TWÓRCZA ZABAWA W PRZEDSZKOLU W OBSZARZE EDUKACJI PRZYRODNICZO – EKOLOGICZNEJ INNOWACJA PEDAGOGICZNA

1. TWÓRCZA ZABAWA W PRZEDSZKOLU W OBSZARZE EDUKACJI PRZYRODNICZO – EKOLOGICZNEJ INNOWACJA PEDAGOGICZNA

2. Autorkami innowacji są mgr Iwona Grygorowicz i mgr Urszula Korbut • Innowacją objęte są dzieci 5- 6-letnie z Przedszkola Samorządowego nr 55 • z Oddziałami Integracyjnymi • Czas realizacji: 10.09.2009r. – 10.06.2010r. • Innowacja była realizowana w ramach godzin pobytu dziecka w przedszkolu i etatowych godzin pracy nauczyciela grupy przedszkolnej we współpracy z edukatorami leśnymi. • Założono, iż po wdrożeniu innowacji dzięki aktywizującym metodom oraz bliskim kontaktom z przyrodą i współpracy z edukatorami leśnymi starsze przedszkolaki nabędą większą świadomość przyrodniczo – ekologiczną wyrażoną wzrostem aktywności w działaniach podjętych indywidualnie lub grupowo, na rzecz poprawy stanu najbliższego środowiska przyrodniczego.

3. CELE INNOWACJI: • nabywanie świadomości przyrodniczo – ekologicznej dzieci • uświadamianie współzależności między człowiekiem a przyrodą • rozbudzanie wrażliwości na piękno i bogactwo przyrody naszego regionu • uświadamianie konieczności przestrzegania norm i zakazów dotyczących środowiska przyrodniczego • tworzenie więzi z rodzinnym regionem

4. EFEKTY INNOWACJI: • dziecko wypowiada się na temat chronionych obszarów przyrodniczych na Podlasiu (parki, rezerwaty), rozpoznaje i wymienia formy ochrony przyrody; • dziecko wypowiada się na temat chronionych gatunków roślin i zwierząt oraz podaje przykłady z Polskiej Czerwonej Księgi Gatunków Chronionych; • dziecko wymienia pośrednie i bezpośrednie działania człowieka, które wpływają na środowisko przyrodnicze pozytywnie i negatywnie oraz wskazuje pozytywny wpływ środowiska naturalnego na człowieka; • dziecko przestrzega norm i zakazów dotyczących środowiska przyrodniczego; • dziecko wymienia niektóre zjawiska występujące w przyrodzie, wiążąc przy tym przyczyny i skutki ich istnienia; • dziecko wskazuje na przyrodnicze i gospodarcze znaczenie lasów; • dziecko wykazuje, poprzez twórcze zabawy, piękno i bogactwo przyrody;

5. Treści z zakresu edukacji przyrodniczo – ekologicznej, edukacji leśnej realizowane były w trakcie działań innowacyjnych w ciągu roku szkolnego. • Tematyka została dostosowana do zmieniających się pór roku. • Podczas zajęć stosowano metody aktywizujące: burzę mózgów, metaplan, techniki C. Freineta (książeczki, doświadczenia poszukujące, arcydzieła plastyczne), techniki dramowe oraz metody Pedagogiki Zabawy, C. Orffa, Labana, jak też spacery i wycieczki, obserwacje, karty pracy, spotkania i wspólne zajęcia z edukatorami leśnymi. • Na kolejnych slajdach przedstawione zostały poszczególne zajęcia zrealizowane w ramach omawianej innowacji.

6. TEMATYKA ZAJĘĆ – okres jesienny: Dobre ziółka Co to jest las? Wymarzony spacer U leśnego skrzata Mój las – jesienią DODATKOWE AKCJE: „Ratujmy kasztanowce” – akcja związana z ochroną kasztanowców

7. TEMATYKA ZAJĘĆ – okres zimowy: Jak dokarmiamy zwierzęta zimą? Choinka dla zwierząt Zimowe Podlasie

8. TEMATYKA ZAJĘĆ – okres wiosenny: Kto zapowiada wiosnę? Chodzi wiosna po lesie U leśnego skrzata Na Podlasiu wiosna już DODATKOWE AKCJE: „Chronimy lasy” – przedszkolny mini turniej wiedzy o lesie „Jestem przyjacielem lasu” – miejski konkurs recytatorski

9. TEMATYKA ZAJĘĆ – okres letni: Lato w lesie DODATKOWE AKCJE: „Przyroda Podlasia w czterech porach roku” – miejski konkurs plastyczno - literacki

