OD POMYSŁU DO TEKSTU

1. OD POMYSŁU DO TEKSTU ANNA BZDEK-KOŁAKOWSKA

2. Punkt pierwszy - teoria • DZIENNIKARZ - dziennikarzem jest osoba zajmująca się redagowaniem, tworzeniem lub przygotowywaniem materiałów prasowych, pozostająca w stosunku pracy z redakcją albo zajmująca się taką działalnością na rzecz i z upoważnienia redakcji; • Ustawa Prawo prasowe z 26.01.1984r. • Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej • Kodeks Etyki Dziennikarskiej SDP • Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych

3. DZIENNIKARZEM MOŻE BYĆ: • Zgodnie z ustawą każdy – nie trzeba mieć żadnych certyfikatów i uprawnień (wybór studiów nie ma znaczenia); • Ważna jest: • umiejętność pisania, która może być „wrodzonym” talentem lub rezultatem ćwiczeń i wytrwałej pracy; • umiejętność zdobywania informacji; • umiejętność organizowania pracy; • pasja i ciekawość świata! Dziennikarzem się jest a nie bywa!

4. Punkt drugi: szukamy tematu! • Źródła informacji: • LUDZIE: rzecznicy prasowi, specjaliści, komentatorzy, liderzy opinii publicznej, świadkowie wydarzeń, własne kontakty dziennikarskie, nieoficjalni komentatorzy, rodzina i przyjaciele; • MEDIA: serwisy agencji prasowych, telewizyjnych czy radiowych, internet – trzeba trzymać rękę na pulsie; • DOKUMENTY: oficjalne dokumenty i opracowania, archiwa, dokumenty historyczne, biuletyny, zaproszenia, materiały z konferencji prasowych, ulotki informacyjne.

5. Ryszard kapuściński Istnieją trzy rodzaje źródeł, z których najważniejszym są ludzie. Drugim są dokumenty, książki i artykuły. Trzecim źródłem jest świat, który nas otacza, w którym jesteśmy zanurzeni – barwy, temperatury, aury, klimaty (…) - fragment z książki „RYSZARD KAPUŚCIŃSKI AUTOPORTRET REPORTERA” Fot. www.wyborcza.pl „Może to rodzaj egocentryzmu, że nie potrafię napisać o niczym, czego sam nie przeżyłem, czego sam nie widziałem, nie doświadczyłem, gdzie sam nie pojechałem, czego nie usłyszałem, nie pomyślałem (…) (…) Dla mnie, to co mam do powiedzenia, nabiera wartości przez fakt, że tam byłem i byłem świadkiem tych wydarzeń.” „Mam straszną obsesję – lęk przed zanudzeniem czytelnika. Myślę sobie często – Boże święty, trzeba szybko kończyć, zanim ich doszczętnie zanudzę”.

6. Punkt trzeci: zbieramy materiał! • Idąc na umówione spotkanie, konferencję, wydarzenie społeczne, kulturalne czy losowe zawsze musicie być przygotowani i wcześniej zgromadzić i przejrzeć wszelkie publikacje na ten temat. • Punktem pierwszego kontaktu w przedsiębiorstwach, instytucjach i organizacjach jest dział prasowy. • Zaplanujcie tematykę rozmowy, dokładnie przygotujcie pytania lecz nigdy nie trzymajcie się niewolniczo planu. Pytając musicie być otwarci i redagować nowe opinie i informacje, które wnosi rozmowa. • Pytajcie krótko i rzeczowo zachowując dystans i kulturę. • Rozmowy nagrywajcie, jeśli to możliwe. Rozmówca powinien wyrazić na to zgodę. • Rozmówca ma prawo żądać od Was autoryzacji tekstu! • Jeżeli nie jest to osoba publiczna, musicie poprosić o zgodę na publikację danych osobowych lub wizerunku (zdjęcie). • UWAGA! Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku:1) osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych,2) osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.

7. AUTORYZACJA - wyrażenie zgody przez udzielającego informacji prasie na publiczne rozpowszechnienie swej wypowiedzi w danej formie. Dziennikarz nie może odmówić osobie udzielającej informacji autoryzacji dosłownie cytowanej wypowiedzi, o ile nie była ona uprzednio publikowana. Osoba udzielająca informacji może z ważnych powodów społecznych lub osobistych zastrzec termin i zakres jej publikowania. Udzielenia informacji nie można uzależniać, od sposobu jej skomentowania lub uzgodnienia tekstu wypowiedzi dziennikarskiej. Dziennikarz nie może opublikować informacji, jeżeli osoba udzielająca jej zastrzegła to ze względu na tajemnicę służbową lub zawodową. Nie wolno bez zgody osoby zainteresowanej publikować informacji oraz danych dotyczących prywatnej sfery życia, chyba że wiąże się bezpośrednio z działalnością publiczną danej osoby.

