Siyaset Bilimine Giriş

1. Siyaset Bilimine Giriş Politika Bilimi Açısından Devlet 2. Hafta

2. Devlet • Yüzyıllardan beri var olan bir sosyal olgu • Devletin tanımı konusunda çeşitlilik ve görüş ayrılığı • Neden; devletin ne olduğu konusunda anlayış farklılığı

3. Devlet: Farklı yaklaşımlar • Devleti “sınıf yapısı” olarak gören yaklaşım • Bir sınıfın bir başka sınıfı egemenliği altında bulundurduğu bir örgütlenme • Marxistlerle beraber başka ssyologların da yaklaşımı

4. Devlet, bütün toplumu kapsayan ve birleştiren bir kuruluş [sınıf kavramının üstünde ve ötesinde] • Devlet, en üstün bir değer ve başlı başına bir amaç • Hegel; Devlet, neredeyse bir yeryüzü Tanrısı

5. Devlet; Kimilerine göre sadece bir araç • Toplum düzeninin ve barışının korunmasını sağlayan bir araç • Tek ve egemen bir iktidar yapısı • İnsanlar tarafından meydana getirilen bir topluluk; topluluklar topluluğu [Pluralist görüş]

6. Devleti bir “kötülük” sayan görüş • Katlanılması gereken vazgeçilmez bir kötülük • Belli bir gelişme süreci sonunda bir gün kendiliğinden yok olacağına inanan görüş [Marxist tez] • Kendiliğinden yok olmasını beklemeden bir an önce gitmesi için ne gerekiyorsa yapmak gerektiğini savunan görüş [anarşist görüş]

7. Devleti unsurlarıyla tanımlayan hukukçuların yaklaşımı • “Devlet, milletin hukuki kişilik kazanmış şekli” [Fransız kamu hukuku doktrini] • “Devlet; etkili olarak yürürlükte bulunan bir hukuki normlar sistemi

8. En yaygın tanım; Devletin kurucu unsurları ile yapılan “anlatımcı” tanım [deskriptif] • Devletin unsurları: Ülke, insan topluluğu, iktidar üç ana unsur • Dördüncü unsur: Hukuki ve siyasal düzen • Devlet: “Belli bir ülke üzerinde yerleşmiş, zorlayıcı yetkiye sahip üstün bir iktidar tarafından yönetilen bir insan topluluğunun meydana getirdiği siyasal kuruluş”

9. Soyut bir kavram olarak devlet • Devlet; unsurlarının dışında ve ötesinde, gözle görülemeyen, elle tutulamayan “soyut” bir kavram • Realist sosyal bilimciler: “Devleti şimdiye kadar gören olmamıştır” • Devlet; kavramsal geçerliğe sahip bir düşünce ürünü • Burdeau: “Devlet, insanlar onu düşündükleri için vardır”

10. Burdeau: “İnsanlar, insanlara itaat etme durumunda kalmamak için devleti icat etmişlerdir” • Devlet; iktidarın dayanağı, siyasal toplumun çatısı • Devlet; siyasal birleşmeyi ve bütünleşmeyi sağlayan bir “simge”, “sembol”

11. Devlet; iktidar olgusu • İktidarı kullanırken devlet adına hareket • İktidarı kullanan siyasetçiler/ yöneticilerle soyut varlık olarak devlet ayrı

12. Devletin kökeni ve doğusu • Bugünkü anlamıyla devlet yeni bir kuruluş • 15. ve 16. yüzyıllar içinde ortaya çıkan • Organları itibarı ile devleti görmek için eski tarihlere gidilemez • Devlete karşılık gelen status, stato, etat, state kavramları 16. yüzyılda başlar • Önceki siyasal topluluklar için için, polis, civitas, republica, regnum Ülkeler arasında çağdaş “sınır” kavramı 16.yüzyılda

13. Günümüz anlamında devlet, Ortaçağın sonlarında, Yeniçağın başlarında, Avrupa’da feodalitenin çöküşü ve kilisenin siyasal nüfuzunun kırılışı ile birlikte doğar • Milli devlet; dağınık ve otoriteler arasında bölünmüş insanları ülke ve millet kavramı etrafında toplayan yeni bir kuruluş • Modern devlet; o döneme denk tam benzeri olmayan yeni bir siyasal bütünleşme, yeni ve değişik bir örgütlenme olarak ortaya çıkar

14. Devletin kişiliği sorunu • Devlet, hukuki bir kişilik sahibi • Borçlanma, sorumluluğu, sözleşme ve dava ehliyeti tüzel kişilik ile hukuki bir temele kavuşur • Hukuki kişilik; devletin devamlılığını sağlama fonksiyonu • Devlet; belli bir anda görevde olanlardan farklı bir kişilik • Devlette devamlılık • Monarşilerde; “Kral öldü yaşasın yeni kral”

15. Modern hukuk; devletin tüzel kişiliği kavramı • “Devleti meydana getirenler değişebilir, devleti yönetenler değişebilir, hükümetler değişebilir, rejimler değişebilir, devlet kalır. Devlet süreklidir.” • Yöneticiler, iktidar üzerinde subjektif bir hak sahibi değildir. Devletin organı olarak kendilerine hukuk tarafından tanınan “yetkileri” kullanırlar • Çağdaş hukuk devleti kavramının gelişimi

16. Politika bilimi açısından devlet • Siyasal kuruluşların en genişi, en gelişmişi, en iyi örgütlenmişi, en kapsayıcı olanı • Devlet; “kurumlar kurumu” • Siyasal faaliyetlerin genel çerçevesini ve kadrosunu oluşturur • Devlet, soyut bir kavram, amprik araştırmalar için uygun değil

17. Devlete hukuki kişilik tanınmasından mistik devlet anlayışına [üsütün ve tarafsız hakem olarak devlet, daha çok otoriter rejimlerde] • Devlet, tarafsız, herkesin iyiliğini düşünen, üstün bir varlık anlayışı doğru değil • Otoriter rejimlerde kullanılan “üstün devlet” anlayışı aldatıcı bir varsayım • “Devlet Baba” imajı kitleleri yönetme aracı • Devlet, onun adına hareket eden insanlardan ayrı değil

18. Devlet adına yapılacaklardan bazı sınıflar daha çok yararlanabilir • “Ülke yararı”, “halk ve millet yararı” ileri sürülse de • Kararlar, devlet otoritesini arkasına alsa da siyasal tercihler etkili