Uwarunkowania prawne prowadzenia sprzedaży bezpośredniej ryb

1. Uwarunkowania prawne prowadzenia sprzedaży bezpośredniej ryb lek. wet. Izabela Handwerker 24.01.2013

2. Prawodawstwo weterynaryjne • Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 grudnia 2006 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej (Dz.U.07.5.38) • Rozporządzeniu (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004r. ustanawiające szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego • Rozporządzenie (We) Nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności

3. Prawodawstwo weterynaryjne • ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002 z późn. zm.) • rozporządzenia MRiRW z dnia 9 września 2004 r. w sprawie kwalifikacji osób uprawnionych do zawodowego uboju oraz warunków i metod uboju i uśmiercania zwierząt (Dz. U. Nr 205, poz. 2102)

4. Miejsce prowadzenia sprzedaży Sprzedaż bezpośrednia produktów pochodzenia zwierzęcego może być prowadzona na obszarze województwa, na obszarze którego jest prowadzona produkcja, lub na obszarze sąsiadujących z nim województw. po uprzednim powiadomieniu właściwych powiatowych lekarzy weterynarii (z wyprzedzeniem 7 dni).

5. Uprawniony do sprzedaży W ramach sprzedaży bezpośredniej dopuszcza się sprzedaż: • przez uprawnionego do rybactwa, w rozumieniu przepisów o rybactwie śródlądowym, • przez wykonującego rybołówstwo morskie, w rozumieniu przepisów • o rybołówstwie,

6. W ramach sprzedaży dopuszcza się: Dla produktów rybołówstwa sprzedaż: • konsumentowi końcowemu ze statków, z wyłączeniem statków zamrażalni i statków przetwórni, lub • konsumentowi końcowemu w miejscach prowadzenia sprzedaży bezpośredniej, w tym znajdujących się na terenie gospodarstw rybackich, lub • konsumentowi końcowemu na targowiskach, lub • do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego,

7. uśmiercanie, wykrwawianie, odgławianie, usuwanie płetw i patroszenie produktów rybołówstwa • konsumentowi końcowemu ze statków, z wyłączeniem statków zamrażalni i statków przetwórni, lub • konsumentowi końcowemu w miejscach prowadzenia sprzedaży bezpośredniej, w tym znajdujących się na terenie gospodarstw rybackich, lub • konsumentowi końcowemu na targowiskach, lub • do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego;

8. Zasady sprzedaży dostarczanie przez producenta wytworzonych w jego gospodarstwie nie przetworzonych żywych lub schłodzonych produktów rybołówstwa niepoddanych czynnościom naruszającym ich pierwotną budowę anatomiczną i bez udziału pośredników,

9. Sprzedaży bezpośredniej produktów pochodzenia zwierzęcego można dokonywać ze specjalistycznych środków transportu, przy czym, w przypadku sprzedaży jednocześnie więcej niż jednego rodzaju produktów, zapewnia się rozdzielenie tych produktów w sposób uniemożliwiający zanieczyszczenie

10. Zgłoszenie sprzedaży Podmioty zamierzające prowadzić działalność w zakresie produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej powiadamiają powiatowego lekarza weterynarii właściwego ze względu na miejsce planowanej produkcji o zakresie i wielkości produkcji oraz rodzaju produktów pochodzenia zwierzęcego, które mają być produkowane w zakładzie, co najmniej na 30 dni przed dniem rozpoczęcia prowadzenia tej działalności.

11. Wniosek • Imię i nazwisko, miejsce zamieszkania i adres albo nazwę, siedzibę i adres wnioskodawcy • Określenie rodzaju i zakresu działalności, która ma być prowadzona z uwzględnieniem rodzaju produktów • Określenie lokalizacji zakładu, w którym ma być prowadzona działalność

12. Wniosek Potwierdzenie prowadzenia działalności: • numer z rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym • numer z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej • numer identyfikacyjny z ewidencji gospodarstw rolnych w rozumieniu przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów

13. Projekt technologiczny W formie opisowej uwzględniając: • określenie rodzaju działalności, z uwzględnieniem rodzaju surowców oraz przeznaczenia produktów pochodzenia zwierzęcego, • określenie rodzaju produktów pochodzenia zwierzęcego, które będą produkowane w zakładzie, • wykaz pomieszczeń zakładu, ze wskazaniem ich przeznaczenia; • wykaz urządzeń i narzędzi przeznaczonych do produkcji; • określenie sposobu zaopatrzenia w wodę; • opis stosowanych zabiegów czyszczenia i odkażania • opis sposobów zabezpieczenia przed dostępem zwierząt, w szczególności owadów, ptaków i gryzoni.