10. DOBRE ZIÓŁKA Zajęcia realizowano poprzez doświadczenia poszukujące na łące. Głównym celem było poznawanie przez dzieci roślin łąkowych i ich poszanowanie. Dzieci zostały podzielone na zespoły, otrzymały kolorowe karty przedstawiające rośliny i pod kierunkiem nauczyciela wyszukiwały wskazane rośliny na łące. Nauczyciel objaśniał nazwy roślin i wskazywał ich pożyteczną rolę. Wybrane rośliny zostały zasuszone do zielnika. Po powrocie do przedszkola chętne dzieci rysowały poznane rośliny zielne.

11. KTO ZAPOWIADA WIOSNĘ? Celem zajęcia było poznanie wybranych oznak wiosny w lesie tj. wiosenne kwiaty i zakładanie ptasich gniazd oraz zrozumienie potrzeby ich ochrony. Zajęcia rozpoczęły się od wysłuchania wiersza J. Kulmowej „Dzięcioł budzi wiosnę”, który stał się przyczynkiem do szukania przez dzieci tematyki zajęcia. Następnie dzieci wysłuchały fragment słuchowiska S. Kossak i próbowały wymienić oznaki wiosny oraz nazwy ptaków. Dzieci improwizowały też leśny taniec (wg met. C. Orffa) naśladując ptaki i rozkwitające kwiaty. Kolejnym elementem zajęć było wykonanie w zespołach makiety płaskiej pt. „Tych kwiatów nie zrywamy!”. Zajęcia ukończyły się zadaniem – należało wymienić dwie nazwy chronionych kwiatów i określić powody ich ochrony lub ptaków lub podać sposoby dbania o leśną przyrodę. Poprawne odpowiedzi zostały nagradzane sylwetą Ekoludka.

12. CHODZI WIOSNA PO LESIE Nadrzędnymi celami zajęć było uświadomienie współzależności między człowiekiem a przyrodą oraz rozbudzenie wrażliwości na jej piękno i bogactwo w naszym regionie. Zajęcia prowadzone były na terenie lasu Nadleśnictwa Dojlidy z udziałem edukatora leśnego. Zadaniem dzieci było uzupełnienie fiszek prowadzących na których zaznaczały napotkane rośliny; na karcie pracy „drzewo” zadaniem dzieci było odrysowanie kory rozpoznanego przez siebie drzewa. Słuchały opowieści leśnika o kwiatach chronionych, o tym jak powstaje drzewo oraz jakie ptaki budują gniazda i zakładają ptasie rodziny.

13. 22 kwietnia w naszym przedszkolu odbył się mini turniej wiedzy o lesie „CHRONIMY LASY”. Celem turnieju było poznanie leśnej flory i fauny poprzez literaturę dla dzieci i zabawę, a przede wszystkim wykazanie potrzeby ochrony lasów i ich mieszkańców. W turnieju wzięło udział 20 dzieci z III, IV, V, VI i VII grupy. Dzieci wykonywały, wylosowane zadania, w czteroosobowych zespołach. Poziom trudności zadań był dostosowany do wieku dzieci z poszczególnych grup. Prawidłowo wykonane zadania były nagradzane punktami. Wszystkie dzieci otrzymały dyplomy i drobne nagrody. I miejsce zajął zespół dzieci z gr. V II miejsce zajął zespół dzieci z gr. VI III miejsce zajął zespół dzieci z gr. VII.

14. PRZYRODA PODLASIA W CZTERECH PORACH ROKU 9 kwietnia w aulii RDLP odbyło się uroczyste podsumowanie konkursu plastyczno – literackiego „Przyroda Podlasia w czterech porach roku” połączonych z obchodami „Dni Lasu”. Głównym celem konkursu było poznawanie swojej „małej ojczyzny” poprzez ukazanie piękna i różnorodności przyrody lasu, parku i innych osobliwości podlaskiego krajobrazu. Program rozpoczął występ laureatek konkursu recytatorskiego „Jestem przyjacielem lasu” oraz występami koła teatralnego i muzycznego z P.S. 55 z O.I. oraz ZSI nr 1. Jury przyznało pierwsze miejsce dzieciom z naszego przedszkola, które są objęte innowacją. Oprócz miejsc drugiego i trzeciego przyznano dwa wyróżnienia i dwie nagrody specjalne PSAPCF za kreatywność literacką.

