De onderzoekende leerkracht

1. De onderzoekende leerkracht Velon 2008 Michelle Helms-Lorenz (UOCG)

2. Doelen van de scholing • De onderzoekscyclus zelf doorlopen (ervaringsleren). • Kennis opdoen van kwalitatieve eisen die gesteld worden aan onderzoek. • Kennis opdoen over het begeleiden van een ander bij het doen van onderzoek. • Kritisch leren kijken naar onderzoek. • Een aspect van de eigen onderwijspraktijk systematisch onder de loep nemen (niet hoofddoel). • Uitkomsten van de diverse onderzoeken niet focus, maar het proces.

3. Aanpak scholing • Onderdompeling • Vanaf de eerste dag beginnen aan een onderzoek • Gaandeweg kennis aanbieden • Leren in een authentieke situatie (tijdens het werken aan een onderzoek) • Doel is leren onderzoek doen • Zijn wij hierin geslaagd?

4. Scholing in actieonderzoek Twee workshops: probleemstelling en plan van aanpak (voor de zomervakantie) Na de zomervakantie: uitvoering Vier terugkommiddagen 1. Literatuuronderzoek (toegang tot bieb) 2. Kwaliteitseisen onderzoek 3. Begeleidien van onderzoek 4. Afronding, presenteren Slotbijeenkomst

5. Boeken • Pertra Ponte: Onderwijs van eigen makelij • Heinze Oost: Onderzoek uitvoeren, rapporteren en presenteren • Kallenberg et al

6. Doel van deze bijdrage Hoe ervaren leerkrachten deze scholing?

7. De onderzoeksgroep • Selectie procedure: vrijwillige deelname … • N=60: (6 van PA hebben eerste workshops bijgewoond) • MT (N=6) van een school haakte af na eerste workshops • Klein aantal leerkrachten (N=3) haakte af • N=45 deden mee aan de volledige scholing • Aantal directeuren deden mee aan de scholing maar doen zelf geen onderzoek • Aantal onderzoek groepjes = 19 • Een leraar deed onderzoek met LIO

8. Wat vragen wij van de leerkracht? • Onderzoekscyclus volledig doorlopen Probleem zoeken, analyseren, plan van aanpak maken, onderzoek uitvoeren, conclusies trekken, verslaglegging, presenteren, refereren.

9. Ervaringen van de leerkrachten Uitvallers: • Willen de groep niet in de steek laten • Geven liever prioriteit aan lopende zaken

10. Vragenlijst maart 2008 (N = 45) • Formulering van probleemstelling en tevredenheid met deze stap. 38 heldere probleemstelling en er tevreden mee 5 helder maar niet tevreden • 3 zijn niet tevreden over de formulering (= oplossing waar je naar zoekt), maar objectief deugt deze probleemstelling wel. • 1 geeft niet duidelijk aan waar de ontevredenheid over gaat • 2 hebben het gevoel het antwoord al te weten

11. Plan van aanpak en tevredenheid: Helder en tevreden 24 Ontevreden 11 • lijkt of onderzoek niet goed van de grond komt 1 • komen tijd te kort 2 • voortschrijdend inzicht, steeds aangepast 3 • is moeilijk geheel te overzien 1 - hap snap niet echte planning 1

12. Logboek: N=21 ja, N=17 nee Degenen die logbroek gebruiken: Tevreden 9 (vorderingen worden zichtbaar) Kan beter 7 Niet nodig 2 Het moet 2 Niet tevreden 1

13. Inschatting bekwaamheid eind van de scholing Redelijk 8 Goed 18 Theoretisch maar niet pratisch: 4 Niet: 9

14. Belemmerende factcoren • TIJDgebrek 30 • Korte periodes, moet er iedere keer weer inkomen 2 • Prioriteiten stellen, plannen en organiseren 5 • Overlegmomenten niet structureel 2 • Weinig zicht op wat anderen doen 3 • Uitroosteren 2 • Waan van de dag 2 • Levert te weinig op 1 • Combi werk en onderzoek 2

15. Belemmerende factoren • Past niet in de formatie 1 • UOCG reageerde laat op mijn mail 2 (1 keer) • Zou liever met iemand samenwerken 1 • Niet veel literatuur te vinden over mijn onderwerp 2 • Geen geld om materiaal aan te schaffen, reiskosten 1 • Geen lesvrije tijd • Info UOCG niet synchroon • Samenwerken (lukte niet goed, alleen verder)

16. Inhoudelijke belemmeringen • Literatuuronderzoek 16 • Probleemstelling 8 • Te eenvoudig onderzoeksvraag 2 • Sturing van de resultaten • Meer steun nodig 1 • Pittige stof 1 • Personele wisseling 3 • Visie op school ontbreekt 3 • Alles controleerbaar maken 1 • 1 jaar niet genoeg 1

17. Wat vind je moeilijk aan actieonderzoek? • Onderzoekende houding ipv oplossingsgericht werken 1 • Stroom van info 2 • Hbo denknivo, meer begeleiding nodig 2 • Delegeren en plannen 1 • Doelgericht werken 2 • Literatuur onderzoek 10 (interpreteren van literatuur voor zelf) • Goede enquete opstellen 2 • Goede onderzoeksvraag 13 • Tijd 7

18. Wat levert het persoonlijk op? • Verdieping in schoolvak 15 • Winst tav adaptief onderwijs 5 • Winst tav begeleiding van studenten 2 • Verdieping in het doen van onderzoek 12 • Motivatie 4 • Instrument voor schoolontwikkeling 1 • Nut van onderzoek is nu helder 2 • Niets/weinig 4 • Later misschien 3

19. (vervolg persoonlijke opbrengst) • Stress 1 • Theoretische verdieping 1 • Uitdaging, totaal met iets nieuws bezig 1 • Doelgericht werken 2 • Meer vertrouwen in eigen onderzoeksvaardigheden 1

20. School- of teamopbrengsten (1) • Resulaat kan nuttig zijn voor andere leerkrachten 13 • Contact en samenwerking met andere scholen 1 • Reflectievermogen 1 • Werkstukken maken wordt leuker voor kinderen 1 • Logboeken zijn handig voor tijdschrijven • Als enkele leerkrachten per school doorgaan, hele winst • Protocol voor school gemaakt 6 • Visie ontwikkeling

21. Opbrengsten school (2) • Deskundigheidsbevordering 4 • Software voor opzetten van behandelingsplannen • Goed pgm voor school gekozen 6 • Winst leerlingbegeleiding • Hopelijk interessante conclusies voor anderen • Beter inzicht in programma’s • Programma afgekeurd • Werk- en denknivo komt op een hoger plan, proces opbrengst

22. Opbrengsten school (3) • Verbetering kwaliteit van de school • Verbetering kwaliteit van het onderwijs • Meer kennis van wat studenten moeten leren en beter in staat ze te kunnen begeleiden • Nog niets 3

23. Waarover tevreden mbt actieonderzoek? (1) • Werken met collega 2 • Verdieping 1 • Luisteren naar leerlingen • Andere kijk op eigen handelen 3 • Succeservaring 2 • Vorderingen 2 • Vermogen om problemen diepgaand aan te pakken • Het traject

24. Tevredenheid actieonderzoek (2) • Niet tevreden ivm tijdgebrek • Resultaat onderzoek 5 • Begeleiding door universiteit 2 • Zinvol bezig 4 • Nergens over 3 • Mijn inzet 1 • Kennistoename 1 • Toch tijd kunnen vinden • Literatuurstudie en traject tot nu toe

25. Tevredenheid actie onderzoek • Nuttig voor school 1 • Interessant 1 • Een uitdaging 1

26. Aanbevelingen (1) Leerkrachten: • Selectie a. Vrijwillig in het kader van professionalisering • Inhoudelijk • Vraagstelling eerste keer centraal • Plan van aanpak eerste keer centraal • Organisatorisch • In kleine groepjes werken (max 3, ook met andere scholen) • Overleg structureren en voorbereiden • Extra formatie voor de leerkracht?

27. Aanbevelingen (2) Scholing a. Begeleiding beter structureren (4 reflectie bij-eenkomsten per groepje) b. Eerst info dan aan de slag? Inhoudelijk synchroon of niet? c. Kennisnet met overzicht van onderwerpen groepjes

28. Aanbevelingen (3) • Fase 1 Langere tijd achter elkaar werken aan de probleemstelling en plan van aanpak en literatuurstudie. • Fase 2 dataverzameling, vergt meestal niet veel aaneengesloten tijd. • Fase 3 verslaglegging: langere tijd achter elkaar Dit proberen op school te regelen???

29. Aanbevelingen (4) • Soort vragen IB’ers zijn anders dan die van de leerkrachten: meer bundelen over scholen; grotere steekproef, meer bovenschools samenwerken, delen van deskundigheid?