TÜRKÇE ve YABANCI KELİMELER

1. TÜRKÇEveYABANCI KELİMELER

2. Dil bilimine göre kelimelerin bir dilin malı olup olmadığının ölçüsü, kelimenin kökeni değil kullanımıdır.

3. Çince, Fransızca, Rusça, Arapça, Farsça, Rumca, İtalyanca gibi dillerden yüzyıllarca önce dilimize geçen • istasyon (Fransızca) • mantı (Çince) • duvar (Farsça) • hayat (Arapça) • temel (Rumca) • iskele (İtalyanca) • can (Farsça) • şapka (Rusça)

4. gibi kelimeler, Türkçeye mal olmuşlardır ve kökenleri ne olursa olsun artık Türkçe sayılmaktadır.

5. Çünkü bu tür kelimeler, dilimize uzun zaman önce girmiş ve belli bir kullanım alanı ve yaygınlığı kazanmışlardır.

6. Bu tür sözler o günden bu yana

7. Deyimlerimize; • can atmak • makaraları koyuvermek • defterini dürmek • şapka çıkarmak • nazar değmek • şirazeden çıkmak

8. Atasözlerimize; • Çobanın gönlü olursa tekeden süt çıkarır • Arife günü yalan söyleyenin bayram günü yüzü kara çıkar

9. Bilmecelerimize; • Dam üstünde kadı gibi, gözleri var cadı gibi (baykuş) • Akça dağın eteği, cümlemizin yatağı (beşik) • Çınçınlı hamam, kubbesi tamam, bir gelin aldım babası imam(çalar saat)

10. masallarımıza, öykülerimize, türkülerimize, şarkılarımıza, şiirlerimiz girerek dilimizin zenginliğini oluşturmuşlardır.

11. Dolayısıyla dilimize uzun zaman önce girerek belli bir kullanım alanı ve kullanım sıklığı kazanan bu tür kelimeler, Türkçenin söz varlığında önemli bir yer tutmaktadırlar.

12. Dilimizdeki bu tür sözler, alıntı kelimeler olarak adlandırılmaktadır.

13. Bu tür alıntı kelimelere de Türkçe karşılıklar bulmak dilimiz adına sevindirici olmakla birlikte,

14. dilimiz için asıl tehlike, bu tür alıntı kelimeler değil dilimize yeni yeni girerek yaygınlaşmaya başlayan

15. fastfood, konsept, e-mail, bodyguard, center, stant, star, maç, gurme, faks, printer, stresgibiyabancı sözlerdir.

16. Bunlar, zamanla yaygınlaşarak dilimizin söz varlığı içine yerleşme eğilimi göstermektedirler.

17. Bu tür yabancı sözlerin dilimizde yaygınlaşmaya başlaması kimi sorunları da beraberinde getirmektedir.

18. Bu sorunların en başında dilimizde zaten bir karşılığı olduğu hâlde başka dillerden alınan yabancı sözler yer almaktadır.

19. Bu tür yabancı sözcüklerin yaygınlaşmasıyla zamanla Türkçe karşılıkları unutulabilmektedir.

20. Dilimize giren bu tür yabancı sözler, birden fazla Türkçe sözün yerine de kullanılabilmektedir:

21. misyon görev amaç hedef maksat gaye erek işlev vazife ödev

22. antipatik sevimsiz itici soğuk

23. efor güç çaba gayret emek

24. efor harcamak emek vermek gayret göstermek çaba sarf etmek emeği geçmek

25. orijinal kendine özgü özel özgün gerçek asıl

26. şoke olmak şaşırmak şaşmak şaşakalmak etkilenmek hayret etmek

27. likit akışkan sıvı nakit

28. sabotaj sabote etmek baltalama kundaklama baltalamak engellemek taş koymak kundaklamak

29. konsept kavram anlayış görüş tarz düzen

30. sempati duymak sempatik bodyguard deep-freeze forvet jenerasyon kamuflaj kanı ısınmak sevimli koruma derin dondurucu ileri uç kuşak, nesil gizleme, alalama

31. komplo komplo kurmak limit kriter tuzak, düzen tuzak kurmak, oyuna getirmek uç, sınır, üst sınır ölçüt, kıstas

32. teenage marjinal star maç prestij ergen sıra dışı, uç yıldız karşılaşma saygınlık, itibar

33. Görüldüğü gibi sık sık duyduğumuz birçok yabancı kelimenin aslında dilimizde güzel karşılıkları bulunmaktadır.

34. Öyleyse sık sık yabancı kelimelere baş vurmak dilimizin yetersizliğinden kaynaklanmamaktadır.

35. Yabancı kelimelerin yerli yersiz kullanılması daha çok özenti niteliği taşımaktadır.

36. Buna bağlı olarak, dilimizde kullanılmaya başlanan bir yabancı söz, zamanla kendine yakın sözleri de beraberlerinde getirmektedir.

37. natürel natüralizm natürizm natürmort natura natür

38. popüler popülarite popülasyon popülist popülizm

39. karizma endoskop defans ofans mega karizmatik endoskopi defansif ofansif megastar

40. Yabancı sözler, zamanla Türkçe sözlerle birleşik yapılar da kurabilmektedir:

41. start almak empati kurmak markaja almak konsensüse varmak strese girmek (başlamak) (kendini onun yerine koymak) (tutmak) (uzlaşmak) (gerilmek)

42. Yabancı sözlerin ortaya çıkardığı başka bir sorun da bu tür sözlerin dilimizde yazılıp okunması konusudur.

43. Bilindiği gibi Türkçe sondan eklemeli bir dildir.

44. Yabancı kelimelere ekler Türkçe söyleyişe göre getirildiğinde,mortgage’aon-line’ınhacker’largibi tuhaf durumlar ortaya çıkmaktadır.

46. İşte bu gibi sözleri yazıp okuyabilmek için çoğu kez Türkçe bilmek yetmemekte, biraz da İngilizce veya Fransızca bilmek gerekmektedir.

47. Bu da aşağıdaki gibi kimi tuhaf durumlara yol açabilmektedir: