Techniki dokumentacyjne i informacyjne w praktyce lekarskiej i badaniach w dziedzinie medycyny

1. Techniki dokumentacyjne i informacyjne w praktyce lekarskiej i badaniach w dziedzinie medycyny Ocena i analiza piśmiennictwa medycznego Zajęcia dydaktyczne prowadzone przez zespół Biblioteki Medycznej CMUJ: Beata BATOR, Ireneusz KORFEL, Lucjan STALMACH, Marta STOKALUK, Anna URYGA

2. Oczekiwania w stosunku do źródeł informacji Wiarygodność wszystkie dane naukowe brane są pod uwagę wszystkie dane wsparte są na faktach i dowodach Dane nie podlegają deformacji Adekwatność Dokument powinien odpowiadać potrzebom informacyjnym trafność dotarcia do informacji posiadać charakter porównawczy i dobrze uzasadnioną argumentację Łatwość użytkowania (w szybkim i realnym czasie)

3. Sześć pytań które należy postawić dziełu 1. Kto go finansuje ? • Rządowe (Ministerstwa, dotacje ministerialne, projekty badawcze) • Ponad rządowe (WHO, UE) • Instytucja ubezpieczeniowa (NFZ) • Przemysł (Firmy farmaceutyczne) • Organizacje zawodowe i pozarządowe (stowarzyszenia) • Organizacja konsumencka • Grupa wydawnicza 2. Kto go wypracowuje ? • Pojedynczy autor • Grupa autorów (identyfikacja instytucjonalna: uniwersytet, przemysł, regionalny szpital...) • Grupa ekspertów • Stowarzyszenie naukowe • Grupa mono lub wielodyscyplinarna 3. Według jakiej procedury ? • Precyzyjne wyjaśnienie zabiegów bibliograficzno-dokumentacyjnych • Argumentacja oparta na referencjach bibliograficznych • Operowanie typami publikacji przy referencjach • komitet recenzujący

4. Sześć pytań które należy postawić dziełu 4. Jakie są jego granice ? • Język, sposób prezentowania myśli, czytelność • Stopień wyczerpania argumentów • System indeksowania literatury ( udział w obiegu informacyjnym) • Częstotliwość ukazywania się • Nośnik informacji • Komentarze redakcyjne (erraty, listy, dyskusja) • Cele zawarte w przedmowach 5. Jakie jest potencjalne jego użycie w praktyce ? • Pomoc w podejmowaniu uzasadnionych decyzji • Utrwalenie wiedzy i stosowanych działań • Pogłębienie przedmiotu badań • Dialog zawodowy i naukowy 6. Jaka jest jego zawartość ? • dane oficjalne • dane uzgodnione i rekomendacje • surowe dane eksperymentalne (publikacje pierwotne) • dane pogrupowane i przetworzone • porównania typu korzyść-ryzyko • różne punkty widzenia • meta-analiza( • artykuły syntetyczne i przeglądowe • przewodniki terapeutyczne,

5. Typy publikacji medycznych • Artykuły • praca oryginalna • artykuł redakcyjny • praca poglądowa • praca przeglądowa • opis przypadku • list do redakcji • artykuł dydaktyczny • artykuł wstępny • Monografia • Broszura • Praca doktorska • Praca habilitacyjna • Streszczenie wystąpienia (abstrakt) z konferencji • Analiza z komentarzem • artykuł prasowy (dziennikarski) typy publikacji w bazie MEDLINE

6. Źródła naukowej informacji medycznej • Dokumenty pierwotne Druki zwarte: • Monografie • Encyklopedie, słowniki • Sprawozdania z konferencji • Podręczniki Wydawnictwa periodyczne: • Serie • Czasopisma i gazety Wydawnictwa techniczne • Standardy (normy) • Patenty • Katalogi firmowe i techniczne Szara literatura • Naukowe i techniczne raporty • Dysertacje habilitacyjne i prace doktorskie • Przekłady • Materiały konferencyjne • Opisy projektów badawczych • Dokumenty przetworzone • Bibliograficzne bazy danych • Faktograficzne bazy danych • Listy dyskusyjne i portale • Bazy i serwisy patentowe • Katalogi biblioteczne • Kartoteki i indeksy haseł • Wydawnictwa Multimedialne

7. Źródła naukowej informacji • Mnogość źródeł informacji i serwisów (druk, CD, Internet) • Bezpłatne i płatne serwisy, ograniczenia • Różnorodne techniki dostępu • Niewydolność użytkowania dostępnej wiedzy Analiza trendów i rozpoznanie powiązań CZAS Umiejętność wartościowania • Zbieranie dowodów naukowych i ich przesiewanie • Ujawnianie dowodów pozytywnych i negatywnych: • opartych na badaniach randomizowanych • bazujących na teoretycznej wiedzy

8. Skutki uboczne „masowego publikowania doniesień naukowych” • krytyczna recenzja i analiza artykułów THE COCHRANE LIBRARY • kontrola jakości bibliograficznych baz danych RETRACTION • pomiary BIBLIOMETRYCZNE ISI • różnorodne standardy oceny wartości naukowej artykułów CISI • różnorodne standardy dorobku specjalizacji medycznych • kompilacja najwartościowszych materiałów źródłowych Pomnażanie kosztów Ambiwalencja rynku mediów Ochrona praw autorskich Komercjalizacja licencji dostępu Zmiana preferencji użytkowników

9. Przykład rekordu w bazie PUBMED Najważniejsze pola i opcje rekordu bazy AD– Afiliacja(adresy pocztowe, numery i akronimy GRANTÓW) AU– Autor(ścisłe reguły porządkowe) EDAT– Data wprowadzenia referencji bibliograficznej do bazy TA – Skrót tytułu czasopisma wraz z numerem ISSN LA– Język publikacji PT – Typ publikacji SI– SECONDARY SOURCE ID (powiązanie z bazą GEN-Bank) NM– nazwa substancji chemicznej TW – przeszukuje wszystkie słowaz tytułu, abstraktu i MeSH MAJR– MeSH Major TOPIC SH– Określniki MeSH MH – Terminy MeSH MeSH BROWSER CITATION Status SUBSET JOURNAL/CITATION SUBSET AUTOMATIC Term MAPPING Polski MeSH

10. Publikowanie i wyszukiwanie wiarygodnych zasobów internetowych w obszarze medycyny, farmacji i ochrony zdrowia MEDHUNT Etyczne przewodniki dla redaktorów HONCOD Narzędzia wyszukiwania pełnotekstowego Międzynarodowa współpraca robot MARVIN Ręczne adnotowanie serwisów RZETELNOŚĆ WIARYGODNOŚĆ Wielojęzyczna metawyszukiwarka HONSELECT BROWSER JAKOŚĆ

11. REFERENCJE BIBLIOGRAFICZNE Sposoby opisu i układu bibliograficznego • Referencje są dowodami • Bibliografia (lista referencji) jest poradą jak czytać i rozumieć lekturę • Referencje muszą być kompletne, precyzyjne i do odnalezienia • Należy unikać cytowania prac doktorskich i prac habilitacyjnych niepublikowanych. Referencje te nie są dostępne dla wszystkich ! System HARVARD (alfabetyczny) Referencje ułożone są w porządku alfabetycznym na końcu artykułu (w sekcji: Bibliografia) Przywoływane są w tekście przez nazwisko pierwszego autora i rok wydania cytowanego artykułu Wyróżnikiem opisu bibliograficznego jest pogrubienie roku wydania z przecinkiem oraz skrócony tytuł kursywą System VANCOUVER (numeryczny) System mieszany + INNE STYLE został przyjęty jako obowiązujący przez Międzynarodowy Komitet Redaktorów Czasopism Medycznych (opracowany przez NLM) ICMJE Referencje są numerowane według porządku pojawiania się ich w artykule bez zwracania uwagi na alfabet Gdy referencje są cytowane wiele razy - zachowują swoją „dotychczasową” numerację bez względu na to w którym miejscu artykułu jesteśmy Referencje są numerowane w porządku alfabetycznym i przywoływane według tej numeracji w tekście. Można często powoływać się na początku artykułu na ostatnią referencję System ten jest często stosowany przez czasopisma francuskie

12. System HARVARD jest bardzo naturalny w procesie redakcji. Jest mniej praktyczny w lekturze tekstu. Referencje (jeśli są liczne) tną tekst i czynią zdania mniej zrozumiałymi. Gdy wymieniony w referencji autor dużo pracował na dany temat jego nazwisko stale powraca w wielu powtórzeniach z różnych lat. Sytuacja się jeszcze bardziej komplikuje gdy cytujemy dwa artykuły z tego samego roku tego samego autora

