Doğa ile Yetiştirma Arasındaki Etkileşim

1. Doğa ile Yetiştirma Arasındaki Etkileşim • Kalıtım (doğa) ya da ortam (yetiştirme) • Locke “tabula rasa” • Darwin “kalıtımın önemi” • Watson, Skinner • Günümüzde: etkileşim üzerinde durulmaktadır.

2. Olgunlaşma: Çevresel olaylardan göreceli olarak bağımsız ve Içsel olarak belirlenmiş büyüme ve değişim sıralamasıdır.

3. Gelişimin Aşamaları • Gelişimin niteliksel olarak farklı aşamalardan oluştuğu öne sürülmüştür. • Aşamalandırma: • Belirli bir aşamadaki davranışlar baskın bir tema çerçevesinde örgütlenir. • Her aşama bir önceki ve bir sonrakinden niteliksel olarak farklıdır. • Bütün çocuklar aynı aşamalardan aynı sıra ile geçerler.

4. Bazı kuramcılar gelişimin aşamalara ayrılarak incelenmesi görüşünü eleştirmketedir. Bu kuramcılara göre, aşamaların Içerisinde yer alan becerilerin farklı oranlarda gelişmesi nedeniyle, çocuğun hangi aşamada olduğunun değerlendirilmesi güçtür.

5. Önemli Dönemler • Gelişimin beklenen seyrinde gerçekleşebilmesi Için, belirli olayların belirli dönemlerden gerçekleşmesi gerektiği önesürülmektedir.Örn: gebelikte cinsiyetin belirlenmesi gibi. • Psikolojik gelişimde önemli dönemlerden ziyade, duyarlı dönemlerin olduğundan söz edilmektedir. Okul öncesinin zihinsel gelişimde önemli bir dönem olması gibi.

6. Yenidoğanın Duyusal Gelişimi • Çevrenin yapılandırılmasına dayalı gözlemsel araştırmalar yolu ile anlaşılmasına çalışılmaktadır. • Görme: İleri derecede miyopluk, 2 yaşta yetişikin yetisine ulaşma, insan yüzünü yeğleme (eğik hatlar, karşıtlık, hareket, karmaşıklık) • İşitme: Yüksek sesten ürkme, baş çevirme tepkisi 6 haftada kaybolup, 4. Ayda ortaya çıkar. Görüntü ve ses birleşimine duyarlılık 6 aydan sonra başlayıp iki yaşına kadar gelişimini tamamlar. Insan sesini ve konuşma seslerini tanımaya yönelim.

7. Tat alma ve koklama: tatlıyı tercih etme, güzel kokuları ve anne kokusunu tercih etme eğilimi • Öğrenme ve hafıza: tabula rasa görüşünü sorgulamayı olanaklı kılan bir durumda

8. ÇOCUKLUKTA BİLİŞSEL GELİŞİM • Piaget’in Aşama Kuramı • Çocuğun doğal olgunlaşma yetenekleri ve çevre ile etkileşimleri üzerinde durur. • Gelişimin etkin öznesi, dünyayı anlamakta deneyler yapan bilimadamı metaforu • Deneylere dayalı olarak dünyayı anlamaya yönelik oluşturulan kuramlara “şema” adını vermiştir.

9. Özümleme ve Uyum Sağlama • Özümleme, yeni bir nesne ya da olayla karşılaşan çocuğun bu yeni durumları anlama ve onlarla başa çıkmak Için eski yöntem ve deneyimlerini (şema) kullanma sürecidir. • Uyum Sağlama, eski şemanın yeni durumu anlamada yetersiz kalması durumunda şemanın anlamlandırmaya hizmet edecek biçimde değiştirilmesi sürecidir.

10. Piaget’in Bilişsel Gelişim Aşamaları • Duyusal Motor Evre: ilk iki yılı kapsar. Davranışların sonuçlarının araştırılması evresidir. • Nesne kalıcılığı: 9-10 aydan itibaren görüş alanından çıkan nesnenin aranması ile nesnenin varlığını südürdüğü inancını geliştirdikleri söylenebilir. 1 yaştan itibaren önceki aramalardan bağımsız olarak nesneyi arayabilme.

