Sigara Tüm Dünyada Halk Sağlığını Tehdit Eden En Önemli ve Önlenebilir Ajandır.

1. Sigarayı Bırakma Doç. Dr. Salih EmriHacettepe Tıp FakültesiGöğüs Hastalıkları A. B. D.Öğretim Üyesi

2. SİGARA KONTROL PROGRAMLARI GERKLİ MİDİR? • Sigara Tüm Dünyada Halk Sağlığını Tehdit Eden En Önemli ve Önlenebilir Ajandır. • Royal College of Physicians. London 2000 • Sigara Kontrolü Toplumlar İçin En Önemli Önceliktir. • World Health Organization for Europe. Warsaw Declaration for a Tobacco-Free Europe. Copenhagen. 2002

3. Sigara Bıraktırma -Sigarayı niçin Bırakayım?-Ben zaten hastayım!-Bırakmak için çok geç!

4. Sigara Bırakmanın Sağlık Üzerine Olan Olumlu Etkileri • 20 dak: Kan basıncı, nabız ve ateş normale döner. • 8 saat: Kandaki oksijen düzeyi normale döner. • 24 saat: MI riski azalır. • 48 saat: Sinir uçlarından rejenerasyon başlar. • 72 saat: Solunum fonksiyonları düzelmeye başlar. • 2 hafta-3 ay: Dolaşım düzelir, akciğer fonksiyonları %30 artar. • 1-9 ay: Akciğerin temizleme kabiliyeti artarak enfeksiyon riski azalır. • 5 yıl: AC kanserinden olan ölümler %50 azalır, kalp krizi riski hiç içmeyenlerin düzeyine iner. • 10 yıl: AC kanseri ve diğer organ kanserleri yakalanma riski azalır. UK Government Department of Health. Publication No. CM4177: 1999

5. Akciğer Kanseri ve Sigara Bırakılması A.Sigaraya devam edilmesi tedaviyi negatif etkilemektedir! • Yara iyileşmesini geciktirir, • Tedavi etkinliğini azaltır, • immün sistemi bozar, • İkincil kanser gelişim riskini arttırır, • Sağkalımı azaltır, • Hayat kalitesini azaltır.

6. Olgu Çalışması-İngiliz Doktorları 35 Yaş ve Üzeri Sigara İçen İngiliz Doktorların Yaşam Eğrisi: Yıl 1951-1991 100 Hiç sigara içmeyenler 80% 80 60 50% Yaşsyan % 40 33% Sigara içicileri 1–14 sigara/gün 20 15–24 sigara/gün 25 sigara/gün 8% 0 55 70 85 100 40 Age 1. Doll R, et al. British Medical Journal 1994; 309:901–911.

7. Olgu Çalışması-İngiliz Doktorları 35 yaşından önce sigara bırakılmasının erkeklerde yaşam üzerine etkisi (1951–1991) 100 80 60 Yaşayan % 40 Hiç sigara içmeyenler 20 Sigarayı birakanlar <35yaş Sigara içmeye devam edenler 0 55 70 85 100 40 Age 1. Doll R, et al.British Medical Journal 1994; 309:901–911.

8. Olgu Çalışması-İngiliz Doktorları Sigara içen ve İçmeyenlerde Mortalite (erkek) 1971–1991 1. Doll R, et al.British Medical Journal 1994; 309:901–911.

9. Dünya Sigara İçmeme Günü 31 Mayıs 2000 Bob, ben kanser oldum!

10. Sigarayı Bırakmak Ne Kadar Zor! Tüm Olgular ~ %70 Bırakmak İstiyor ~ %30 Deniyor ~ % 2–3 Başarabiliyor 1.Bridgwood et al, General Household Survey 1998. 2.West,Getting serious about stopping smoking 1997. 3.Arnsten,Prim Psychiatry 1996.

11. Sigara Bağımlılığı; Relaps Hızları: • % 50 opere Ac ca • % 30 MI sonrası • % 40 larenjektomi sonrası

12. 20% Yardımsız Sigarayı Bırakmak En Az Etkili Yöntem! Girişimin özelliğine göre 12 aydan uzun süreli sigarayı bırakma oranları 20% 15% 10% 10% 6% 4% 5% 3% 0% Kendi kendine Sadece NRT Basılı materyal Sigara Bırakma Kliniği + NRT Sigara Bırakma Kliniği 1. Parrot S, et al.Thorax 1998; 53 (S5): S11–S16.

13. Sigarayı Bırakmak Gerçekten Kolay Değildir!Ama İmkansız Hiç Değildir!.

14. Başarılı Olarak Sigarayı Bırakmak İçin; Motivasyon Planlama Destek Gereklidir!..

15. Doktorun Sigara Bıraktırmadaki Rolü… • Yakınlık gösterme • Anlamaya çalışma • Kabul etme • Saygı duyma

16. Profesyonel yaklaşım Davranışsal tedavi Kanıtlanmış farmokoterapi Başarılı bir Bırakma Sağlanması İçin Entegre bir Yaklaşım Gerekir.

17. Sigara Bıraktırma Programı • Tüm sigara içicilerin sigara bıraktırma programlarına ulaşma hakkı vardır… • Sigara içenler kısa bir tavsiye veya sigara bıraktırma kliniklerinde bir uzman tarafından daha yoğun bir destek ile motive edilmelidirler…

18. Jama 2000. Fiore et al. (USA) Thorax 2000 West et al. (UK) Chest 2002 Anderson et al. (USA-ACCP) Sigara Bıraktırma da Uluslar arası Kılavuzlar… US Public Health Service Clinical Practice Guideline

19. Hasta Sigara İçiyor mu? Regüler olarak kayıt Evet Hayır Sigarayı bırakmak istiyor mu? Ex-smoker Hayır Evet Hayır Evet Motive et Relapsı önle Tedavi et Müdahale gereksiz Sigara Bırakma Eylemi

20. WHO Avrupa Önerileri: • Sağlık profesyonelleri normal klinik işlerinin bir parçası olarak 5A yaklaşımı ile sigara bıraktırma yöntemi uygulamalıdır. • Sor (Ask), • Öner (Advise), • Değerlendir (Assess), • Yardım et (Assist), • Takip et (Arrange) 1. World Health Organization Europe. WHO evidence-based recommendations on the treatment of tobacco dependence. WHO Europe, June 2001.

21. Nikotinin’in Farmokolojik Etkileri

22. Hastalarınıza Yoksunluk Semptomları Hakkında Bilgi Ver! • Bırakma korkusunu sil. • Yoksunluk semptomlarını açıkla. • Genellikle bırakmadan 24 saat sonra ortaya çıkar. • Semtomların çoğu 2-4 hafta içinde son bulur. • Başetme stratejilerini anlat.

23. Nikotin Bağımlılığı Modeli Zevk, performans ve mood regülasyonu için Nikotin kullanımı Tolerans ve fiziksel bağımlılık Yoksunluk semptomlarının giderilmesi için nikotin kullanımı Nikotin yoksunluk belirtileri

24. Sigaradan Vazgeçmek Niçin Çok Zor? • Nikotin yoksunluğu-majör semptomlar Semptom % Anksiyete 87 Uykusuzluk84 Çabuk sinirlenme 80 Sabırsızlık76 Konsantrasyon bozukluğu 73 Huzursuzluk 71 Sigarayı aramak 62 Açlık hissi 53 GIS problemleri33 Baş ağrısı 24 Sersemlik22 1. Fiore MC et al. JAMA 1992; 268: 2687–2694.

25. Nikotin Bağımlılık Testi

26. Yoksunluk Semptomları İle Başetme Yöntemleri SemptomlarSüresiNasıl Başedelim? Baş Dönmesi 1 - 2 günGeçecektir. Öksürük7 günden azSu iç. Göğüste sıkıntı hissi7 günden azGeçecektir. Uykusuzluk7 günden azYatmadan önce kafeinli içecek içme Yorgunluk2-4 haftaEgzersiz & daha uzun uyu

27. Yoksunluk Semptomları İle Başetme Yöntemleri SemptomlarSüreYöntem Başağrısıdeğişkengevşeme Kabızlık3-4 haftabol su, lifsel beslenme Açlık hissiBirkaç haftaDüşük kalorili beslenme Konsantrasyon güçlüğüBirkaç haftaHazır olman lazım. Sigara arzusu İlk 2 haftadan sonra azalır.Gevşeme ve nefes verme egzersizleri.

28. Nikotin Replasman Tedavisi Nikotin yerine koyma tedavisi nikotin’in bağımlılık yapıcı bir ilaç özelliğine dayanmaktadır. İki basamak mevcuttur. • Basamak 1: Tiryaki sigarayı bırakır ve yoksunluk semptomları ile baş edebilmek için yeterli düzeyde kan nikotin düzeyi sağlayan alternatif yöntemle nikotin replasman tedavisine alınır. • Basamak 2: Kişi sigara içmesine yol açan psikososyal nedenlerle baş ettiğinde nikotin bağımlılığı nikotin alımında giderek azalma ile yenmeye çalışılır.

29. Nikotin Replasman Tedavisi • Nasıl Çalışır • Sigaradan alınan nikotin’in bir kısmı yerine konur. • Nikotin’in yavaş ama tedrici olarak salınımı çok daha az bağımlılık yapıcıdır. • Etkisi • Yoksunluk semptomlarını azaltmaya yarar. • Saf Nikotin salınımına yol açar. Sigara dumanındaki katran ve zehirli gazları içermez. 1. Gross J, Stilzer ML. Psychopharmacology 1989; 98:334–341. 2. Henningfield JE & Keenan RM. Journal of Consulting and Clinical Psychology 1993; 61:743–750.

30. Nikotin Replasman Tedavisi Emniyetli midir? • NRT sigara içiminden çok daha emniyetlidir. • Sigara dumanındaki toksinler olmadan nikotin sağlar • Kansere yol açtığı gösterilmemiştir. • KOAH gelişmesinde rolü yoktur. • CVS etkileri salınım hızına bağlıdır. Sigaranın verdiği nikotinden çok daha yavaş nikotin verir. 1. Shiffman S, et al.Annual Review of Public Health 1998; 19:335–358. 2. Ontario Medical Association. Rethinking Stop-smoking Medications: myths and facts. OMA, 1999.

31. Transdermal Nikotin Yamaları • Transdermal nikotin sistemi içindeki nikotini 24 saat içinde yavaş olarak serbest bırakan bir flasterdir. • Plazmada sağlanan nikotin düzeyi sigaranın üçte biri kadardır. • Üç değişik dozda bulunmaktadır – 21 mg, 14 mg, 7 mg. • Tedavi süresi 8 hafta veya daha az. • 4 hafta 21mg/24 saat2lik, sonrası 2’şer haftalık diğer dozlar ile azaltılarak kesilir. • Günde 10-15 adet sigara içenlerde tedaviye 14 mg/24 saat dozunda başlanır. 1. Fant RV, et al.Pharmacology, Biochemistry and Behaviour 2000; 67:479–482. 2. Shiffman S, et al.Nicotine and Tobacco Research 2000; 2:371–378. 3. Shiffman S, et al. Addiction 2000; 95:1185–1195.

