Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa [ŻChZZ]

1. Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa [ŻChZZ] • To zakrzepica żył głębokich [ZŻG] i jej najgroźniejsze powikłanie zator tętnicy płucnej [ZP] • następstwa ZŻG - zespół pozakrzepowy usposabiający do nawrotów ŻChZZ

2. Czynniki ryzyka: • Wiek > 40 lat • długotrwałe unieruchomienie • udar mózgu • nowotwory złośliwe i leczenie p/nowotworowe • duże zabiegi operacyjne w obrębie j.brzusznej, k.dolnych • urazy-złamania miednicy, kości udowej, kończyn dolnych

3. Czynniki ryzyka: • Otyłość • żylaki • niewydolność serca III i IV klasa NYHA • obecność cewnika w dużych żyłach • czerwienica, nadpłytkowość • doustne środki antykoncepcyjne i HTZ [hormonalna terapia zastępcza] • obecność p/ciał antyfosfolipidowych

4. Postacie ŻChZZ • Zakrzepica żył głębokich - phlebothrombosis profunda • bolesny siniczy obrzęk kończyny - phlegmasia coerulea dolens • zespół pozakrzepowy syndrom post phlebothrombosis • zator tętnicy płucnej embolia arteriae pulmonalis

5. Zakrzepica żył głębokich-objawy • Głęboki ból łydki, okolicy dołu podkolanowego lub uda, aż do pachwiny - może nasilać się przy przyjęciu pozycji pionowej, a zanikać w pozycji leżącej • początek dolegliwości zwykle nie jest nagły -ból stopniowo zwiększa się w ciągu godzin i dni • obrzęk kończyny - może być nie zauważalny w pozycji leżącej • zasinienie kończyny zwłaszcza po jej opuszczeniu

6. ocena prawdopodobieństwa klinicznego ZŻG a priori w skali Wellsa Wywiad lub objaw kliniczny Punkty • nowotwór złośliwy + 1 • niedowład, unieruchomienie + 1 • duży zabieg chirurgiczny w ciągu ostatnich 4 tygodni + 1 • bolesność miejscowa + 1 • obrzęk całej kończyny dolnej + 1

7. Skala Wellsa c.d. • Obrzęk kostek większy o > 3cm w porównaniu ze zdrową kończyną + 1 • obrzęk ciastowaty + 1 • widoczne żyły powierzchowne + 1

8. Skala Wellsa - interpretacja Prawdopodobieństwo ZŻG Suma Punktów • małe < 0 • pośrednie 1-2 • duże > 3

9. Ocena prawdopodobieństwa klinicznego ZP a priori w skali Wellsa Wywiad lub objaw kliniczny Punkty • obrzęk k. dolnej, ból w przebiegu żył głębokich + 3 • akcja serca > 100/min + 1,5 • unieruchomienie przez 3 kolejne dni lub zabieg chirurgiczny w ciągu ostatnich 4 tygodni + 1,5

10. Skala Wellsa w ZP c.d. • Potwierdzona ZŻG lub ZP w wywiadzie + 1,5 • krwioplucie + 1 • nowotwór złośliwy, leczenie p/nowotworowe + 1

11. Skala Wellsa w ZP - interpretacja Prawdopodobieństwo ZP suma punktów małe < 2 pośrednie 2-6 duże > 6

12. Zapobieganie: Zmniejszenie zastoju w żyłach głębokich : • wczesne uruchamianie po zabiegach chirurgicznych • leczenie żylaków kończyn dolnych • leczenie niewydolności krążenia • odstawienie leków wywołujących zakrzepicę [estrogeny] • leczenie nadpłytkowości, poliglobulii

13. Zapobieganie • Farmakologiczne zahamowanie powstawania zakrzepu [hamowanie agregacji płytek, oraz hamowanie aktywacji ukł. krzepnięcia]

14. Cel terapii: • Zapobieganie ZP oraz rozwojowi zakrzepicy • przywrócenie przepływu krwi w naczyniach objętych zakrzepicą • zachowanie czynności zastawek żylnych • zapobieganie zespołowi pozakrzepowemu

15. Literatura przedmiotu: • Przydatność klinicznej skali diagnostycznej w rozpoznawaniu ŻChZZ. L.J.Tamariz i współ. Medycyna Praktyczna 4(170) kwiecień 2005