14. Pomieszczenia do produkcji lub sprzedaży bezpośredniej produktów akwakultury powinny: • 1) być skonstruowane w sposób zapewniający przestrzeganie zasad higieny; • 2) być wyposażone w: • a) sprzęt i urządzenia zapewniające ochronę przed gromadzeniem się zanieczyszczeń i przestrzeganie zasad higieny, • b) wentylację wykluczającą powstawanie skroplin na ścianach i sufitach oraz na powierzchni urządzeń, • c) naturalne lub sztuczne oświetlenie niepowodujące zmiany barw produktów, • d) bieżącą ciepłą i zimną wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi, w ilości wystarczającej do celów produkcyjnych i sanitarnych; lód używany do produkcji lub przechowywania produktów powinien być pozyskany wyłącznie z takiej wody;

15. Pomieszczenia c.d • 3) być zabezpieczone przed dostępem zwierząt, w szczególności owadów, ptaków i gryzoni; • 4) mieć ściany, posadzki, sufity, drzwi i okna w dobrym stanie technicznym oraz łatwe do czyszczenia i dezynfekcji; okna i drzwi powinny być szczelne. • 2. W pomieszczeniach, zapewnia się możliwość zmiany odzieży własnej na odzież roboczą lub ochronną, zmiany obuwia oraz oddzielnego przechowywania odzieży własnej.

16. Ręczna obróbka ryb

18. W miejscach prowadzenia sprzedaży bezpośredniej zapewnia się: • 1) wyodrębnione miejsce na sprzęt i środki do czyszczenia i dezynfekcji; • 2) co najmniej jedną umywalkę przeznaczoną do mycia rąk, z ciepłą i zimną wodą, zaopatrzoną w środki do mycia rąk i ich higienicznego suszenia; • 3) toaletę spłukiwaną wodą, której drzwi wejściowe nie otwierają się bezpośrednio do pomieszczenia, w którym znajdują się produkty pochodzenia zwierzęcego, wyposażoną w naturalną lub mechaniczną wentylację, lub • 4) toaletę spłukiwaną wodą, zlokalizowaną w pobliżu miejsca produkcji lub miejsca prowadzenia sprzedaży bezpośredniej oraz wyposażoną w naturalną lub mechaniczną wentylację

19. Miejsca prowadzenia sprzedaży bezpośredniej utrzymuje się w czystości poprzez właściwe czyszczenie i dezynfekcję. • 2. Stanowiska do mycia i przygotowania produktów do sprzedaży powinny się znajdować w miejscu wydzielonym i oddalonym od umywalek do mycia rąk. • 3. Instalacje, urządzenia i sprzęt: • 1) powinny być używane zgodnie z ich przeznaczeniem; • 2) mające kontakt z produktami pochodzenia zwierzęcego powinny być: • a) wykonane z materiałów wykluczających możliwość zanieczyszczenia tych produktów, • b) utrzymywane w dobrym stanie technicznym

20. Czyszczenie i dezynfekcja • Czyszczenie i dezynfekcję instalacji, urządzeń oraz sprzętu, w tym opakowań wielokrotnego użytku, mających kontakt z produktami pochodzenia zwierzęcego, przeprowadza się z użyciem środków niewpływających negatywnie na produkt w wyniku kontaktu z wyczyszczoną lub zdezynfekowaną powierzchnią. • 2. Dezynfekcję drobnego sprzętu, w tym noży, przeprowadza się w wodzie, w temperaturze nie niższej niż 82 °C lub przy użyciu innej metody zapewniającej równoważny skutek. • 3. Czyszczenie i dezynfekcję instalacji, urządzeń oraz sprzętu, w tym opakowań wielokrotnego użytku oraz pojemników lub kontenerów, przeprowadza się po zakończeniu cyklu produkcyjnego lub po każdym zakończeniu pracy, lub częściej - jeżeli jest to konieczne.