11. İşlem öncesi evre (2-7 yaş) • Dilin kullanımının yetkinleşmesi, • Bilginin temsilinde artış, • Nesnelerin birbirini temsil edebilmesi (tahtanın at olması), • Temsilin varlığına eşlik eden kuralların henüz anlaşılamaması, • Benmerkezci düşünme, • Korunum kavramının anlaşılması 7 yaş civarında kazanılır. • Kil deneyi, dama taşları deneyi

12. Ahlaki yargılar • Ahlaki ve sosyal kuralların anlaşılmasının bilişsel gelişime koşut olduğu görüşü, • Dört evreye dayalı sosyal gelişim, • Ilk iki evre Işlem öncesi döneme denk gelir. Paralel oyun (kuralların keyfiliği), 5 yaştan itibaren kuralların değişmezliği (ahlaki bir gerçekçiliğin benimsenmesi) • Kırılan fincan sayısı sorusu

13. İşlemsel Evre • 7-12 yaş arası somut Işlemsel evredir. • Korunum kavramının gelişmesi ve mantıksal Işlemler yapmaya başlama, • 5 yaş evini yolunu bulabilir, 8 yaşındaki çocuklar ise bu yolu harita ile gösterebilirler. • Ahlaki gelişimin üçüncü evresinde kuralların toplumsal zorunluluk olarak yorumlanmaya başlanması, cezalandırma kaçınılmaz görülmekten çıkar insani olarak yorumlanır.

14. 11-12 yaşından başlayarak çocuklar “formel Işlemsel evreye” geçerler. • Yetişkiin düşüncesinin, soyut düşüncenin başlangıcı, • Hipotez oluşturma ve sınama, • Ahlaki gelişimin dördüncü aşaması, yeni durumlarda bile kuralların oluşumu dikkate alınır. Sosyal konularla ilgili ideolojik bir ahlaki akıl yürütme kapsamında kuralların anlaşılması,

15. Kohlberg’in Ahlaki Gelişim Kuramı • Piaget’in kuramını ergenlik ve yetişkinliği kapsayacak biçimde genişletmiştir. • Ahlaki ikilemler ile bilgi toplamıştır. • Üç düzeyden oluşan altı ahlaki yargı evresi

16. Kolhberg’e göre, • 10 yaşa kadar I düzey, • 10-13 arası somut Işlesel döneme denk gelen çocuklarda II düzey • Soyut düşüncenin kazanılması ile III düzeye geçilmesi söz konusudur.

17. Farklı kültürlerde test edilmiştir. • Farklı durumlar Için farklı kuralların kullanılması ve evrelerin ardışık olmaması sözkonusu olabilir.

18. Piaget’in Değerlendirilmesi • Çocukların gelişimsel becerilerini olduğundan daha az olarak değerlendirmesi, • Nesne kalıcılığının 4,5 aydan itibaren olduğunu gösteren deneyler, • Korunum deneylerinin sözel ifadeye duyarlılığı,

19. Kişilik ve Sosyal Gelişim • Mizaç özelliklerinin kalıcılığı, • Genotip ve çevre etkileşimi, • Kolaylaştırıcı çevresel koşulların mizacın olumu yönde değişimde etkili olması,

20. Erken Sosyal Davranış • Sosyal gülümseme (3-4 ay) • Bakımvereni tercih etme, ayrılık kaygısı (7-9 aylarda başlangıç) • 3 yaşında tamamen sonlanır.

21. Bağlanma • Bakımverene yakın olma ve güven ihtiyacı, • Bowlby: psikanalitik, etoloji ve bilişsel psikoloji • Diğer türlerde de gözlenmesi (primatlar, ördek deneyleri) • Mama kaynağı ya da güven kaynağı • Bağlanmanın değerlendirilmesi (Ainsworth deneyi)

22. Bağlanma Türleri • Güvenli bağlanma, • Güvensiz-kaçınan bağlanma, • Güvensiz-kararsız bağlanma, • Güvensiz-belirsiz bağlanma,

23. Freud’un Psikoseksüel Gelişim Kuramı • Oral Dönem • Anal Dönem • Fallik Dönem • Latans Dönem • Genital Dönem • Kişilik gelişimi yaşamın ilk 6 yılında ele alır. • Fiksasyon kavramı

25. Psikososyal Gelişim • Erikson’un Psikososyal Dönemleri • Psikanaliz etkisi, fiksasyonun dışarıda bırakılması • Krizler ve krizi izleyen psikososyal görevler • Yaşamboyu aşamalandırma • Kuram biyolojiyi, psikolojiyi ve kültürü bütünleştirerek gelişimi ele alır.