müdürü, makamında oturarak talimatlar dağıtmaz; okulun bütün mekânlarında görülür ve talimatları, ilgililerin "görüşlerini" dikkate alarak "ilkeler" biçiminde ortaya koyar ve uygulamaları takip eder.

40. Okul müdürü için "mevzuat", liderce yönetimin sürdürülmesi için kılavuzluk yapan bir araçtır; bekçiliği yapılması gereken bir metin değildir.

41. Okul yöneticisi, küreselleşme enformasyon teknolojisi, örgütsel öğrenme ve toplam kaliteyönetimi karşısında yeni roller üstlenmiştir.

42. BAZI ATASÖZLERİMİZDE KALİTE Adam olmasını bilmeyen, adam etmesini de bilmez. Baş nereye giderse, ayak da oraya gider. Kılavuzu horoz olan, kümeste geceler.

43. Gönülsüz yenen aş, ya karın ağrıtır, ya baş. Bir elin sesi çıkmaz. Birlikle demir yumuşar. Yalnız yapılan iş, yağmursuz gök gürültüsü Adamın iyisi, işbaşında belli olur.

44. Adam, işi öldürür; iş, adamı diriltir. Baş büyük, ama ayağa muhtaç. Bir baş soğan, bir kazanı kokutur. Çok söyleme arsız edersin, aç bırakma hırsız edersin.

45. “Danışmayan düzde yolun şaşırır. Danışan dağları aşar” demişler. “Yeriniz dar diye” bulur bahane, Oynamaya gönlü olmayan demişler. Aşk olmayınca meşk olmaz. Çobanın gönlü olursa, tekeden süt çıkarır. Say hatırımı, sayayım hatırını.

46. Tatlı söz dinletir, tatsız söz inletir. Adam sormakla alim olur.

47. ETKİLİ YÖNETİCİLİK Örgütün olduğu her yerde 'yönetim' vardır. Örgütler bireyler içindir; bireyler örgüt içindeğil! ( İnsanı yaşat ki devlet yaşasın).

48. Örgüt; belirlenmiş bir amacı gerçekleştirmek için, birden fazla insanın yetki-sorumluluk hiyerarşisi içindeki etkinliklerin yer aldığı sistemdir Yönetim; belli bir süre içinde, eldeki madde ve insan kaynaklarını en etkin ve verimli bir biçimde kullanma bilimi ve sanatıdır.

49. Çağdaş yönetim yaklaşımlarının temel felsefesinde "insanın değerli olduğu" düşüncesi yer almaktadır. Yönetici yönettiği insanlara saygı duyar ve onlardan da saygı bekler; makama değil, kişiye saygı esastır. Çağdaş yönetici, bütün çalışanları 'adam' yerine koyar; yani onlara saygı duyar.

50. Çağdaş yönetimin egemen olduğu örgütlerde hiyerarşi asgariye inmiştir. Etkili yönetici insiyatif kullanır. Etkili yönetici, "ben" değil, "biz" bilinci ile hareket eder. Çağdaş yönetimin etkin olduğu örgütlerde "örgütsel kültür" oluşmuş ve canlılığını sürekli hale getirmiştir.