Risico-analyse bij hulpverlening ALV NVRB, 15 februari 2007

1. Risico-analyse bij hulpverleningALV NVRB, 15 februari 2007 Nils Rosmuller Senior onderzoeker

2. Doel • Doorkijk in de wereld van de hulpverlening op het gebied van risico-analyse

3. Inhoud • Veiligheid brandweerpersoneel • Risico-analyse bij incidentbestrijding • ‘Risico-analyse’ brandweer bij projecten • Conclusies

4. Veiligheid brandweerpersoneel

5. Veiligheid brandweerpersoneel • Brandweer • Lokaal georganiseerd [BZK, 1993] Pro-actie Preventie Preparatie Repressie Nazorg Pro-actie/ = verkleinen van kans,Preventie verkleinen van zowel kans als mogelijke effecten Preparatie = voorbereiden op (rest)effecten Repressie = beheersen van (rest)effecten en vervolgeffecten Nazorg = terugkeer naar normaal

6. Brandweerwet: Redden van mens en dier Bestrijden van brand en gevolgen van ongevallen Arbowet: Veilig werken Uitzondering voor noodsituaties Veiligheid brandweerpersoneel

7. Veiligheid brandweerpersoneel • Brandbestrijding • Technische hulpverlening • Ongevalsbestrijding gevaarlijke stoffen • Waterongevallen • …

8. Veiligheid brandweerpersoneel • Standaard brandweereenheid = 1 tankautospuit • 1 bevelvoerder • 1 chauffeur/pompbediende • 2 personen in de waterploeg • 2 personen in de aanvalsploeg

9. Oorzaak 1946-2005: aantal doden Val 2 Instorting 10 Verdrinking 5 Explosie 23 Verkeer 4 Rook 1 Brand 14 Elektrocutie 0 Overige 8 Onbekend 8 Totaal 75 Veiligheid brandweerpersoneel

10. Veiligheid brandweerpersoneel doden [NBDC, 2006] jaartal

11. Veiligheid brandweerpersoneel gewonden [OBO, 2005 o.b.v. CBS] jaartal

12. industrie total recordable rate (TRR) chemisch 0.5 bouw 4 spoorwegwerkers 2.3 brandweer 15 Veiligheid brandweerpersoneel Total Recordable Rate (TRR) = aantal ongelukken X(200.000/uren taakuitvoering per jaar) [IOOV, 2003]

13. Risico-analyse bij incidentbestrijding

14. Kenmerken van incidentbestrijding [Klein, 1998; Flin, 1997]: Tijdsdruk Chaosfase Grote belangen (mensenlevens/schade) Onvolledige informatie Dynamiek Druk vanuit de omgeving (publiek/media) Risico-analyse bij incidentbestrijding

15. Wat levert een brandweerinzet op: Redding van mensenlevens Materiele schadebeperking Milieuschadebeperking Wat kan een brandweerinzet kosten: Levens van brandweerpersoneel Risico-analyse bij incidentbestrijding

16. Redding/ schadebeperking Risico-analyse bij incidentbestrijding Eigen veiligheid

17. Risico-analyse bij incidentbestrijding [Flin 1997; Oomes, 1998]

18. Risico-analyse bij incidentbestrijding

19. Risico-analyse bij incidentbestrijding brandbestrijding [Rosmuller, 2006]

20. situatie doden (%) inzet (%) doden/inzet redding en hoge tijdsdruk 9,1 22,1 0,4 redding lage tijdsdruk 1,5 0 - schadebeperking en hoge tijdsdruk 62,1 3,1 20,0 schadebeperking lage tijdsdruk 27,3 74,9 0,4 Risico-analyse bij incidentbestrijding [Rosmuller, 2006]

21. Risico-analyse bij incidentbestrijding [Rosmuller, 2007]

22. Bevelvoerder stuurt eenheid aan: Stap 1: beeldvorming Stap 2: incidentbestrijdingsstrategie (plan) Stap 3: escalatieplan (plan+) Risico-analyse bij incidentbestrijding

23. Bevelvoerder besluit: 4 werkwijzen [Flin 1997 en 2002] Herkenning gebaseerde beslissing (RPD) Procedure gebaseerde beslissing Analytische vergelijking Creatieve besluitvorming Risico-analyse bij incidentbestrijding

