İLTİHABİ BARSAK HASTALIKLARI

1. İLTİHABİ BARSAK HASTALIKLARI Dr Ahmet DAĞ MEÜTF Genel Cerrahi AD.

2. TANIM Alevlenme ve iyileşme dönemleri ile kronik bir seyir gösteren, etyolojisi iyi bilinmeyen bir hastalık grubudur

3. inflamatuar barsak hastalıkları İnflamatuar Barsak Hastalığı CROHN HASTALIĞI ÜLSERATİF KOLİT İNDETERMİNE KOLİT % 10-15

5. epidemiyoloji İnsidans: Coğrafi bölge ve etnik grup farkları belirgin En yüksek degerler: ABD ve AB’de, kentsel bölgelerde 1:100 000 – 15:100 000 endüşük enyüksek

6. Yaş ve Cins en sık görüldüğü yaş, 15-25 ikinci sık görülme yaşı 55-65 ÜK erkeklerde CH ise kadınlara daha sık

7. Ailevi Özellik ailevi kümelenme gösterir l.derecede yakınlarında %6-20 İkizlerde yakalanma riski 15 kat fazla  

8. Etnik Faktörler Etkili mi?. Beyazlarda, zenci ve sarı ırka kıyasla, Aynı bölgede yaşayan İsraillilerde Araplara kıyasla, Orta Avrupa kökenli yahudilerinde Polonya ve Rusya kökenli yahudilere kıyasla daha sık

9. etyoloji Mikrobiyal faktörler Genetik faktörler İmmün cevap Çevresel tetikleyiciler İBH

10. Genetik faktörler Olguların 1. ve 2. derece akrabalarında hastalık görülme riski artmıştır: % 6-32 Genel populasyondan 30-100 misli fazla Monozigot ikizlerde, konkordans dizigotik ikizlerden anlamlı yüksek: CH: % 37 > % 7 ÜK: % 10 > % 3 Mendelian bir kalıtımı yoktur, multipl genetik bir hastalıktır.

11. etyoloji çevresel faktörler ÜK CH sigara apendektomi -- oral kontraseptif -- aşırı sanitasyon -- anne sütü diyet (rafine şeker, süt, hayvansal protein, o6/o3 oranı artışı)

12. Enfeksiyöz nedenler Mycobacterium paratuberculosis E.coli Streptekok Kızamık virüsü: Diğer maternel veya neonatal enfeksiyonlar

13. patogenez Etyolojik faktörler anormal mükozal immün yanıt CH ÜK Barsak inflamasyonu düzeltilmis immün yanıt düzeltilmemis immün yanıt Normal homeostazis Kronik inflamatuar barsak hastalığı

14. Patogenez İBH genetik yatkınlığı olan bir kişide; Geçirgenliği artmış olan barsak epitelinden emilen, çeşitli antijenlere karşı uyanan immün yanıt, Çeşitli kaskadlardan geçer, Çok sayıda mekanizmayı devreye sokarak amplifiye olur. Hasara yol açmasıdır.

15. Ülseratif Kolit kolon ve rektum mukozasının etiyolojisi bilinmeyen idiyopatik, nonspesifik inflamatuar bir hastalığıdır. hemorajik kolitis, ülserohemorajik kolitis, kronik idiyopatik ülseratif kolitis kolitis ülseroza

16. Patoloji sitokin ve mediatör göçüyle mukozal iltihabi reaksiyon erken bulgu kript apseleri kript apseleri birbirleriyle birleşir ülserler oluşur polipoid bir manzara oluşur ülsere alanları granülasyon dokusu kaplar toksik megakolon perforasyona neden olur

17. Klinik Belirtiler gece ve gündüz devam eden kanlı, muküslü ve cerahatli ishaldir (ağır vakalarda 10-20 defa). kramp tarzında ağrılar makroskopik inceleme bol miktarda eritrosit ve lökosit Hastalık şiddetlenince sadece kan, mukus ve cerahat İleri evrede barsak boyunun kısalması ile ağrıları azalır inkontinans

18. klinik bulgular Kanlı, mukuslu kronik ishal % 90 Rektal kanama, hematokezya Periumblikal veya sol alt kadran ağrısı Kilo kaybı Ekstraintestinal bulgular ülseratif kolit

19. Klinik Belirtiler ateş çok hafif yükselir, akut fulminant tip 38°C'nin üstü İshal 10-15 kg kilo kaybı Olguların bir kısmın Remisyon genellikle kısa süreli

20. KLİNİK SEYİR Kronik nükseden tip Kronik sürekli tip Akut fulminan tip

21. Kronik nükseden tip %60-65 Spontan iyileşme ve alevlenme nöbetleri klasik klinik bulgular, atak, birkaç hafta sonra spontan gerileme remisyon dönemi birkaç ay ya da yıl sonra yeni bîr atak Yeni atak şiddeti ve süresi eskisi ile aynı karakterde veya daha şiddetli

