Download
1 / 42
420 likes | 726 Views
Yeni bir tarih paradigması ve ÖMER LÜTFİ BARKAN….
E N D
Strasbourg üniversitesinden mezun olan Ömer Lütfi BARKAN, fakültede genel felsefe sosyoloji ve psikoloji sertifika hukuk fakültesinden “iktisadi ilimler yüksek diploması” alarak ikinci bir lisansı tamamlandı ve Eskişehir lisesi felsefe öğretmenliğine atandı. İki yıl lise öğretmenliği yaptı.
1933 yılında İstanbul üniversitesi Türk inkılap enstitüsü doçentliğine atanan Barkan, iktisat fakültesinin açılması ile İktisat tarihi ve iktisat coğrafya kürsüsü doçentliğine geçti 1950/52 de iktisat fakültesi dekanlığı yapmış 1957 yılında da ordinaryüs profesörlüğüne yükselmiştir. Fransa’da aldığı eğitimlerle Türkiye’de ilk iktisat mecmuasında bulunan Türkiye’ye iktisat tarihini getiren ve iktisat fakültesinin ilk doçenti olan kişidir.
Ekonometri sözcüğü ilk olarak 1926 yılında Norveçli İktisatçı Ragnar Frisch tarafından kullanılmıştır. Ekonometri sözcüğü Yunanca “ev idaresi, iktisat” anlamına gelen “oikonomia” ile ölçme anlamına gelen “metron” sözcüklerinin birleşmesinden oluşmaktadır
Ekonometrinin oluşumuna önemli katkılar yapan, ekonometri kavramını ilk kez kullanan Frisch, makro iktisat kavramını ilk kez kullanan iktisatçıdır.
NORVEÇLİ iktisatçı 1969'da ilk defa verilen Nobel İktisat Ödülü'nü, özellikle ekonometri bilim dalının kurucusu olması nedeniyle, kazanmıştır.
Frisch iktisadin bir modern bilim dalı olarak ortaya çıkmasının temelini sağlayanların başında gelir.
1926da tüketim teorisini yeni-Walrasiyen matematik baza Frisch koymuştur. • 1965de üretim teorisini formalize etmiştir. • Makroekonomi teriminin adını 1933de Frisch vermiştir.
1927de zaman serileri üzerine 1934de doğrusal regresyon üzerine çalışmalar yaparak 1930da Econometrics Society (Ekonometri Kurumu)nu Frisch kurmuş ve bu kurumun yayın organı olan Econometrica dergisinin editörlüğünü 20 yıl kendisi yapmıştır.
Modern devlet sosyal muhasebesi ve iktisat planlaması alanlarında ekonometrik modellemenin baş rol oynamasında Frisch'in rolü çok büyüktür. 1993de Fredrick Waugh ile birlikte tanınmış Frisch-Waugh teoremini ortaya çıkartmıştır
Ekonometrinin bir bilim dalı olarak 1930’lar başında oluşmaya başladığı kabul edilir. Öncesinde, özellikle 1870 1930 döneminde, istatistiksel iktisat veya uygulamalı iktisat olarak adlandırılan çalışmalar vardır. (i) Frisch’in (1926) makalesi; tüketici davranışını kuramsal ve uygulamalı olarak açıkladığı ve ekonometri kavramını ilk kullandığı makaledir.
Ekonometri, iktisat, matematik ve istatistiğin kesişimi olan sentez bir bilim dalıdır
Ekonometride hesap sözcüğü yerine tahmin sözcüğü kullanılmaktadır. Bunun nedeni, her parametrenin belirli olasılık kanunları ve konan varsayımlar çerçevesinde hesaplanması sonucu kesinlik ifade etmemekte olmasıdır ve bu yüzden “tahmin” adı ile anılmaktadır
Temel olarak ekonometri teorik ve uygulamalı olarak ikiye ayrılmakta, bunlar da Klasik ve Bayesian yaklaşımlar ile incelenmektedir
EKONOMETRİNİN GAYESİ • Ekonometrinin gayesi, iktisadi ilişkilerin katsayılarını gerçeğe en yakın bir şekilde tahmin etmektir. • Burada iktisadi ilişkiler "iktisadi modelleri" ilgilendirirken, "gerçeğe en yakın" ifadesi ise "istatistik tümevarım" konusunu ilgilendirmektedir.
Ekonometrik Yaklaşım İktisat Teorisi Yaşam İstatistik Teorisi Ham Veri Model Tanımlaması Ekonometrik Teknikler Ekonometrik Model İşlenmiş Veri Model Tahmini Modelin Kullanılması Devlet veya Firma Kararlarında Yapısal Analiz Geleceğin Tahmini
Ekonometri disiplinini, sadece ekonometrik teknikler anlamında kullanmak onu yanlış tanımlamaktır. Şüphesiz bu teknikleri bilmek gerekir ama bunları doğru yerde kullanmak ve elde edilen sonuçları değerlendirebilecek İktisadi bilgiye de sahip olmak önemlidir. Yani iktisadın mühendisliğidir..
