1 / 42

Hyrje ne Sisteme Shfrytezimi

Hyrje ne Sisteme Shfrytezimi. Sisteme Shfrytezimi Leksion 1. Bibliografia e kursit. Modern Operating Systems (3 rd Edition) 2007 -Andrew S. Tanenbaum. http://www.amazon.com/Modern-Operating-Systems-Andrew-Tanenbaum/dp/0136006639. Bibliografia e kursit. Operating System Concepts

tate-dennis
Download Presentation

Hyrje ne Sisteme Shfrytezimi

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Hyrje ne Sisteme Shfrytezimi SistemeShfrytezimi Leksion 1 Iralda Mitro

  2. Iralda Mitro

  3. Bibliografia e kursit • Modern Operating Systems (3rd Edition) • 2007 • -Andrew S. Tanenbaum http://www.amazon.com/Modern-Operating-Systems-Andrew-Tanenbaum/dp/0136006639 Iralda Mitro

  4. Bibliografia e kursit Operating System Concepts (8th edition) 2008 Abraham Silberschatz http://www.amazon.com/Operating-System-Concepts-Abraham-Silberschatz/dp/0470128720 Iralda Mitro

  5. Permbajtja • Cfare bejne sistemet e operimit • Organizimi I Sistemit kompjuterik • Arkitektura e Sistemit kompjuterik • Struktura e Sistemit kompjuterik • Veprimet ne Sistemet e Operimit • Menaxhimi i procesit • Administrimi i Kujteses qendrore • Administrimi i Kujteses sekondare • Mbrojtja dhe siguria • Mjediset kompjuterike Iralda Mitro

  6. Objektivat • Njohuri te perberesve kryesore te Sistemeve kryesore te Operimit • Njohuri te Sistemeve te Organizimit te Kompjuterit Iralda Mitro

  7. Cfare eshte nje sistem operimi? • Nje program qesherbensindermjetesmesperdoruesittekompjuteritdhehardware-ittetij. • Qellimet e SistemitteOperimit: • Te ekzekutojeprogramet e perdoruesit • Ta bejesistemin e kompjuterittepershtatshem per ne. • Te perdore hardware-in e kompjuterit ne menyreeficente. Iralda Mitro

  8. Struktura e sistemit te kompjuterit 4 Komponente: • Hardware – mundesonburimebaze per kompjuterin • CPU, memoria, pajisjet I/O • Sistemiioperimit • Kontrollondhekoordinonperdorimin e hardware-it permesaplikacionevedheperdoruesve Iralda Mitro

  9. Struktura e sistemit te kompjuterit 3. Programeaplikative – percaktojnemenyren se sitedhenat e sistemitperdoren per tezgjidhurproblemet e perdoruesit • Psh: Procesuesit e fjaleve, kompilatoret, web browsers, sistemet database, video lojerat 4. Users • Njerez, makineri, kompjuteratetjere Iralda Mitro

  10. 4 komponentet Iralda Mitro

  11. Perkufizimetesistemeveteoperimit • SistemiiOperimiteshtenjepercaktuesburimesh • Menaxhontedhenat • Percaktonperdorimin me eficenttetedhenave, midis kerkesavekonfliktuale • SistemiiOperimiteshtenjekontrolluesprogramesh • Kontrollonekzekutimin e programeve per teevituarproblemedheveprimejo-korrektetekompjuterit Iralda Mitro

  12. Percaktime te Sistemit te Operimit • Asnje percaktim universal i pranuar • “Cdo gje qe ju merrni gjate blerjes se nje sistemi shfrytezimi” eshte nje perkufizim i mire • “Programi qe funksionon gjate pjeses me te madhe ne kompjuter” quhet kernel. Iralda Mitro

  13. Ndezja e kompjuterit • Programi bootstrap ngarkohet ne ndezjeose ne reboot • I ruajturkryesisht ne ROM, pergjithesishtinjohursifirmware • Inicializontegjithaaspektet e sistemit • Regjistrin e CPU • Kontrolloret e pajisjeve • Permbajtjen e kujteses • NgarkonSistemin e Operimitkerneldhefillonekzekutimin e tij Iralda Mitro

  14. Cdo kontrollor ka ne ngarkim nje pajisje specifike Iralda Mitro

  15. Organizimi i Sistemit Kompjuterik • Nje apo me shume CPU komunikojne me njeri-tjetrin me nje memorie te perbashket dhe lejojne aksesimin e tyre ne memorjet e perbashketa Iralda Mitro