15. CO TO JEST LAS? Poznawanie roślin i zwierząt środowiska leśnego, ich zależności od siebie oraz potrzeby ich chronienia, jak też rozumienie funkcji lasu, leśnika i ludzi odwiedzających las to cele zajęcia przeprowadzonego z udziałem edukatora leśnego. Na wstępie zajęcia nauczyciel odczytał „Bajkę o małej czarownicy i o … lesie”, a dzieci próbowały odpowiedzieć na pytanie co to jest las? Dzieci razem z leśnikiem obejrzały film edukacyjny „Rijo” w oparciu, którego przeprowadzono burzę mózgów. Kolejnym zadaniem było odgadywanie w zespołach zagadek słownych oraz układanie puzzli; za każde dobrze wykonane zadanie drużyna otrzymywała punkty.

16. WYMARZONYSPACER Punktem wprowadzającym do zajęć, było odgadywanie przez dzieci wizualnych zagadek o grzybach, określenie, które z nich są jadalne, a które trujące. Podczas tych działań dzieci określiły prawidłowy sposób zbierania grzybów i próbowały odpowiedzieć na pytanie dlaczego nie wolno niszczyć grzybów niejadalnych. Kolejnym punktem działań było wykonanie w zespołach plastyczno – technicznych arcydzieł, w czasie którego dzieci podejmowały decyzję o ich wykonaniu (wybierały gatunek grzyba oraz dobierały niezbędne materiały).Wykonane przez dzieci prace stały się elementem wystroju sali niezbędnym do dalszych działań – opowieści ruchowej metodą Labana, podczas której dzieci dostosowywały ruchy, gesty, działania do słyszanych treści.

17. RATUJMY KASZTANOWCE Dzieci objęte innowacją pedagogiczną otoczyły swoją opieką kasztanowce rosnące na osiedlu. Zostały zapoznane z zagrożeniem, jakie niesie ze sobąszrotówkakasztanowcowiaczka – niebezpieczny owad, niosący zagładę kasztanom. Dzieci zbierały liście tych pięknych drzew, aby zmniejszyć w ten sposób ilość szkodników, które zimę spędzają właśnie w liściach. Akcja trwała dwa dni, a zebrane liście dzieci pozostawiły w workach w wyznaczonym miejscu.

18. CHOINKA DLA ZWIERZĄT „Opiekun zwierząt” to tytuł wiersza B. Formy, który był wstępem do dalszych działań podczas zajęć, czyli doświadczeń poszukujących. Dzieci pracowały w zespołach, w których miały odmienne zadania do wykonania. Zadaniem pierwszego zespołu było wybranie ilustracji przedstawiających zimę w lesie i opowiedzenie o niej; drugi zespół otrzymał polecenie pokolorowania zwierząt, które przygotowały zapasy na zimę; natomiast trzecia grupa dorysowywała właściwy pokarm zwierzętom. Po zadaniach grupowych dzieci wykonały prace plastyczno – techniczne przedstawiające pokarm dla zwierząt. Następnie grały w żywą grę planszową, w której jako pionki przesuwały się po planszy po uprzednim rzuceniu kostką. Dziecko, które dotarło do mety zawieszało pracę – pokarm dla zwierząt.

19. JAK DOKARMIAMY ZWIERZĘTA ZIMĄ Zajęcia przeprowadzone zostały z udziałem edukatora leśnego. Celem spotkania było uwrażliwienie dzieci na potrzebę dbania o przyrodę w okresie zimowym oraz zapoznanie z zabiegami pielęgnacyjnymi w lesie. Punktem wstępnym do zajęć była prezentacja multimedialna dotycząca pracy leśnika, sposobów dokarmiania zwierząt oraz rodzaju podawanych pokarmów, zapoznanie z zabiegami pielęgnacyjnymi w lesie. Następnie wspólnie z edukatorem dzieci utworzyły w formie pisemnej i graficznej metaplan z hasłem „Dbamy o las”. Kolejnym punktem zajęć była drama w wykonaniu dzieci. Dostarczone zostały karteczki z wypisanymi sposobami dbania o rośliny i zwierzęta w lesie. Zadaniem obserwatorów było odgadnięcie przedstawianych czynności pielęgnacyjnych.