Ekonometri, 19. yüzyılın başlarında bir disiplin olarak ortaya çıktı. Ekonometrinin başlangıcı olarak Ekonometri Cemiyeti (Econometric Society)’nin kuruluşu kabul edilir. Ekonometri biliminin öncüleri olarak 19. yüzyıl matematiksel iktisatçıları Cournot, Jevons, Gossen, Walras, Wiksel, Edgeworth ve Pareto sayılabilir. Özellikle bunlardan Edgeworth, Pareto ve Fisher ekonometrinin gerçek kurucuları olarak kabul edilirler. Ekonometri bilimi çoğu Cowles Komisyonu ile bağlantılı ekonomist ve ekonometristlerin katkısıyla 1950 ve 1960’lı yıllarda altın çağını yaşadı.
Büyük bunalımın etkileyip belirlediği bir ortamda 12 ABD’li ve 4 Avrupalı iktisatçı 29 Aralık 1930’da Ekonometri Derneğinin kuruluşu için ABD’nin Cleveland kentinde toplandılar. Derneğin kuruluş önergesini o sırada Bonn Üniversitesinde olan Joseph A. Schumpeter verdi. Ekonometrinin ortaya çıkışında ilk temel böylece atıldı, Ekonometri Derneği kurulmuş oldu. Ekonometri Derneğinin ilk başkanlığına Irving Fisher seçildi ve dernek ilk toplantısını Eylül 1931’de İsviçre-Lozan’da, ikinci toplantısını Aralık 1931’de ABD-Washington’da yaptı. 1931 yılı sonunda derneğe kabul edilen toplam üye sayısı 173’tü. Ekonometri Derneği, Keynes de dahil olmak üzere birçok ünlü iktisatçıyı bünyesinde toplamış olmasına karşılık, 1931 yılı boyunca ciddi bir faaliyette bulunamadı, çünkü yeterli parasal kaynağı yoktu.
1970’li yıllardan itibaren geleneksel ekonometrik yöntem üzerine kurulu çalışmalara yöneltilen eleştiriler artmaya başladı. Buna karşın, belirli durumlarda basit tek değişkenli zaman serisi modeli çerçevesinde gerçekleştirilen öngörülerin daha başarılı sonuçlar verdiği ortaya konuldu Böylece ekonometride yeni yaklaşımlar meydana gelmeye başlamış ve zaman serisi ekonometrisi adı altında neredeyse yeni bir dal ortaya çıkmıştır
Zamanserileri Birbirini izleyen periyodik dönemlere ait verilere, zaman serisi denir. • Günlük • Haftalık • Aylık • Üç aylık • Altı aylık • Yıllık veriler, zaman serilerine örnek olarak verilebilir. Zaman serilerinde hiç bir döneme ait veri, eksik olmamalıdır.
(Rusya )1928’de Stalin’in iktidarının da pekişmesi ile birlikte gelişen bazı olaylar, matematiksel ve istatisiksel çalışmalara karşı gösterilen tepkilere de ilginç bir örnek oluşturuyor. Örneğin, 1930’da dört aritmetik işlem dışında iktisatta matematik ve istatistik kullanılması yasaklanmıştır
. Bu gelişmelerle birlikte, genel bir tasfiye hareketi içinde dönemin bazı matematik ve istatistik kullanan iktisatçıları idam edilmişler (Groman ve Kondratiev), bazıları hapsedilmişler (Feldman ve Vainshtein) ve bazıları da iktisadı bırakmışlardır.. Slutsky ve Konius gibi.Ayrıntı için >> Smolinski (1973)
Ekonometristler, Türkçeleştirmek amacıyla ekonometrici olarak tanımlandığında, bazen toplumda konfeksiyoncu ya da kunduracı gibi algılanma riski taşıyabiliyor.=) Çünkü toplumumuzda bu disiplin henüz çok fazla tanınmıyor
Ekonometrist, hem iktisat teorilerini ve gelişmiş istatistik tekniklerini anlayabilecek matematik bilgisini hem de bunları verilere uygulayacak bilgisayar kullanımını bilen ve bulduğu sonuçları yorumlayabilen kişidir
Ekonometriyi iyi kullanırsak, Türk ekonomisinin yapısını iyi ortaya koyar ve krizlere girmemizi önleyebilir miyiz ya da dalgalanmaları öngörebilir miyiz?
Ekonomik karar birimlerinin ve politikacıların kararlarına bağlı olduğundan zaten ekonometristten böyle bir işlevi beklemek yanlış olur Prof. Dr. Saraçoğlu diyor ki ” Ancak isabetli olarak yapılan çalışmalarla krizlerin yaklaşma sinyalleri bulunabilir.”
BOREL CAUCHY
CRAMER CORRADO GİNİ
Tarih, milletlerin yükselme ve alçalma sebeplerini ararken birçok siyasî, askerî, içtimaî sebepler bulmakta ve saymaktadır. Şüphe yok, bütün bu sebepler içtimaî hâdiseler üzerinde tesir yaparlar. Fakat bir milletin doğrudan doğruya hayatıyla, yükselişiyle, alçalışıyla alâkası olan, münasebetli olan, milletin iktisadiyatıdır. Tarihin ve tecrübelerin tespit ettiği bu hakikat bizim millî hayatımızda ve millî tarihimizde de tamamen belirir. Gerçekten Türk Tarihi tetkik olunursa, bütün yükseliş ve alçalış sebeplerinin bir iktisat meselesinden başka bir şey olmadığı anlaşılır.Mustafa Kemal Atatürk 1923