32. Transdermal Nikotin Yamaları:Hastaya Verilecek Talimat • Sigara başlamadan önce mutlaka bırakılmış olmalıdır. • Her gün sabah yeni bir yama yapıştırılır. 10 sn üzerine bastır. • Her gün aynı saatte başka bir yere yeni bir yama konulmalı, eskisi çıkarılmalıdır. • Hastaya deride kızarıklık veya döküntü olması halinde haber vermesini söyleyin. • Yüzerken veya banyo yaparken yerinde bırakılabilir. Düşerse yenisi yapıştırılır.

33. Transdermal Nikotin Yamaları:Kontraendikasyon • Gebelik ve laktasyon • Yeni MI(<4 hafta), unstabil anjina pektoris, şiddeti aritmiler. • Peptik ülser • Kronik deri hastalıkları(psöriazis, egzema) • Relatif kontraendikasyonlar ise hipotroidi, tip I diabet, feokromasitomadır.

34. Bupropion (Zyban) Nasıl Çalışır? • Zyban, dopamin ve noradrenalin’in seçici geri alım önleyicisidir (selective reuptake inhibitor). Bu sinir ileticileri beyinde “rewards ve withdrowal” yollarında bulunmaktadır. • Seratonin üzerine hemen hemen hiç etkisi yoktur. • İlaca spesifik bir etkiden bahsedilmektedir? • Zyban, sigara bırakıldığında beyinde düzeyleri değişen bu nöro-transmiterlerin normale gelmesine yardım eder. 1. Holm KJ & Spencer CM. Drugs 2000; 59:1007–1024. 2. Ascher JA, et al. J Clin Psychiatry 1995; 56:395–401. 3. Benowitz NL & Peng MW. CNS Drugs 2000; 13:265–285.

35. ZybanTM‘ın Klinikte Kullanımı ve Yan Etkileri • Zyban tek başına 150 mg p.o. olarak ilk üç gün günde 1 kez daha sonra günde 2X1 olarak 7-12 hafta kullanılabilir. • Zyban nikotin preparatları ile birlikte de kullanılabilir. • Yan etkileri: insomnia, ağız kuruluğu, baş ağrısı, ve tremor gibi yan etkileri vardır. • Gebelikte , MAO inhibitörleri ile epilepsi, bulimia veya anorexia nervosa da kullanımı kontraendikedir.

36. 100 50 0 Varenicline : New Mechanism of Action A selective nicotinic receptor partial agonist evokes a reducedlevel of response,while antagonizing the response of a full agonist Response level(%) a b The nicotinic AcHR is aligand-gated pentamericion channel; downstreameffects include DATO Partialagonist +nicotine Full agonist(nicotine) Antagonist(meca-mylamine) Full agonist+antagonist Partialagonist Dopamineturnover (DATO)

38. Sigara Bıraktırma Yöntem e. Sigarayı bırakamayan hastalarınızla bunu sebepleri üzerinde tartışın. f. Sigarayı başarı ile bırakan hastalarınızı 6 ay ve 1 yılın sonunda tekrar görüp, durumları hakkında bilgi alın.

39. İlk Gün Önlemleri • Evinizdeki bütün sigaralardan kurtulun. • Küllük, çakmak ve kibritlerinizden kurtulun. • Elbiselerinizin ceplerinde, dolaplarda ya da arabanızda sigara arayın ve ONLARDAN KURTULUN. • İş yerinizdeki bütün sigaralardan, kül tablalarından ve çakmaklarınızdan kurtulduğunuzdan emin olun.

40. İlk Gün Önlemleri • Kendinize iyi davranın. Beğendiğiniz bir yemek yiyin. Bir film seyredin. Uzun bir duş alın. Kafanızı sigaradan uzaklaştıracak şeyler yapın. • Arkadaşlarınıza, ailenize ve iş arkadaşlarınıza SİGARAYI BIRAKTIĞINIZI söyleyin. • Sigarayı bırakma nedenlerinizi tekrar düşünün. Sigarayı bırakmanıza kim yardım edecek? Sigarayı bırakmakla kendinizi nasıl ödüllendireceksiniz? Sigara içmek yerine ne yapacaksınız?