22. Kronik sürekli şekil %30'u nükslerde 2-4 ayda iyileşme ortaya çıktığı halde, son atakta belirtiler altı aydan fazla devam ederse hastalığın kronik sürekli tipe dönüştüğü kabul edilir tedaviye rağmen hastalığın objektif belirtileri devam eder. Spontan iyileşmeler pek görülmez %70 olguda bütün kolon hastalığa katılabilir Komplikasyonlar sık darlık oluşumu malign değişim sık

23. Akut Fulminan Kolit %5'i Ağır klinik tablo 24 saatte 20-30 kez, kanlı, cerahatli ve mukuslu ishal, kramp tarzında karın ağrısı 39-40 °C'ı bulan ateş yükselmesi ağır bir toksemi tablosu toksik megakolon ve perforasyon gibi komplikasyonlar sık fatal sonuçlanabilir.

24. ÜK Truelove ve Witts Klinik aktivite kriterleri: Semptom Hafif Orta Ciddi

25. Fizik Bulgular Hastalığın yaygınlık derecesi ve süresi ile ilgili olarak değişir. Kilo kaybı ve anemi genellikle mevcut Hastalığın akut devresinde, özellikle kolon bölgesine uyan bölgeler ileri derecede duyarlılık Hatta bazı olgularda sigmoid kolon sert bir boru şeklinde palpe edilebilir.

26. Fizik Bulgular Fulminant tipte 38°C'ı aşan ateş yükselmesi akut karın düşündüren irritasyon belirtileri Toksik megakolon gelişmesi halinde, ağır toksemi tablosu ile birlikte, yüksek ateş ve ishalin kesilmesine ek olarak karında distansiyon ve epigastriumda klepotaj alınabilir.

27. Fizik Bulgular ÜK’in kronik seyirli tiplerinde anal fissür, anorektal apse ve fistüller sık olmayarak saptanabilir. rektal tuşe genellikle ağrılıdır. Rektal tuşe ampulla rektide kan ve mukus rektum mukozasının kalınlaştığı granüler bir durum

28. Tanı Ülseratif kolitte kanlı mukuslu ishal öyküsü rektosigmoidoskopik ve kolonoskopik muayene bulguları kolonun radyografik tetkikleri ile kolayca tanı konulabilir.

29. Tanı rektosigmoidoskopik muayene tanıda yararlı Erken dönemde mukoza damarlarının silinmesi yüzeyel granülasyon dokusu mukozada ödem peteşiyal kanamalar Ağır seyirli fulminan tiplerde spontan kanamalar mukoza morkırmızı kadife gibi bir görünümdedir İleri evrede difteroid membran mukopürülan bir eksuda ülserler ve aralarında psödopolip

30. Tanı Kronik seyirli olgularda tekrarlayan ataklar sonucu rektum lümeni daralır rektumun düz bir boru şekli alabilir Kolonoskopide barsakta sağlam atlama sahalarının bulunmaması Crohn kolitinden ayırt etmekte yardımcı olur. Ancak fulminan tiplerde kolonoskopi kontrendike Mukoza biyopsileri tanı ve malign değişiklikleri izleme açısından önemlidir

31. Laboratuvar Bulguları kendine özgü laboratuar bulgusu yok hipokrom mikrositer anemi Lökosit sayısı normal sınırlardadır, artan sayıdaki ishal ve beslenme bozukluğu hipoproteinemi, hipopotasemi, hiponatremi, metabolik alkaloz dehidratasyon

32. Radyolojik Belirtiler proktokolitte sigmoidoskopi yeterli üst sınırı ve lezyonları görmek için kolon tetkiki yapılmalıdır akut devrede bu tür tetkikler sakıncalı Erken dönemde yüzeyel ülserler nedeniyle mukozasının düzenini kaybettiği ve testere dişi manzarası görülür Hastalık ilerledikçe haustralar silinir barsak kısalır ve kurşun boru şeklini alır. yalancı haustrasyonlar saptanabilir

33. Radyolojik Belirtiler Derin ülserasyonlarda baryumun lümen dışında gölcükler halinde birikmesiyle adeta çift kontur görünümü en önemli özellik, lezyon rektumdan itibaren proksimale doğru kesintisiz Sağ kolonda lokalize olgularda baryumun ileoçekal valvden reflüsü görülebilir back wash ileit benign darlıklar malign dejenerasyona ait tipik dolma defektleri

34. radyoloji Ülseratif kolit

35. Komplikasyonlar kolona ait lokal komplikasyonlar ekstrakolonik komplikasyonlar

36. Anorektal komplikasyonlar Crohn kolitinden daha az sıklıktadır olguların %15-20'si anal fissürler anorektal apse ve fistüller anal inkontinans

37. Kolon perforasyonları ÜK’in özellikle fulminan tipinde ortaya çıkabilir. Perforasyonların görülme sıklığı, genelde %3-5 civarındadır. Daha çok sigmoid kolon ve sol fleksurada rastlanır.