  16. Sistemi i Operimit te Kompjuterit • Kontrolloret e pajisjeve I/O • mund te ekzekutohen njekohesisht me CPU => konkurojne per aksesin e kujteses • ka nje buffer lokal. • CPU zhvendos te dhenat nga memoria ne buffer dhe anasjelltas. Iralda Mitro

  17. Cfare ndodh gjate nje Interrupt Kontrolloret e I/O informojne CPU-ne se ka perfunduar funksionimin e pajisjes duke shkaktuar nje nderprerje (interrupt). Iralda Mitro

  18. Funskionimiipergjithsheminderprerjes (Interrupt) Iralda Mitro

  19. Gjenerimi i Interrupt-eve • Nga HW • Duke I derguar CPU nje sinjal me ane te BUS te sistemit • Nga SW • Duke ekzekutuar nje instruksion special qe quhet SYSTEM CALL (thirrje sistemi) Iralda Mitro

  20. Dy metodat e I/O Asinkron – nuk pret Sinkron – pret per perfundimin e I/O Iralda Mitro

  21. Tabela e gjendjes se pajisjes CPU krijon nje rradhe pritjeje per Disk Unit 3 Iralda Mitro

  22. Koncepti i Deadlock (bllokim reciprok) Iralda Mitro

  23. Struktura e Aksesimit ne MemorienQendrore • Perdoret per pajisjet I/O me shpejtesi te madhe, te afta per te transmetuar informacionin ne baze te shpjetesise se memories. • Pajisja qendrore transferon materialin nga memoria buffer ne ate qendrore pa patur nevojen e nderhyrjes se CPU. Iralda Mitro

  24. Struktura e kujteses • Kujtesa qendrore – vetem kujtesa e cila mund te aksesohet ne menyre te drejtperdrejte nga CPU. • Kujtesa sekondare – shtese e kujteses qendrore qe ben te mundur zgjerimin e kapacitetit te kujteses se CPU. • Disku magnetik – nje metal ne forme rrethore i perbere nga nje material magnetik • Siperfaqja e diskut eshte ndare logjikisht ne dy pjese, te cilet ndahen perkatesisht ne sektore. • Disku kontrollues percakton bashkeveprimin mes pajisjes dhe kompjuterit. Iralda Mitro

  25. Hierarkia e kujteses • Sistemi i kujteses organizohet ne hierarki sipas: • Shpejtesi • Vlere • Paqendrueshmeri • Kujtesa e shpejte (cache) – kopjimi i informacioneve ne nje pjese me te shpejte te sistemit te kujteses ben qe kujtesa kryesore te duket si nje vend i fshehte per kujtesen sekondare. Iralda Mitro

  26. Hierarkia e Pajisjes se Kujteses Iralda Mitro

  27. Kujtesa e shpejte (cache) • Ne shume nivele te CPU (ne HW, S.SH, SW). • Informacioni i perdorur kopjohet perkohesisht nga nje kujtese e ngadalte ne nje me te shpejte • Kujtesa e shpejte (cache) kontrollon ne fillim nese informacioni gjendet ne te: • Nese PO, informacioni perdoret menjehere nga kjo kujtese (cache) • Nese JO, te dhenat kopjohen ne cache dhe me pas perdoren Iralda Mitro

  28. Performanca e niveleve te ndryshme te Kujteses Iralda Mitro

  29. Kalimi i numrit te plote A nga Disku ne Regjister Iralda Mitro

  30. Multiprogramimi • Perdoruesit nuk mund te mbajne te bllokuar pajisjet e CPU dhe I/O gjate gjithe kohes • Multiprogramimi organizon punet (kodet dhe te dhenat), ne menyre qe CPU te kete dicka per te ekzekutuar • Kur zgjidhet nje pune, vazhdohet me te derisa perfundon • Kur duhet pritur (tek I/O per shembull), sistemi i operimit kalon ne nje pune tjeter Iralda Mitro

  31. Memorja ne sisteme multiprogramimi Iralda Mitro

  32. Veprime problematike te S.SH • Interrupt I shkaktuar nga HW • Gabimi ose kerkesa e Software krijon nje exception ose trap • Pjestimi me 0, kerkese per sherbim te sistemit te operimit • Ciklet e pafundme, procese qe modifikojne njeri tjetrin ose sistemin e operimit • Etj Iralda Mitro