20. ZIMOWE PODLASIE Powyższy temat został zrealizowany we współpracy z edukatorem leśnym. Celem nadrzędnym zajęć było poznawanie roli lasu w przyrodzie i w życiu człowieka. Na początku spotkania każde dziecko wybrało ilustrację zimowego lasu, która najbardziej mu się podobała. Dzieci obserwując swoje obrazki słuchały nagrania z „głosami lasu”. Następnie, pod kierunkiem edukatora stworzyły swobodny tekst pt. „Czy las zimą śpi?”. Podstawowymi problemami poruszonymi w dziecięcej twórczości było: jakie zwierzęta nie śpią w zimie, jak wyglądają, co jedzą; jak las pomaga zwierzętom przetrwać zimę, a jak mogą im pomóc ludzie, po co człowiekowi jest potrzebny las, co daje człowiekowi las zimą, jak człowiek powinien dbać o las, aby był on domem zwierząt. Dzieci zilustrowały ułożony tekst wybranymi materiałami plastycznymi: pastele olejne, kredka świecowa, akwarele, ołówek, flamastry.

21. JESTEM PRZYJACIELEM LASU W ramach realizacji innowacji pedagogicznej ,,Twórcza zabawa w przedszkolu w obszarze edukacji przyrodniczo-ekologicznej” w Przedszkolu Samorządowym nr 55 z Oddziałami Integracyjnymi w Białymstoku 8 kwietnia 2010 r. odbył się miejski konkurs recytatorski ,,JESTEM PRZYJACIELEM LASU”. Celami konkursu było rozbudzanie i kształtowanie postaw proekologicznych i podnoszenie kultury żywego słowa u dzieci 5-6-letnich. W konkursie, 19 dzieci z przedszkoli i klas ,,0”, wygłosiło piękne wiersze o wymowie ekologiczno-patriotycznej. Jury, w składzie: poetka J. Myślińska, pisarka M. Szulborska, przedstawiciel RDLP J. Den, przedstawiciel Rady Rodziców J. Łajewska-Talipska, wicedyrektor przedszkola E. Wojciak przyznało dyplomy i nagrody za zajęcie I, II, III miejsca, dwa wyróżnienia oraz Złoty Dyplom Uznania. Ponadto dzieci otrzymały dyplomy i drobne upominki za udział w konkursie.

22. LATO W LESIE Ostatnie zajęcia z cyklu „Twórcza zabawa…” realizowane w zakresie innowacji pedagogicznej. Sposobem ich realizacji była wycieczka do lasu podczas której dzieci wyszukiwały zmiany w przyrodzie, zwracały uwagę na drzewa liściaste i iglaste korzystając z pomocy lupy i lornetki. Próbowały określić jakie zapachy dominują w lesie. Ich obserwacjom poddane były kopce mrówek, dzieci próbowały wypowiadać się na temat pożytecznej ich funkcji w środowisku leśnym. Punktem dyskusji stało się zagadnienie przestrzegania zasad obowiązujących w lesie. Dzieci zebrały też skarby lasu do kącika przyrody.

23. U LEŚNEGO SKRZATA Zajęcia przeprowadzone zostały metodą Pedagogiki Zabawy. Ich celem było zapoznanie dzieci z jesiennymi skarbami, jakie daje las zwierzętom i ludziom oraz utrwalenie znajomości niektórych grzybów jadalnych i trujących. Zajęcia rozpoczęły się od segregacji jesiennych skarbów ze względu na ich przydatność dla ludzi i zwierząt. Paczkę z darami lasu dostarczyła dzieciom nauczycielka przebrana za skrzata. Następnym działaniem było odszukiwanie w atlasach i na ilustracjach grzybów jadalnych i trujących, próby odczytywania ich nazw oraz określanie różnic miedzy podobnymi do siebie grzybami jadalnymi i trującymi. Ostatnim elementem działań było stworzenie przez dzieci domku leśnego skrzata oraz jego podobizny z wykorzystaniem naturalnych okazów.

24. NA PODLASIU WIOSNA JUŻ Dostrzeganie piękna podlaskiej przyrody wiosną oraz zrozumienie konieczności ochrony lasów przed zaśmiecaniem i pożarami to cele realizowanego zajęcia. Wstępem do zajęć było wysłuchanie bajki wg L. Krzemienieckiej „Kto sieje lasy, pożyteczny na długie czasy”. Dzieci wykonały też pracę plastyczną pt. „Wiosna w lesie”, rysowały za pomocą pasteli i flamastrów. Podczas zabawy ruchowej, dzieci mogły przypomnieć jak wygląda praca leśnika, naśladując jego czynności. W oparciu o wykonane prace dzieci układały zdania.