21. Pracownicy Osoby mające kontakt z produktami pochodzenia zwierzęcego przy wykonywaniu czynności związanych ze sprzedażą bezpośrednią powinny: • 1) przestrzegać zasad higieny w procesie produkcji i sprzedaży; • 2) posiadać orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy wymagającej kontaktu z żywnością, wydane na podstawie przepisów o chorobach zakaźnych i zakażeniach; • 3) używać czystej, w jasnym kolorze, odzieży roboczej, nakrycia głowy zasłaniającego włosy oraz obuwia roboczego; • 4) myć ręce przed każdym przystąpieniem do pracy lub po ich zabrudzeniu.

22. Produkty Produkty pochodzenia zwierzęcego przeznaczone do sprzedaży bezpośredniej: • 1) powinny być świeże, o cechach organoleptycznych charakterystycznych dla danego produktu; • 2) przechowuje się w sposób uniemożliwiający ich psucie się, namnażanie się chorobotwórczych mikroorganizmów lub tworzenie się toksyn.

23. Warunki przechowywania • Temperatura przechowywanych lub transportowanych produktów akwakultury przeznaczonych do sprzedaży nie może być wyższa niż:2 °C - dla produktów rybołówstwa, z wyłączeniem żywych produktów rybołówstwa. • Produkty pochodzenia zwierzęcego przeznaczone do sprzedaży bezpośredniej schładza się niezwłocznie, jeżeli jest to konieczne dla zapewnienia ich bezpieczeństwa. • Temperatura może być wyższa o 2 °C podczas transportu do miejsc prowadzenia sprzedaży bezpośredniej lub zakładu prowadzącego handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego, jeżeli transport ten nie trwa dłużej niż 2 godziny, a po jego zakończeniu produkty zostaną schłodzone

24. Warunki sprzedaży Produkty akwakultury przeznaczone do sprzedaży bezpośredniej sprzedaje się w warunkach uniemożliwiających ich zanieczyszczenie. • Podmiot prowadzący działalność w zakresie produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej przeprowadza kontrole dotyczące: • 1) spełniania wymagań higienicznych w miejscu sprzedaży , • 2) czystości urządzeń, • 3) przestrzegania zasad higieny przez pracowników • - a ich wyniki udostępnia na żądanie właściwego powiatowego lekarza weterynarii.

25. Pakowanie • Pakowanie produktów akwakultury przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej w miejscu sprzedaży odbywa się w obecności konsumenta końcowego • Materiały opakowaniowe przechowuje się w oddzielnych pomieszczeniach lub w wydzielonych miejscach, w zamknięciu, albo w zamykanych pojemnikach.

26. Opakowania • Na opakowaniach zbiorczych lub transportowych produktów przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej poza terenem gospodarstwa rolnego lub miejscem przyległym do miejsca produkcji umieszcza się imię i nazwisko albo nazwę producenta oraz adres miejsca prowadzenia działalności. • Powyższe informacje, dodatkowo umieszcza się w miejscu sprzedaży w sposób czytelny i widoczny dla konsumenta końcowego

27. Odpady • Substancje niejadalne, odpady poprodukcyjne pochodzenia zwierzęcego oraz produkty o niewłaściwej jakości przechowuje się w oddzielnych oraz odpowiednio oznakowanych i zamykanych pojemnikach lub kontenerach, w sposób wykluczający możliwość zanieczyszczenia żywności.

28. Sankcje przy naruszeniach Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 maja 2010 r. w sprawie wysokości kar pieniężnych za naruszenia przepisów o produktach pochodzenia zwierzęcego Sankcje przy naruszeniach • od 200 zł do 5 000 zł - za prowadzenie produkcji w zakładzie: • w którym jest prowadzona działalność: - w zakresie produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej, bez uzyskania wpisu do rejestru zakładów;

29. Sankcje przy naruszeniach • od 200 zł do 1 000 zł - za wprowadzenie na rynek produktów pochodzenia zwierzęcego pochodzących z zakładu, bez uzyskania wpisu do rejestru zakładów; • od 200 zł do 15 000 zł - za niespełnienie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego lub przez produkty pochodzenia zwierzęcego przeznaczone do sprzedaży bezpośredniej