38. Akut kolon dilatasyonu (Toksik megakolon) Akut fulminan kolitlerin yaklaşık %9'unda görülür. %90'ında acil cerrahi girişim gerektirir ve fatal Nedeni kesin olarak bilinmemektedir mevcut ishalin kesilir, hastanın genel durumu bozulur, pis kokulu bir akıntı gelmeye başlar. Karında ağrılı distansiyon 39-40 °C ateş karında klepotaj ve periton irritasyonu belirtileri ADBG’de transvers kolonun ileri derecede genişleme ve gazla dolu olduğu görülür

39. d-Massif kanama: Rektal kanama sık bir belirti transfüzyon gerektirecek düzeyde ciddi kanama e-Darlık gelişmesi: kronik seyirli tiplerinde görülür özellikle rektumda rastlanır. nedbe dokusundan oluşur malignite yönünden ayırtedilmeli kısmi veya tam bir obstruksiyon oluşturabilir

40. f-Kanserleşme ilk on yılda %3-5 ikinci on yılda ise %20 malign dejenerasyon Kolitin hastadaki başlama yaşı, barsaktaki yaygınlık derecesi, hastalık süresi psödopoliplerin varlığı ile doğru orantılı artar kolonda bir kaç ayrı yerden başlayabilir Daha erken yaşlarda ortaya çıkar prognozu diğer kolon kanserlerinden kötüdür

41. 2- Ekstrakolonik (sistemik) Komplikasyonlar a-Deri lezyonları: Eritema nodosum, eritema multiforme, piyoderma gangrenosum, püstüllü dermatit, stomatit ve aftöz ülserlerdir. b-Göz'de üveitis, iritis ve iridoksiklitis görülebilir. c-Kemik ve eklemlerle ilgili olarak artralji, artritis ve ankilozan spondilitis ortaya çıkabilir.

42. d-Karaciğerde • yağlı değenerasyon, • siroz ve sklerozan kolanjitis • Primer SklerozanKolanjit %5 görülür. • progresif olup hastalık ile paralellik göstermez. • siroz gelişebilir • Kolektomi sonrası ekstrakolonik bulguların çoğu gerilerken sklerozan kolanjit durumu etkilenmez

43. Ayırıcı Tanı Crohn koliti ÜK sıklıkla mukoza ve submukozayı tutarken Crohn da pan kolit ÜK de kript abseleri ve pseüdopolipler görülürken, Crohn da aftöz ülserler ve nonkazeifiye granülomlar Ig A ve Ig G anti-S cerevisia antikor(ASCA) crohn hastalığı için çok daha spesifik olmaktadır. Antinötrofil stoplazmik antikor(ANCA) ise ülseratif kolit için daha spesifik görülmektedir. iskemik kolit kolon polipozis amipli ve basilli dizanteri

44. Tedavi başlangıç dönemi ve hafif şekillerinde konservatif veya tıbbi tedavi uygulanması şeklindedir. amaç akut atağı süratle kontrol altına alarak nüksleri önlemek

45. Hafif ataklarda ayaktan tedavi uygulanabilir yatak istirahatı önerilir Süt ve süt ürünü besinleri içermeyen, sindirimi kolay gıdalar İlaç dört kez 500mg. Sulfasalazin (Salisil azosulfapiridin: Salazoprin) 5-Aminosalisilik asit içeren Mesalazin rektal yolla topikal kortikosteroid lavman, pomat veya supozituar çoğunda bu tedavi ile ataklar kontrol altın

46. Ağır ataklarda mutlaka hastaneye yatırılmalı Yatak istirahatı sedasyon Sıvı, elektrolit ve gerekiyorsa kan replasmanı ağızdan beslenme kesilir parenteral beslenme vitamin (A,C,D ve K vit) eklenmeli ishali kesmek amacıyla antikolinerjik, kabızlık için ise laksatif vermekten kaçınılmalı **

47. Ağır veya akut fulminan ataklarda günde 2 - 8 gr.lık dozlarda Salazopirin başlanır Semptomların gerilemesi durumunda günde 2-4 g arasında idame dozuna geçilebilir parenteral, tolere edebilenlerde ağız yolu ile steroid tedavisi uygulanabilir.

48. Cerrahi Tedavi 1- Acil Cerrahi Tedavi: Masif kanama, akut kolon dilatasyonu (toksik megakalon ve kolon perforasyonları) ileostomi yapılması yetersiz Turnbull ameliyatı multiple kolostomi subtotal kolektomi rektum güdüğünün karın ön duvarına ağızlaştırılması müköz fistül Total proktokolektomi J poş ile ileoanal anastomoz

49. 2- Elektif Cerrahi Malign dejenerasyon Darlık ve buna bağlı barsak tıkanmaları Tedaviye dirençli sistemik ve perianal komplikasyonlar Steroidlere bağlı komplikasyonların ortaya çıkması Çocuklarda gelişme geriliği, yaşlılarda süratli seyir Tıbbi tedaviye yanıt vermeme durumu

50. CROHN HASTALIĞI