25. U LEŚNEGO SKRZATA Na wstępie zajęcia dzieci wyrywały z papieru kolorowego kwiat, wpisywały w nim swoje imię i przyklejały na szarym papierze, tworząc wiosenną polanę. Kolejnym punktem zajęć było odszukanie ukrytych w sali obrazków pierwszych wiosennych kwiatów i podanie ich nazwy. Dzieci przypomniały też inne oznaki nadejścia wiosny, tj. przylot ptaków i próbowały określić w jaki sposób można chronić rośliny i ptasie gniazda. Następnie zatańczyły „Ptasi Taniec” (muz. KLANZA) – wicie gniazd, pielęgnacja piskląt i wyfrunięcie dorosłych ptaków z gniazd. Dostarczone przez nauczyciela gałązki z pąkami oraz gałęzie drzew iglastych posłużyły do obserwacji wiosennych zmian w przyrodzie oraz do dekoracji domku skrzata, który to dzieci tworzyły w okresie jesiennym. Dzieci ozdobiły domek skrzata leśnymi skarbami znalezionymi podczas wycieczki.

26. MÓJ LAS - JESIENIĄ Cele zajęć to poznawanie podstawowych zjawisk zachodzących w lesie jesienią oraz nabywanie wrażliwości na piękno i różnorodność lasu jesienią. W czasie zajęć zastosowano techniki C. Freineta – tworzenie swobodnego tekstu i książeczki. Wstępem do układania swobodnego tekstu było improwizowanie przez chętne dzieci dialogów leśnych zwierząt. Głównymi zagadnieniami, które rzutowały na powstanie dziecięcych tekstów były tematy: jak wygląda las jesienią, jakie zwierzęta mieszkają w lesie, czym się żywią, jak przygotowują się do zimy, co ludzie robią jesienią w lesie, jak powinni się zachowywać. Ilustracje do ułożonego tekstu dzieci wykonały pastelami i temperowaną kredką bambino.

27. JESIENIĄ W LESIE W lesie rosną drzewa: świerki, sosny, brzozy, dęby. W lesie są drzewa wysokie i małe krzaczki. Z drzew spadają kolorowe liście, a z chmur pada deszcz. Rosną krzaczki i jagody. Chodzą lisy i latają ptaki. W lesie mieszka wiewiórka i jeż. Wiewiórka pracuje. Wiewiórka zbiera na zimę orzechy laskowe. W lesie mieszkają czerwone i czarne mrówki. Mrówki idą do mrowiska. W lesie rosną grzyby. Król grzybów, to prawdziwek. Muchomory trujące są do ozdoby lasu. Swobodny tekst ułożony przez dzieci 5-6-letnie z gr. VI, integracyjnej z Przedszkola Samorządowego nr 55 z Oddziałami Integracyjnymi w Białymstoku.

28. CZY LAS ZIMĄ ŚPI? Zimą nie śpi wiewiórka, sarna, łoś, lis, zające, dziki, żubry, wilki. Wiewiórka ma zebrane orzechy w dziupli. Zwierzętom pomaga przetrwać zimę pan leśniczy i inni ludzie. Dają siano w paśniku. Trzeba nazbierać i poczekać na zimę i dla dzika dać żołędzie. Kapustę i marchewkę dla zajączków. Las jest domem dla zwierząt. Las daje jedzenie zwierzętom i trochę ciepła. W lesie można bawić się na sankach i rzucać śnieżkami. Choinki są z lasu. Nazywają się świerki. Las daje drewno. I papier można z drewna zrobić. Las daje szyszki, tlen. Las daje przyrodę, ładne widoki można oglądać. Swobodny tekst ułożyły dzieci 5-6-letnie z gr. VI podczas zajęć realizowanych w ramach innowacji pedagogicznej ,,Twórcza zabawa w przedszkolu w obszarze edukacji przyrodniczo-ekologicznej”

29. WIOSENNY SPACER W LESIE Wiosna to pora roku. Słońce grzeje. I ciepło się robi. Pachnąca. Kwitną kwiaty. Zawilce. Przylaszczki. Drzewa liście mają. Są drzewa iglaste i liściaste. Pod sosnami były szyszki. Przez lupę oglądaliśmy mrówki. Słychać było ptaki. Dzięcioł dzióbał w drzewo i szukał robaczków. Było święte drzewo i mierzyliśmy je sznurkiem i ile dzieci się zmieści. Wiosna jest kolorowa. Ładna nawet. Swobodny tekst ułożony przez 5-6-latki z gr. VI, podczas zajęć z innowacji pedagogicznej ,,Twórcza zabawa w przedszkolu w obszarze edukacji przyrodniczo – ekologicznej”.

30. KONIEC