30. Sprzedaż detaliczna • „handel detaliczny” oznacza obsługę i/lub przetwarzanie żywności i jej przechowywanie w punkcie sprzedaży lub w punkcie dostaw dla konsumenta finalnego; określenie to obejmuje terminale dystrybucyjne, działalność cateringową, stołówki zakładowe, catering instytucjonalny, restauracje i podobne działania związane z usługami żywnościowymi, sklepy, centra dystrybucji w supermarketach i hurtownie • „wprowadzenie na rynek” oznacza posiadanie żywności lub pasz w celu sprzedaży, z uwzględnieniem oferowania do sprzedaży lub innej formy dysponowania, bezpłatnego lub nie oraz sprzedaż, dystrybucję i inne formy dysponowania;

31. Uśmiercanie ryb w punktach sprzedaży detalicznej • Metoda – Uderzenie w głowę powodujące utratę przytomności w połączeniu ze skrwawieniem, uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego lub przerwaniem rdzenia kręgowego albo dekapitacją. • Uśmiercanie ryb powinno odbywać się w sposób humanitarny polegający na zadawaniu minimum cierpienia.

32. Miejsce uśmiercania ryb • miejsce uśmiercania ryb było wydzielone, np. za parawanem, przenośną ścianką lub innym elementem konstrukcji sklepu, tak, aby uśmiercanie nie odbywało się w obecności osób postronnych, w tym w szczególności dzieci.

33. Miejsce uśmiercania ryb W przypadku, gdy przeprowadzane jest odgławianie lub patroszenie ryb, w miejscu wykonywania tych czynności powinien znajdować się pojemnik na produkty uboczne oznaczony w sposób, „nie do spożycia przez ludzi”.

34. Personel • ukończone 18 lat, • wykształcenie co najmniej zasadnicze zawodowe lub • 3–letnie doświadczenie przy hodowli lub uboju ryb

35. Warunki przetrzymywania żywych ryb • baseny - szczelne, o gładkich ścianach i gładko zakończonych krawędziach; • woda – czysta, natlenowana lub napowietrzana; • wymiana wody nie rzadziej niż co 48 h • zagęszczenie - maksymalne zagęszczenie przy stosowaniu natleniania wody 1kg masy/l wody; • optymalna temp. wody poniżej 10oC • ryby bez widocznych uszkodzeń – ryby, które posiadają rany i inne uszkodzenia ciała powinny być uśmiercane niezwłocznie po przybyciu do sklepu.

37. Sprzedaż • polecana jest sprzedaż ryb po uprzednim ich uśmierceniu • W razie sprzedaży żywych ryb, sposób ich pakowania musi uwzględniać dobrostan zwierząt oraz wykluczać narażanie ich na niepotrzebne cierpienie.

38. Opakowania bez wody pozwalające na wykorzystanie naturalnej wymiany gazowej przez powierzchnię skóry – zasadą takiego transportu jest to, aby ryba nie stykała się całą powierzchnią skóry z opakowaniem, jak to np. ma miejsce, gdy ryba zostanie owinięta torbą foliową. W celu zapewnienia właściwej wymiany gazowej opakowanie powinno posiadać elementy odsuwające ciało ryby od powierzchni opakowana np. pojemniki z „ożebrowaniem” lub odpowiednio perforowany wkład z tworzywa umieszczony wokół ciała ryby. Dodatkowo torba, w której umieszczona jest ryba, musi pozostawać niezawiązana.

39. Opakowania z wodą znaczenie ma zapewnienie rybie możliwości przyjęcia naturalnej pozycji, w przypadku pojemnika o sztywnych ścianach, lecz także w przypadku foliowego worka, kluczowe znaczenie ma rozmiar, tak aby ryba nie znajdowała się w nienaturalnej pozycji lub nie była wygięta bez możliwości zmiany pozycji; z uwagi na brak możliwości stałego napowietrzania ilość wody w opakowaniu powinna być co najmniej w stosunku 1:2 masy karpia do masy wody.

40. Dziękuję za uwagę