13. System VANCOUVER jest praktyczny zarówno w lekturze tekstu jak i w jego redakcji

15. Użycie danego stylu musi być konsekwentne !!!

16. Struktura publikacji naukowych IMRAD fORMAT Zasady i standardy publikowania ConsolidatedStandards of Reporting Trials- The CONSORT STATEMENT Wymagania redakcyjne Instructions to Authors in the Health Science - MULFORD LIBRARY LEKARSKI PORADNIK JĘZYKOWY Jak napisać artykuł naukowy- MEDICAL LINGUISTIC AID (PL)

17. Wybrane opisy bibliograficzne stosowane w bibliografii załącznikowej

18. Bibliografia załącznikowa w utworach z dziedzin ogólnych powinna być opracowana zgodnie z normami: • PN-ISO 690: 2002 • Dokumentacja - Przypisy bibliograficzne - Zawartość, forma i struktura. • PN - ISO-2:1999 • Informacja i dokumentacja - Przypisy bibliograficzne - Dokumenty elektroniczne i ich części. Bibliografia załącznikowa w pracach biomedycznych powinna zbliżać się standardów międzynarodowych (styl VANCOUVER)

19. Zwracaj uwagę na znaki przestankowe: ; : . , - / ( ) Stosuj je konsekwentnie!!!

20. Typowy odnośnik do artykułu w czasopiśmie: Korabiowska M, Cordon-Cardo C, Jaenckel F, Stachura J, Fischer G, Brinck U. Application of in situ hybridization probes for MLH-1 and MSH-2 in tissue microarrays of paraffin-embedded malignant melanomas: correlation with immunohistochemistry and tumor stage. Hum Pathol 2004 Dec;35(12):1543-8. Korabiowska M.,Cordon-Cardo C.,Jaenckel F.,Stachura J.,Fischer G.,Brinck U.:Application of in situ hybridization probes for MLH-1 and MSH-2 in tissue microarrays of paraffin-embedded malignant melanomas: correlation with immunohistochemistry and tumor stage. Hum.Pathol., 2004;Dec; 35(12):1543-1548 Więcej niż sześciu autorów: Krzanowski M, Bodzon W, Dudek D, Heba G, Rzeszutko M, Nizankowski R, et al.Transthoracic, harmonic mode, contrast enhanced color Doppler echocardiography in detection of restenosis after percutaneous coronary interventions. Prospective evaluation verified by coronary angiography. Eur J Echocardiogr 2004;5(1):51-4. Krzanowski M., Bodzon W.,Dudek D., Heba G., Rzeszutko M., Nizankowski R. i wsp.:Transthoracic, harmonic mode, contrast enhanced color Doppler echocardiography in detection of restenosis after percutaneous coronary interventions. Prospective evaluation verified by coronary angiography. Eur.J. Echocardiogr.,2004; 5(1): 51-64

21. Organizacja występująca jako autor National Health and Education Society. Spontaneously developing autoantibody to factor VIII in an elderly woman: diagnostic and therapeutic challenges. J Assoc Physicians India. 2004;52:72-3 National Health and Education Society:Spontaneously developing autoantibody to factor VIII in an elderly woman: diagnostic and therapeutic challenges.J.Assoc. Physicians. India. 2004;52:72-73 Brak autora A changing climate for health. Lancet 2005;365(9458):447-8. A changing climate for health.Lancet. 2005;365(9458):447-448

22. Artykuł w języku innym niż angielski Ryn ZJ. Melancolia de la civilización. Educación Medica 1998; (16): 100-104. Ryn Z.J. Melancolia de la civilización. Educación Medica 1998; (16): 100-104. Uwaga ! NLM dokonuje przekładu tytułu na j. angielski [umieszczając go w nawiasach] oraz dodaje identyfikator języka oryginału. Większość redakcji tego nie robi !!!

