Valpreventie bij psychogeriatrische verpleeghuispati nten

1. Valpreventie bij psychogeriatrische verpleeghuispati�nten Drs. J.C.L. Neyens Geriatriefysiotherapeut

2. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Onderzoeks team Prof. Dr. W. van den Heuvel Prof. Dr. J. Schols Dr. L. de Witte Dr. J. van Haastregt Drs. B. Dijcks

3. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Inhoud Omvang van het probleem �vallen� Gevolgen van vallen Risicofactoren voor vallen (type en gebruik) Valreductie in long-term care Valpreventie bij psychogeriatrische verpleeghuispati�nten Resultaten Implementatie

4. Omvang van het probleem E�n op de drie zelfstandig wonende ouderen van 65 jaar en ouder valt eenmaal of vaker per jaar, 15% valt tweemaal of vaker per jaar CBO 2004 Vallen is het ongewild neerkomen op een lager gelegen nivaeu. Ouderen vallen vaker; de GGD heeft uit onderzoek in Nederland geconcludeerd dat elke 10 minuten een 55plusser val, maar �t gevaar schuilt erin dat we dat als normaal gaan beschouwen, terwijl vallen in een behoorlijk aantal situaties te voorkomen is. Dat deze mevrouw valt daar kijkt niemand van op. Uit de longitudinal Aging Study Amsterdam . Promotieonderzoek van Ellen Tromp Getallen GGD-Zeeland:3000 senioren per jaar op de spoedeisende hulp waarvan 72% gv een valVallen is het ongewild neerkomen op een lager gelegen nivaeu. Ouderen vallen vaker; de GGD heeft uit onderzoek in Nederland geconcludeerd dat elke 10 minuten een 55plusser val, maar �t gevaar schuilt erin dat we dat als normaal gaan beschouwen, terwijl vallen in een behoorlijk aantal situaties te voorkomen is. Dat deze mevrouw valt daar kijkt niemand van op. Uit de longitudinal Aging Study Amsterdam . Promotieonderzoek van Ellen Tromp Getallen GGD-Zeeland:3000 senioren per jaar op de spoedeisende hulp waarvan 72% gv een val

5. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Omvang van het probleem Verpleeghuisbewoners: 30%-70% valt tenminste ��nmaal per jaar 15-40% valt tweemaal of vaker per jaar CBO 2004

6. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Val incidentie(landelijke enqu�te) gemiddeld bijna 2 valincidenten per bed per jaar: somatiek: 1,1 tot 1,4 psychogeriatrie: 2,1 tot 2,4 Dijcks, Neyens, Schols et al. 2005

7. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Aantal fracturen door valincidenten per 100 bedden per categorie per jaar gemiddeld bijna 2 valincidenten per bed per jaar met bij 1,3% een fractuur als gevolg somatiek 1,4 tot 1,7 psychogeriatrie 2,7 tot 3,1 Dijcks, Neyens, Schols et al. 2005

8. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Belangrijkste oorzaken van de gerapporteerde valincidenten 1ste plaats: toestand van de bewoner zelf 2de plaats: te weinig toezicht Dijcks, Neyens, Schols et al. 2005

9. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Plaats van valincidenten slaapkamer 2 huiskamer gang Dijcks, Neyens, Schols et al. 2005

10. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Tijdstip van valincidenten Somatiek: 7-12 uur �s ochtends 16-20 uur �s middags/ �s avonds Psychogeriatrie: 16-20 uur �s middags/ �s avonds Dijcks, Neyens, Schols et al. 2005

11. Een val kan ernstige gevolgen hebben�

12. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Gevolgen van vallen Serieuze letsels: heupfractuur (1-2%); totaal >15.000 per jaar andere fracturen (3-5%) letsel van weke delen en hoofdtrauma (5%) Overlijden (25%-30% overlijdt binnen jaar na heupfractuur) Afname in de mobiliteit Psychosociale gevolgen, zoals valangst en isolatie Zorggebruik CBO 2004

13. Vallen: vele oorzaken Preventieprogramma�s die zich richten op zowel persoons- als omgevingsfactoren zijn het meest effectief Preventieprogramma�s die zich richten op zowel persoons- als omgevingsfactoren zijn het meest effectief

15. Risicofactoren Preventieprogramma�s die zich richten op zowel persoons- als omgevingsfactoren zijn het meest effectief Preventieprogramma�s die zich richten op zowel persoons- als omgevingsfactoren zijn het meest effectief

16. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Intrinsieke risicofactoren Eerder gevallen Mobiliteits- en balansproblemen Afhankelijk in ADL activiteiten Leeftijd Onafhankelijk in verplaatsingen Orthostatische hypotensie Psychofarmaca Dementie en cognitie Gedragsproblemen CBO 2004

17. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Extrinsieke factoren Losliggende kleedjes Gladde vloer (badkamer) Trappen Drempels Schoeisel Organisatiestructuur CBO 2004

18. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Gebruik van risicofactoren Case-finding Valevaluatie Ontwikkeling interventies

19. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Case-finding �Case-finding�: opsporen van pati�nten met een hoog risico Door te kijken welke risicofactoren vallen het sterkst voorspellen kan er een risicoprofiel gemaakt worden

20. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Risicoprofiel Slechte mobiliteit Slechte cognitie Bloeddrukdaling bij het opstaan Duizeligheid bij het opstaan Restverschijnselen van een beroerte Graafmans et al. 1996

21. Kans om herhaaldelijk te vallen (verpleeg-/verzorgingshuis)

22. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Is case-finding in het verpleeghuis nuttig?  NEE! Bij vrijwel alle verpleeghuisbewoners zijn de belangrijkste risicofactoren (mobiliteitsproblemen, ADL afhankelijkheid, eerder valincident en hoge leeftijd) aanwezig. Geen differentiatie!

23. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Valevaluatie Valevaluatie: systematisch in kaart brengen van behandelbare risicofactoren Wel nuttig in verpleeghuis!

24. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Ontwikkeling interventies �Behandelbare� risicofactoren be�nvloeden door interventie: risicofactor: interventie: mobiliteitsproblemen oefentherapie psychofarmaca review medicatie

25. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Effectieve interventies: multifactorieel multidisciplinair oefentherapie (spierkracht i.c.m. balans) Tai Chi Gillespie et al. 2004

26. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Valreductie in long-term care (review) MEDLINE (1966 to May 2006) EMBASE (1988 to May 2006) CINAHL (1982 to May 2006) 13 studies ge�ncludeerd Neyens et al. (submitted)

27. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Karakteristieken van de studies: multifactorieel multidisciplinair valevaluatie oefentherapie educatie omgeving aanpassen medicatie review verwijzing Neyens et al. (submitted)

28. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Resultaten:  4 positief effectieve studies: individuele valevaluatie + aanbevelingen (Ray 1997) multidisciplinaire interventie met algemene en specifieke maatregelen (Jenssen 2002) multifactori�le interventie, niet medicamenteus (Becker 2003) calcium + vitamine D suppletie (Bischoff 2003) Neyens et al. (submitted)

29. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Conclusies  beperkte evidence inconsistentie weinig proces informatie Neyens et al. (submitted)

30. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Valpreventie bij psychogeriatrische verpleeghuispati�nten(RCT)november 2003 � februari 2005 Neyens et al. (submitted)

31.

33. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Specifieke Val Evaluatie (SVE): Eisen bij de ontwikkeling: EB of BP informatie uit de literatuur expertopinie meetbaar in de praktijk uitvoerbaar in de praktijk be�nvloedbaar in de praktijk

34. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Samenstelling SVE: valgeschiedenis medicatie mobiliteit hulpmiddelen beschermmiddelen Neyens et al. 2006

35. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Specifieke Val preventieve Maatregelen (SVM) anticiperen op de valgeschiedenis review e/o monitoren medicatie functioneel oefenprogramma juiste keuze en gebruik hulpmiddelen juiste keuze en gebruik beschermmiddelen Neyens et al. 2006

36. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Algemene Val preventieve Maatregelen (AVM) voorlichting en educatie het realiseren van een continue alertheid het realiseren van een veilige omgeving

37. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Resultaten effect studie significant minder valincidenten minder letsels Neyens et al. (submitted)

38. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Implementatie van een valpreventieve interventie(proces evaluatie) �Protocols are prone not to be used.� Neyens et al. (submitted)

39. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Conclusies proces evaluatie  positief ontvangen door de VPT�s goed functionerende VPT�s maar onvoldoende disseminatie naar de afdelingen en teveel formulieren en onvoldoende tijd beschikbaar voor de professionals wetenschappelijk onderzoek in verpleeghuizen is mogelijk Neyens et al. (submitted)

40. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Einddoel: Landelijke implementatie van deze geschikt gebleken interventie in een voor de praktijk handzame vorm, goed ingepast in het dagelijks zorgproces.

41. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Verbetertraject Valpreventie : Opdracht van VWS Regie bij Zorg voor Beter Beschikbare expertise en begeleiding door: NIZW Zorg iRv, Kenniscentrum voor Revalidatie en Handicap Consument en Veiligheid

42. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Landelijke Prevalentie Zorgproblemen(LPZ) Universiteit Maastricht (UM) Ruud Halfens, projectleider (decubitus, 1997) Judith Meijers (ondervoeding, 2004) May Offermans (incontinentie, 2004) Jacques Neyens (valincidenten, 2007) UM/Nivel Patrick Mistiaen (smetten, 2004)

43. Fragiliteit, Kwaliteit en Autonomie Valpreventie in verpleeghuizen Take home messages: val- en letselpreventie is mogelijk CBO richtlijn �Preventie van valincidenten bij ouderen� (www.cbo.nl) www.kennisnetwerkvalpreventie.nl module �Valpreventie bij psychogeriatrische cli�nten� (www.consafe.nl)