T. C. ANKARA VALİLİĞİ İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ Eğitim Şube Müdürlüğü www.asm.gov.tr

1. T. C. ANKARA VALİLİĞİ İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜEğitim Şube Müdürlüğüwww.asm.gov.tr

2. YARALANMALARDA ve GÖZE, KULAĞA, BURUNA YABANCI CİSİM KAÇMALARINDA İLK YARDIM

3. AMAÇ • Yaralanmalarda ve göze, kulağa, buruna yabancı cisim kaçmasındaki ilk yardım uygulamalarında bilgi, tutum ve beceri kazandırmak.

4. HEDEFLER-1 • Yarayı tanımlayabilme,  • Yara çeşitlerini sayabilme,  • Yaraların ortak belirtilerini söyleyebilme,  • Yaralanmalarda ilk yardım basamaklarını sayabilme,  • Ciddi yaralanmaların neler olduğunu sayabilme,

5. HEDEFLER-2 • Ciddi yaralanmalarda yapılmaması gerekenleri söyleyebilme,  • Delici karın yaralanmalarında ilk yardım uygulayabilme,  • Göze yabancı cisim kaçmasında ilk yardım işlemlerini sayabilme,  • Kulağa yabancı cisim kaçmasında ilk yardım işlemlerini sayabilme,  • Buruna yabancı cisim kaçmasında ilk yardım işlemlerini sayabilme.

6. YARALANMALARDA İLK YARDIM

7. Yara Nedir? • Bir travma sonucu deri ya da mukoza bütünlüğünün bozulmasıdır. • Aynı zamanda kan damarları, adale ve sinir gibi yapılar etkilenebilir. • Derinin koruma özelliği bozulacağından enfeksiyon riski artar.

8. Yara Çeşitleri • Kesik Yaralar • Ezik Yaralar • Delici Yaralar • Parçalı Yaralar • Enfekte Yaralar

9. Kesik Yaralar • Bıçak, çakı, cam gibi kesici aletlerle oluşur. • Genellikle basit yaralardır. • Derinlikleri kolay belirlenir.

10. Ezik Yaralar • Künt bir cismin şiddetli olarak çarpması ile oluşan yaralardır. • Yara kenarları eziktir. • Çok fazla kanama olmaz, ancak doku zedelenmesi ve hassasiyet vardır. 

11. Delici Yaralar • Uzun ve sivri aletlerle oluşan yaralardır. • Yüzey üzerinde derinlik hâkimdir. • Aldatıcı olabilir. • Tetanos tehlikesi vardır.

12. Parçalı Yaralar • Dokular üzerinde bir çekme etkisi ile meydana gelir. • Doku ile ilgili tüm organ ve saçlı deri zarar görebilir.

13. Enfekte Yaralar Mikrop kapma ihtimali olan yaralardır. Bunlar; • Gecikmiş yaralar (6 saatten fazla), • Dikişleri ayrılmış yaralar, • Kenarları muntazam olmayan yaralar, • Çok kirli ve derin yaralar, • Ateşli silah yaraları, • Isırma ve sokma ile oluşan yaralardır.

14. Yaraların Ortak Belirtileri Nelerdir? • Ağrı • Kanama • Yara kenarının ayrılması

15. Yaralanmalarda İlk Yardım-1 A. Hava yolu açıklığının değerlendirilmesi, B. Solunumun değerlendirilmesi C. Dolaşımın değerlendirilmesi • Oluş şekli • Süresi • Yabancı cisim varlığı • Kanama vb. • Yaşam bulguları değerlendirilir (ABC). • Yara yeri değerlendirilir.

16. Yaralanmalarda İlk Yardım-2 • Kanama durdurulur. • Üzeri kapatılır. • Sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır. • Tetanos konusunda uyarıda bulunulur. Yaradaki yabancı cisimlere dokunulmamalıdır!

17. CİDDİ YARALANMALAR

18. Ciddi Yaralanmalar Nelerdir? • Kenarları birleşmeyen veya 2-3 cm olan yaralar • Kanaması durdurulamayan yaralar • Kas veya kemiğin göründüğü yaralar • Delici aletlerle oluşan yaralar • Yabancı cisim saplanmış olan yaralar • İnsan veya hayvan ısırıkları • Görünürde iz bırakma ihtimali olan yaralar

19. Ciddi Yaralanmalarda İlk Yardım • Yaraya saplanan yabancı cisimler çıkarılmaz. • Yarada kanama varsa durdurulur. • Yara içi kurcalanmamalıdır. • Yara temiz bir bezle örtülür (nemli bir bez). • Yara üzerine bandaj uygulanır. • Tıbbi yardım istenir (112).

20. Ciddi Yaralanmalarda Yapılmaması Gerekenler • Yaraya saplanan yabancı cisimleri çıkarmayın. • Yara içini kurcalamayın. • Yara üzerine yara tozu, merhem, kül, tütün, tuz vb. koymayın. • Yarayı pamuk ile örtmeyin. • Yaraya el sürmeyin.

21. Delici Göğüs Yaralanmalarında Ne Gibi Sorunlar Görülebilir? Göğsün içine giren cisim, akciğer zarı ve akciğeri yaralar. Bunun sonucunda şu belirtiler görülebilir: • Yoğun ağrı, • Solunum zorluğu, • Morarma, • Kan tükürme, • Açık pnömotorakstır (göğüsteki yarada nefes alıyor görüntüsü).

