Jaworzno, 11-12 lutego 2010 r.

1. Aspekty prawne CCS V Konferencja OCHRONA ŚRODOWISKA W ENERGETYCE 2010 Ewa Gąsiorowska Jaworzno, 11-12 lutego 2010 r.

2. CCS - Regulacje prawne III 2006 Zielona Księga: „Europejska strategia na rzecz konkurencyjnej i bezpiecznej energii” I 2007 Komunikat Komisji Europejskiej: „Ograniczenie globalnego ocieplenia o 2 stopnie C” XI 2007 Komunikat KE: „Europejski Strategiczny Plan w dziedzinie technologii energetycznych: Droga do niskoemisyjnych technologii przyszłości” XII 2008 Europejskie regulacje prawne – Pakiet klimatyczny • EU ETS –Dyrektywa reformująca system EU ETS • Energia odnawialna – Dyrektywa dotycząca promocji OZE • CCS –Dyrektywa dot. składowania CCS • CCS – Komunikat KE: Wspieranie podejmowania na wczesnym etapie działań demonstracyjnych w dziedzinie zrównoważonej produkcji energii z paliw kopalnych

3. Ramy prawne CCS • Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/31/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie geologicznego składowania dwutlenku węgla • Transpozycja dyrektywy do polskiego prawa: do połowy 2011 roku - Planowany harmonogram 3Q 2009 Założenia ustawy o CCS Założenia do projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo Geologiczne i Górnicze oraz innych ustaw, stanowiące transpozycję Dyrektywy 2009/31/WE Konsultacje założeń 4Q 2009 Akceptacja założeń ustawy przez RM 1Q 2010 Przekazanie projektu do RCL Przygotowanie tekstu projektu ustawy 3Q 2010 Konsultacje projektu ustawy 4Q 2010 Akceptacja projektu ustawy przez RM Początek 2011 Przekazanie projektu do Sejmu; pół roku na prace legislacyjne W pracach wykorzystuje się doświadczenia instytucji: PIG, Dep. Ministerstwa Środowiska, GDOŚ, MG, GIG

4. Dyrektywa w Sprawie Geologicznego Składowania CO2 Ramy prawne dla bezpiecznego, permanentnego, geologicznego składowania CO2 • Wychwytywanie i geologiczne składowanie CO2 jest technologią pomostową, która ma przyczynić się do złagodzenia zmian klimatu • Proces CCS polega na: • Wychwytywaniu CO2 z instalacji przemysłowych • Transporcie CO2 na składowisko • Zatłoczeniu do podziemnej formacji geologicznej w celu stałego składowania • Technologia CCS nie powinna służyć jako zachęta do wspierania rozwoju elektrowni zasilanych paliwami kopalnymi • Rozwój CCS nie powinien prowadzić do zmniejszenia wysiłków na rzecz wsparcia: • Polityk oszczędzania energii • Energii ze źródeł odnawialnych • Innych bezpiecznych i zrównoważonych technologii niskoemisyjnych

5. Dyrektywa CCS: Lokalizacja składowiska i pozwolenie na składowanie • Państwo decyduje, czy składowanie będzie dozwolone na jego terenie • Jeśli tak: ocena możliwości składowania CO2 na swoim terytorium • Pozwolenie na poszukiwanie w celu wyboru lokalizacji składowiska • Pozwolenie na składowanie • Warunek eksploatacji składowiska • Główny instrument zapewniający spełnienie wymagań dyrektywy • Niewiążąca opinia Komisji Europejskiej (spójność wdrażania dyrektywy w UE)

6. Dyrektywa CCS: Eksploatacja składowiska CO2 • Pozwolenie na składowanie • Skład strumienia CO2 • Cel geologicznego składowania: oddzielenie emisji CO2 od atmosfery • Weryfikacja strumienia CO2 przed zatłoczeniem i składowaniem • Zakaz dodawania odpadów i innych substancji w celu ich usunięcia • Monitorowanie składowiska (plan monitorowania) • Czy CO2 zachowuje się w oczekiwany sposób • Czy pojawiła się migracja lub wyciek • Wpływ ewentualnego wycieku na środowisko lub zdrowie ludzkie • Operator składowiska prowadzi monitoring: • Instalacji zatłaczających • Kompleksów składowania CO2 • Otaczającego środowiska • Wyniki monitorowania przekazywane właściwemu organowi • System kontroli kompleksów składowania CO2 • Kontrole prowadzone przez właściwy organ • Badana zgodność z dyrektywą, wpływ na środowisko i zdrowie ludzkie

7. Dyrektywa CCS: Eksploatacja składowiska CO2 • Odpowiedzialność za szkody dla środowiska i zdrowia ludzkiego • Odpowiedzialność za szkody dla środowiska • Szkody dla gatunków chronionych i siedlisk przyrodniczych, wody i gruntu (dyrektywa 2004/35/WE w sprawie odpowiedzialności za środowisko) • Odpowiedzialność za szkody dla klimatu w wyniku wycieków • Konieczność przedstawienia uprawnień do emisji do rozliczenia w przypadku wycieku (dyrektywa 2003/87/WE – EU ETS) • Działania w razie nieprawidłowości lub wycieku • Obowiązek informowania i działania naprawcze

8. Dyrektywa CCS: Zamknięcie składowiska CO2 • Warunki zamknięcia składowiska • Spełnienie warunków wskazanych w pozwoleniu na eksploatację • Lub gdy właściwy organ wycofa pozwolenie na składowanie • Obowiązki Operatora • Uszczelnienie składowiska i usunięcie instalacji zatłaczania • Monitorowanie składowiska, sprawozdawczość, działania naprawcze • Przekazanie odpowiedzialności za składowisko na rzecz Właściwego Organu • Okres 20 lat po zamknięciu składowiska • Operator przedstawia Właściwemu Organowi sprawozdanie: • Wskazuje, że CO2 będzie składowany hermetycznie i na stałe • Właściwy Organ zatwierdza przejęcie odpowiedzialności za składowisko

9. Dyrektywa CCS - wspólne zasady • Zabezpieczenia finansowe • Zabezpieczenie finansowe na wypadek wycieku CO2 • Cześć wniosku o pozwolenie na składowanie – odpowiednie zabezpieczenie finansowe lub odpowiednik • Możliwość dostosowania w przypadku zmiany kosztów i ryzyka wycieku • Zabezpieczenie istnieje do momentu przekazania składowiska Właściwemu Organowi • Mechanizm finansowania kosztów monitorowania składowiska • Operator przekazuje Właściwemu Organowi środki finansowe na pokrycie kosztów monitorowania co najmniej 30 lat po przekazaniu odpowiedzialności • Państwo może wydłużyć ten okres • Dostęp do sieci transportu i składowisk • Zasady równego i otwartego dostępu do sieci transportu i miejsc składowania dla potencjalnych użytkowników • Obowiązkowe wprowadzenie usprawnień w przypadku odmowy udostępnienia sieci transportowej lub składowiska

10. Dyrektywa CCS - wspólne zasady • Rozstrzyganie sporów • Niezależny organ rozstrzygający, natychmiastowe rozstrzygnięcie • Spory transgraniczne – konsultacje Państw Członkowskich • Właściwy Organ • Odpowiada za wypełnianie obowiązków wynikających z Dyrektywy • Gdy jest element transgraniczny, Właściwe Organy Państw działają wspólnie • Informowanie społeczeństwa • Państwo Członkowskie udostępnia społeczeństwu informacje • dotyczące geologicznego składowania CO2 • Kary • Zasady dotyczące kar w przypadku naruszenia przepisów dot. CCS

11. Dyrektywa CCS: Wychwyt CO2 Gotowość do wychwytu – capture ready • Dyrektywa 2001/80/WE w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania • Operatorzy zakładów o mocy 300 MW lub wyższej muszą ocenić: • czy w pobliżu planowanej nowej inwestycji dostępne są odpowiednie składowiska • czy wykonalne są instalacje techniczne • czy możliwa jest modernizacja zakładu pod kątem wychwytywania CO2 • Jeśli te warunki są spełnione, obowiązkowe będzie zapewnienie, aby na terenie obiektu zarezerwowano odpowiednią przestrzeń na instalację urządzeń niezbędnych do wychwytywania i sprężania CO2

12. Dyrektywa CCS: Wychwyt CO2 Wymagania dot. instalacji wychwytywania CO2 • Zapobieganie zagrożeniom dla środowiska i zdrowia ludzkiego związanych z wychwytywaniem CO2: • Dyrektywa 2008/1/WE dot. zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli • Ocena oddziaływania na środowisko przed udzieleniem pozwolenia na wychwyt CO2 • Zakres: wychwytywanie, transport CO2 oraz składowanie geologiczne • Dyrektywa Rady 85/337/EWG w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne

13. NER 300 - Środki z EU ETS na zakłady demonstracyjne CCS • Dyrektywa reformująca EU ETS: 300 mln pozwoleń na CCS i innowacyjne RES • Komitet ds. Zmian Klimatu UE: Propozycja decyzji dot. NER-300: • Włączenie Europejskiego Banku Inwestycyjnego: • EIB sprzeda pozwolenia z puli NER – 300 • Państwa Członkowskie wskażą popierane projekty • Komisja Europejska podejmie decyzję o wyborze projektów • Określenie kryteriów wyboru projektów CCS • Projekty muszą obejmować cały łańcuch: wychwyt, transport, składowanie • Równowaga między projektami CCS i innowacyjnymi RES • Harmonogram działań: • Maj 2010: Publikacja Decyzji NER-300 przez KE (po akceptacji przez Parlament Europejski i Radę) • Ogłoszenie naboru wniosków: • I tura: 8 instalacji, 200 mln pozwoleń: • do końca 2010: MS składają wnioski do EIB • do końca 2011: ocena wniosków przez EIB i wybór projektów • do końca 2015: uruchomienie zakładów demonstracyjnych • II tura: 100 mln pozwoleń • do końca 2013 roku: ocena wniosków przez EIB i wybór projektów

14. Planowane polskie regulacje dot. CCS Projekt Założeń przepisów o CCS – listopad 2009 (Ministerstwo Środowiska) • Propozycja regulacji CCS w ustawie Prawo geologiczne i górnicze • Koncesje • Zasady zatłaczania CO2 do warstw geologicznych • Monitorowanie składowiska oraz jego zamknięcia • Zasady ponoszenia odpowiedzialności w zakresie CCS • KAPS CO2 • Opłaty • Zmiany w innych przepisach • Prawo energetyczne • Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej • Prawo ochrony środowiska • Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko • Ustawa ma zostać uchwalona do połowy 2011 r

15. Planowane polskie regulacje dot. CCS Zakres projektowanych zmian w ustawie PGG • Koncesje • Forma i zakres pozwolenia (koncesji) na poszukiwanie i rozpoznawanie struktur geologicznych pod kątem podziemnego składowania CO2 oraz na podziemne składowanie tego gazu • Koncesja będzie udzielana przez Ministra Środowiska • Zasady dot. wniosków o udzielenie koncesji • Określenie zabezpieczenia finansowego, gwarantującego wypełnienie obowiązków wynikających z udzielonej koncesji • Określenie warunków dotyczących zmiany, przeglądu, ograniczenia zakresu, przeniesienia, cofnięcia, odmowy udzielenia, utraty mocy koncesji • Własność górnicza i użytkowanie górnicze • Przepisy dot. własności górniczej i użytkowania górniczego dla prowadzenia działalności w zakresie poszukiwania i rozpoznawania struktur geologicznych pod kątem podziemnego składowania CO2 i podziemnego składowania CO2 • Zasady dot. planu zagospodarowania składowiska w tym: • Planu monitorowania składowiska • Planu działań naprawczych • Tymczasowego planu działań po zamknięciu składowiska

16. Planowane polskie regulacje dot. CCS Zakres projektowanych zmian w ustawie PGG • Obowiązki przedsiębiorcy w trakcie prowadzenia działalności wnikającej z koncesji, także po zakończeniu zatłaczania i wygaszeniu koncesji na składowanie CO2 • Warunki zatłaczania CO2 oraz kontroli i monitoringu składowiska • Przejmowanie odpowiedzialności za składowisko w przypadku: • cofnięcia koncesji • po zamknięciu składowiska • po zakończeniu monitorowania składowiska • Zasady wskazywania organu właściwego do przejmowania odpowiedzialności za składowisko • Przepisy dot. obowiązku sporządzania dokumentacji mierniczo – geologicznej • Rejestr obszarów górniczych objętych udzielonymi koncesjami i rejestru zamkniętych składowisk • Kwalifikacje w zakresie geologii, górnictwa i ratownictwa górniczego dla osób wykonujących prace związane z geologicznym składowaniem CO2 • Konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko oraz na obszary Natura 2000

17. Ramy prawne CCS – podejście energetyki • Największe firmy energetyczne działające w Polsce badają możliwości komercyjnego wykorzystania technologii CCS • Polska Platforma Czystych Technologii Węglowych • Polska Grupa Energetyczna S.A. • Południowy Koncern Energetyczny S.A. • GdFSuez Polska • EDF Polska Sp. z o.o. • CEZ Polska • Dalkia Polska • Fortum Heat and Power • Vattenfall Poland Sp. z o.o. • Cele PPCTW • Rozpoznanie zagadnień CCS • Współpraca z otoczeniem naukowym, biznesowym i politycznym • Budowanie akceptacji społecznej • Monitorowanie procesów legislacyjnych związanych z CCS w Polsce i w UE

18. Ramy prawne CCS – podejście energetyki • Uwagi do Założeń projektu ustawy • Postulat: spójność z innymi przepisami, wdrażającymi Pakiet Klimatyczno – Energetyczny • Postulat: kompleksowa Ocena Skutków Regulacji ustawy w kontekście całego Pakietu Klimatycznego • EU ETS • Skutki finansowe! • Objęcie regulacją całego procesu CCS: wychwytywanie, transport i składowanie CO2

19. ewa.gasiorowska@vattenfall.pl