  33. Menyrat e funksionimit te S.SH • Veprimi ne Dual-mode lejon Sistemin e shfrytezimit qe te mbrohet nga veprime te pakonotrolluara qe mund ta nxjerrin jashte funksioni • User mode dhe kernel mode • Mode bit (1-user ose 0-kernel) mundesohet nga HW dhe dallon nese sistemi po ekzekutohet ne menyre perdoruesi apo sistemi • Disa instruksione jane te privilegjuar, mund te ekzekutohen vetem ne kernel mode • Thirrjet e sistemit (System call) -> kernel mode • Kthimi nga thirrja -> user mode Iralda Mitro

  34. Kalimi nga menyra User ne Kernel Iralda Mitro

  35. Administrimi i proceseve • Nje proces eshte nje program ne ekzekutim • Ai eshte nje njesi pune brenda sistemit • Programi eshte nje entitet pasiv, procesi eshte nje entitet aktiv • Procesi ka nevoje per burime per te kryer detyrat • CPU, memory, I/O, files • Te dhena inicializuese (input) • Perfundimi i proceseve kerkon leshimin e cdo burimi te perdorur Iralda Mitro

  36. Proceset • ProcesetSingle-threaded kanevetemnjenumeruesteprogramit, icilispecifikonvendin e instruksionittjeter per tuekzekutuar • Procesiekzekutoninstruksionet ne menyresekuenciale, njenganje, deri ne perfundim • ProcesetMulti-threaded kanenganjenumeruesprogrami per cdo thread • Konkurrence e CPU midis proceseve/thread-eve Iralda Mitro

  37. Aktivitetet e administrimitteproceseve Pergjegjesite e sistemit te operimit: • Krijimi dhe fshirja e proceseve te perdoruesve ose te sistemeve • Pezullimi ose rifillimi i proceseve • Ofron mekanizma per sinkronizimin e proceseve • Ofron mekanizma per komunikimin e proceseve • Ofron mekanizma per trajtimin e bllokimit reciprok (Deadlock) Iralda Mitro

  38. Administrimi i kujteses qendrore • Te dhenatduhettejene ne kujteseqendroreparadhe pas procesimit • Instruksionetduhettekalojne ne kujteseqendrore per tuekzekutuar • Manaxhimiimemorjespercakton se CFARE dhe KUR duhettejete ne memorje • Optimizimiiperdorimitte CPU dheipergjigjeveteperdoruesve Iralda Mitro

  39. Aktivitetet e administrimittememorjes Pergjegjesite e sistemitteoperimit: • Mbaninformacion se cila zone e kujteseseshte e okupuardheciliproces e ka okupuar ate • Te vendose se cilatprocese do ngarkohenne kujteseqendrore • Te huazojekujtesendheteheqeprocesesipasnevojes Iralda Mitro

  40. Administrimi i Skedareve • Skedaretorganizohen ne direktori • Kontrolliiaksesitsherben per tepercaktuar se KUSHmundteaksesojeCFARE Pergjegjesite e sistemitteoperimit: • Krijimidhefshirja e skedarevedhedirektorive • Primitiva per manipulimin e skedarevedhedirektorive • Vendosja e skedareve ne kujtesesekondare • Backup iskedareve ne mediumetekujtesessekondare Iralda Mitro

  41. Administrimi i kujteses sekondare • Disqet perdoren per ruajtjen e te dhenave qe nuk i nxe kujtesa qendrore ose qe duhen mbajtur per nje kohe te gjate • Shpejtesia e veprimit te kompjuterit varet nga subsistemet dhe algoritmet e kujteses qendrore Pergjegjesite e sistemit te operimit: • Administrimi i hapsires se lire • Huazimi i kujteses • Skedulimi i kujteses, kur ka shume kerkesa I/O per te Iralda Mitro

  42. Mbrojtja dhe siguria • Mbrojtja– mekanizma per kontrollin e aksesit te proceseve ose perdoruesve ndaj burimeve te percaktuar nga S.SH • Siguria– mbrojtja e sistemit ndaj sulmeve te brendshme dhe te jashtme • Dallimi midis perdorueve, KUSH mund te beje CFARE • User ID(user IDs, security IDs) • Group ID(group ID) Iralda Mitro

More Related