8. Punkt czwarty: piszemy! • Jeżeli chcecie napisać dobry artykuł najpierw go wymyślcie. Zróbcie plan tekstu, na podstawie zebranych materiałów. • Zebraliście materiał o określonych wydarzeniach i ich bohaterach, teraz musicie opracować tekst, wyselekcjonować najważniejsze informacje i ocenić je. • Przekażcie jak najwięcej informacji w jak najmniejszej objętości, zaczynając od najważniejszych. • Zawsze – oddzielajcie informację od własnego komentarza. • Pisząc należy pamiętać nie tylko o tych, o których się pisze, ale przede wszystkim o odbiorcach. • Przed oddanie maszynopisu jeszcze raz dokładnie przeczytajcie i sprawdźcie cały tekst.

9. GATUNKI DZIENNIKARSKIE • W praktyce wykrystalizowały się cztery podstawowe gatunki: informacja, reportaż, komentarz i wywiad. • Informacja prasowa stanowi 70 procent wszystkich materiałów dziennikarskich zamieszczanych na łamach prasy. Umiejętność pisania informacji jest w praktyce niezbędna każdemu dziennikarzowi, niezależnie od tego czy pracuje w gazecie, radio, telewizji czy w portalu internetowym!

10. Informacja prasowa Informacja powinna być napisana językiem: prostym, jasnym, spójnym. Pisząc informacje musimy odpowiedzieć na pytania: CO? KTO? GDZIE? KIEDY? JAK? DLACZEGO? W JAKIM CELU? Z JAKIMI SKUTKAMI?

11. Każda informacja powinna być zbudowana według powyższego szablonu • Jeśli nie zawiera ona odpowiedzi choćby na jedno z tych pytań jest niepełna • Kolejność odpowiedzi na powyższe pytania zależy od tego co uznamy za najważniejsze w danym wydarzeniu • Zmieniając kolejność odpowiedzi na pytania musimy uważać, aby nie dopuścić do informacyjnego chaosu • Pamiętaj, że większość ludzi czyta tylko trzy pierwsze akapity!

12. Zasada odwróconej piramidy Aby nasza wiadomość informowała szybko i sprawnie powinna być zbudowana na kształt odwróconej piramidy. Przy podstawie umieszczamy najważniejsze informacje, które mają przyciągnąć naszego czytelnika. Dalej rozwijamy temat, uzupełniając podane na początku informacje. Bliżej wierzchołka piramidy mogą pojawić się rzeczy mniej ważne.

13. TYTUŁ I LID • TYTUŁ - to pierwsza informacja dla czytelnika. Krótkie teksty informacyjne mają tytuły bardzo proste, często składające się z jednego, dwóch słów. W przypadku gatunków publicystycznych zadaniem tytułu jest zaintrygowanie czytelnika. Często tytuły zawierają grę słów, pytanie retoryczne, czy dowcip. • LID - To krótkie, 2-4 zdaniowe informacje zapowiadające, o czym będzie tekst. W lidzie wyjaśniamy przyczynę jego napisania lub intrygujący fragment tekstu. Lid ma naszego czytelnika zachęcić do przeczytania całego artykułu.

14. Jak pisać informację prasową ? • NOŚNY TYTUŁ • LEAD (zasygnalizowanie problemu) • ROZWINIĘCIE (kilka akapitów dotyczących problemu) • CYTATY-  personalizacja (cytaty wprowadzają do informacji opinie przedstawicieli stron na temat poruszanego zagadnienia)    oraz  wypowiedzi uwiarygodniające materiał prasowy Dobry styl • neutralny styl • tekst zwięzły, rzeczowy, klarowny • jak najmniej przymiotników - opieraj zdania na rzeczownikach i czasownikach • lepsza jest strona czynna od biernej • neutralny porządek w zdaniu • najbardziej trafia do odbiorców słownictwo proste i zrozumiałe • pytania retoryczne i wielokropek są nie na miejscu • w tekście unikamy negatywnie brzmiących sformułowań • wszystkie fakty powinny być kilkukrotnie sprawdzone.

15. SPROSTOWANIE Na wniosek zainteresowanej osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, redaktor naczelny właściwego dziennika lub czasopisma jest obowiązany opublikować bezpłatnie rzeczowe i odnoszące się do faktów sprostowanie. Tekst sprostowania nie może przekraczać dwukrotnej objętości fragmentu materiału prasowego, którego dotyczy, ani zajmować więcej niż dwukrotność czasu antenowego, jaki zajmował dany fragment przekazu.

16. WARTO PRZECZYTAĆ! • „Biblia dziennikarstwa” Andrzej Skworz i Andrzej Niziołek • „Dziennikarstwo” Marek Chyliński i Stephen Russ-Mohl, • „Dziennikarstwo i świat mediów” pod red. Zbigniewa Bauera i Edwarda Chudzińskiego, • „Poradnik dla dziennikarzy z Europy Środkowej i Wschodniej” pod red. M.F. Mallette, • „Retoryka dziennikarska” Walery Pisarek, • „Sztuka słowa” Julian Krzyżanowski, • „Autoportret reportera” Ryszard Kapuściński, • „Dziennikarski warsztat językowy” Janina Fras, • „Reporter i jego warsztat” Andrzej Magdoń, • Gazety • Tygodniki społeczno-polityczne • Miesięcznik "Press"