22. Delici Göğüs Yaralanmalarında İlk Yardım • Yaralının bilinç kontrolü yapılır. • Yaralının yaşam bulguları değerlendirilir (ABC). • Yaralı bilinci açık ise yarı oturur pozisyonda oturtulur. • Ağızdan hiçbir şey verilmez. • Yaşam bulguları sık sık kontrol edilir. • Tıbbi yardım istenir (112).

23. Delici Karın Yaralanmalarında Ne Gibi Sorunlar Olabilir? • Karın bölgesindeki organlar zarar görebilir. • İç ve dış kanama ve buna bağlı şok oluşabilir. • Bağırsaklar dışarı çıkabilir.

24. Delici Karın Yaralanmalarında İlk Yardım-1 • Yaralının bilinç kontrolü yapılır. • Yaralının yaşam bulguları kontrol edilir. • Dışarı çıkan organlar içeri sokulmaya çalışılmaz; üzerine geniş ve nemli temiz bir bez örtülür.

25. Delici Karın Yaralanmalarında İlk Yardım-2 • Bilinç yerinde ise sırtüstü pozisyonda bacaklar bükülmüş olarak yatırılır. Isı kaybını önlemek için üzeri örtülür. • Ağızdan yiyecek ya da içecek bir şey verilmez. • Yaşam bulguları sık sık izlenir. • Tıbbi yardım istenir (112).

26. Kafatası ve Omurga Yaralanmalarının Önemi • Merkezi sinir sistemi etkilenebilir. • Bel kemiğindeki yaralanmalarda omurgada ani sıkışma ya da ayrılma meydana gelebilir. • Bunun sonucunda sinir sistemi etkilenerek bazı olumsuz sonuçlar oluşabilir. • Trafik kazalarında ölümlerin % 80’i kafatası ve omurga yaralanmalarından olmaktadır.

27. Kafatası ve Omurga Yaralanmaları Çeşitleri • Saçlı deride yaralanmalar • Yüz Yaralanmaları • Omurga (Bel Kemiği) Yaralanmaları • Kafatası, Beyin Yaralanmaları • Kafatası Kırıkları: Kafatası kırıklarında beyin zedelenmesi, kemiğin kırılmasından daha önemlidir.

28. Kafatası ve Omurga Yaralanmalarının Nedenleri • Yüksek bir yerden düşme • Baş ve gövde yaralanması • Otomobil ya da motosiklet kazaları • Spor ve iş kazaları • Yıkıntı altında kalma

29. Kafatası ve Omurga Yaralanmalarında Belirtiler-1 • Bilinç düzeyinde değişmeler, hafıza değişiklikleri ya da hafıza kaybı • Başta, boyunda ve sırtta ağrı • Elde ve parmaklarda karıncalanma ya da his kaybı • Vücudun herhangi bir yerinde tam ya da kısmi hareket kaybı

30. Kafatası ve Omurga Yaralanmalarında Belirtiler-2 • Baş ya da bel kemiğinde şekil bozukluğu • Burun ve kulaktan beyin omurilik sıvısı ve kan gelmesi • Baş, boyun ve sırtta dış kanama • Sarsıntı • Denge kaybı • Kulak ve göz çevresinde morluk

31. Ancak, hastada hiçbir belirti yoksa bile; 1. Trafik kazaları, 2. Yüz ve köprücük kemiği yaralanmaları, 3. Tüm düşme vakalarında bilinci kapalı olan tüm hastalarda/yaralılarda kafa ve omurga yaralanması olduğu var sayılmalıdır.

32. Kafatası ve Omurga Yaralanmalarında İlk Yardım-1 • Bilinç kontrolü yapılır. • Yaşam bulguları değerlendirilir. • Hemen tıbbi yardım istenir (112). • Bilinci açıksa hareket etmemesi sağlanır.

33. Kafatası ve Omurga Yaralanmalarında İlk Yardım-2 • Her hangi bir tehlike söz konusu ise bulunduğu pozisyonda ve sarsmadan sürüklenir. • Baş-boyun-gövde ekseni bulunduğu şekilde korunmalıdır. • Tüm yapılanlar ve olanlar, gelen 112 ekibine bildirilmelidir. • Asla yalnız bırakılmamalıdır.

34. Göze Yabancı Cisim Kaçmasında İlk Yardım-1 Toz gibi küçük madde ise; • Göz ışığa doğru çevrilir ve alt göz kapağı içine bakılır. • Gerekirse üst göz kapağı açık tutulur. • Nemli temiz bir bezle çıkarılmaya çalışılır.

35. Göze Yabancı Cisim Kaçmasında İlk Yardım-2 • Hastaya gözünü kırpıştırması söylenir. • Göz ovulmamalıdır. • Çıkmıyorsa sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır.

36. Göze bir cisim batmış ya da metal cisim kaçmışsa; • Gerekmedikçe hasta yerinden oynatılmaz. • Göze hiçbir şekilde dokunulmaz. • Tıbbi yardım istenir (112). • Hastanın, göz uzmanı olan bir sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır.

37. Kulağa Yabancı Cisim Kaçmasında İlk Yardım • Kesinlikle sivri ve delici bir cisimle müdahale edilmez. • Su değdirilmez. • Tıbbi yardım istenir (112).

38. Buruna Yabancı Cisim Kaçmasında İlk Yardım • Burun duvarına bastırarak kuvvetli bir nefes verme ile cismin atılması sağlanır. • Çıkmazsa tıbbi yardım istenir (112).