24. Risico-analyse bij incidentbestrijding Herkenning gebaseerd [Klein, 1998]: - Oproepen van eerdere ervaring - Classificatie van incident - Bevredigend in plaats van optimalisatie - Kennis en ruime ervaring vereist

25. Risico-analyse bij incidentbestrijding Procedure gebaseerd [Reason, 1990] - Regels en handelingsvolgorde - Onzekerheidsreductie

26. Risico-analyse bij incidentbestrijding Analytische vergelijking (multi criteria analyse) [bijv. Connolly, 2002] - Alternatieven - Criteria eventueel met gewichten - Volledige informatie - ‘calculatie’ van beslissing

27. Risico-analyse bij incidentbestrijding Creatief [Oranasu, 1993] - Geen referentiegegevens - ‘Nieuwe’ inzetstrategie

28. Risico-analyse bij incidentbestrijding [Flin, 1996]

29. Risico-analyse bij incidentbestrijding Brandweer: herkenning gebaseerd, MAAR incident is niet herinnering:  ontwikkelingen en andere omgeving Situational awareness: bredere blik dan symptoom

32. ‘Risico-analyse’ brandweer bij projecten

33. ‘Risico-analyse’ brandweer bij projecten

34. ‘Risico-analyse’ brandweer bij projecten

35. ‘Risico-analyse’ brandweer bij projecten Scala aan concepten: • Gebeurtenissenboom analyses (ETA) • Maximum credible accident (MCA) • Maatgevende incidenten • Worst-case benadering • Maatramp • …

36. Gebeurtenissenboom [Grontmij, 2006]

37. ‘Risico-analyse’ brandweer bij projecten • Gebeurtenissenboom [AVIV, 1994]

38. ‘Risico-analyse’ brandweer bij projecten Vlinderdas model

39. ‘Risico-analyse’ brandweer bij projecten • Plaatsgebonden risico

40. ‘Risico-analyse’ brandweer bij projecten • Groepsrisico GR norm: F <1E-03/N2

41. ‘Risico-analyse’ brandweer bij projecten • Maximum Credible Accident (MCA) • Grootste nog geloofwaardige gevolgen • Enkele ‘verhalen’ over hoe ongevallen en de gevolgen zich kunnen ontwikkelen (< 5-7) • Aspecten zoals waar, wanneer, hoeveel slachtoffers, type letsel, snelheid van ontwikkeling, meteo condities, …

42. ‘Risico-analyse’ brandweer bij projecten Maatgevend scenario • Scenario met de grootste gevolgen waar de hulpverlening zich nog op prepareert • Enkele ‘verhalen’ over hoe ongevallen en de gevolgen zich kunnen ontwikkelen (< 5-7) EN • Welke strategie is nodig om de gevolgen te bestrijden in termen van mesnkracht, hulpmiddelen, partners, kennis, …

43. ‘Risico-analyse’ brandweer bij projecten • Worst case benadering • Meest negatieve gevolgen denkbaar

44. ‘Risico-analyse’ brandweer bij projecten Maatramp: • Zware rampen voor een regio adhv: 1) 18 ramptypen 2) voorgespecificeerde variabelen 3) Classificatieschema voor de zwaarte 4) Hulpvraagindicatie 5) Noodzakelijk hulpaanbod (leidraad operationele prestaties)

45. ‘Risico-analyse’ brandweer bij projecten Rol van de brandweer: • Adviserend aan ontwikkelaar • Adviserend aan vergunningverlener • Toetsend

46. ‘Risico-analyse’ brandweer bij projecten Lastig bij grote/unieke projecten [Leeuwendaal, 2001]: 1) Eenmalig, weinig ervaring 2) Lange looptijd, functiewisselingen 3) Andere werkzaamheden 4) Geen middelen 5) Tegenover heel projectteam van ontwikkelaars 6) Noodzakelijk hulpaanbod (leidraad operationele prestaties)

47. kansen ‘Risico-analyse’ brandweer bij projecten gevolgen

48. Conclusies • Veiligheid eigen personeel: zorgpunt • Risico-analyse brandweer: • Bij incidentbestrijding • Bij projecten • Risico-analyse incidentbestrijding: opbrengst versus eigen veiligheid • Herkenning gebasseerde besluitvorming situational awareness • ‘Risico analyse’ projecten: enkele scenario’s, gericht op effectontwikkeingen en inzet brandweer