23. Suplement do rocznika (tomu) Szczeklik A. Aspirin-induced asthma: new insights into pathogenesis and clinical presentation of drug intolerance. Int Arch Allergy Appl Immunol 1989;90 Suppl 1:70-5. Szczeklik A.:Aspirin-induced asthma: new insights into pathogenesis and clinical presentation of drug intolerance. Int. Arch. Allergy Appl. Immunol. 1989;90, Supl 1:70-75 Suplement do numeru (zeszytu) Cohn JN, Plasma norepinephrine and mortality. Clin Cardiol 1995;18(3 Suppl. 1):9-12. Cohn J.N.: Plasma norepinephrine and mortality. Clin. Cardiol. 1995;18(3, Supl. 1):9-12

24. Część tomu Dauterman K.W., Massie B.M., Gheorghiade M.: Heart failure associated with preserved systolic function: a common and costly clinical entity.Am Heart J 1998;135(Pt 2):310-9. Dauterman K.W., Massie B.M., Gheorghiade M.: Heart failure associated with preserved systolic function: a common and costly clinical entity.Am. Heart J. 1998;135( Cz. 6): 310-319 Część numeru (zeszytu) Guo N, Shaw C. Characterization and localization of glutathione binding sites on cultured astrocytes. Brain Res Mol Brain Res. 1992;15(42 Pt 1):207-15. Guo N., Shaw C.: Characterization and localization of glutathione binding sites on cultured astrocytes. Brain Res. Mol. Brain Res. 1992;15(42, Cz 1):207-215

25. Brak oznaczenia tomu (rocznika) publikacji Sporer SM, Rosenberg AG. Decision analysis in orthopaedics. Clin Orthop 2005;(431):250-6. Sporer S.M., Rosenberg A.G.: Decision analysis in orthopaedics. Clin. Orthop. 2005;(431):250-256 Brak oznaczenia wydania i tomu (rocznika) publikacji Browell DA, Lennard TW.Immunologic status of the cancer patient and the effects of blood transfusion on antitumor responses.Curr Opin Gen Surg 1993:325-33. Browell D.A., Lennard T.W.:Immunologic status of the cancer patient and the effects of blood transfusion on antitumor responses.Curr. Opin. Gen. Surg. 1993:325-333.

26. Numeracja stron cyframi rzymskimi Frenkel EP, Shen YM, Haley BB. The direct thrombin inhibitors: their role and use for rational anticoagulation. Hematol Oncol Clin North Am 2005 Feb;19(1):119-45, vi-vii. Frenkel E.P., Shen Y.M., Haley B.B.: The direct thrombin inhibitors: their role and use for rational anticoagulation. Hematol. Oncol. Clin. North Am., luty 2005;19(1):119-145, VI-VII Jeśli konieczne jest oznaczenie rodzaju tekstu (typu publikacji) Adhisivam B, Gowtham R. Branding treatment of children in rural India should be banned [letter].BMJ 2005 26;330(7489):481. Adhisivam B., Gowtham R.: Branding treatment of children in rural India should be banned [letter].B.M.J.2005 26;330(7489):481

27. Artykuł opisujący wycofanie pracy Garey CE, Schwarzman AL, Rise ML, Seyfried TN.Ceruloplasmin gene defect associated with epilepsy in EL mice[retraction of Garey CE, Schwarzman AL, Rise ML, Seyfried TN. In: Nat Genet 1994;6:426-31].Nat Genet 1995;11:104. Garey C.E., Schwarzman A.L., Rise M.L., Seyfried T.N.:Ceruloplasmin gene defect associated with epilepsy in EL mice[wycofanie pracy: Garey C.E., Schwarzman A.L., Rise M.L., Seyfried T.N. W: Nat. Genet. 1994;6:426-431]. Nat. Genet. 1995;11:104 Artykuł wycofany Liou GI, Wang M. Matragoon S.:Precocious IRBP gene expression during mouse development[retracted in Invest Ophthalmol Vis Sci 1994;35:3127].Invest Ophthalmol Vis Sci 1994;35:1083-8 Liou G.I., Wang M. Matragoon S.: Precocious IRBP gene expression during mouse development [wycofany z Invest. Ophthalmol. Vis. Sci. 1994;35:3127]. Invest. Ophthalmol. Vis. Sci. 1994;35:1083-1088

28. Artykuł do którego opublikowano poprawki Beijneveld WJ, van Asten WN, Rutten WE. How accurate are high thigh narrow cuff pressure measurements in the assessment of aorto-iliac obstructive disease? [published erratum appears in Eur J Vasc Surg 1989 3(6):523-7]Eur J Vasc Surg 1989 3(6):24-8. Beijneveld W.J., van Asten W.N., Rutten W.E.: How accurate are high thigh narrow cuff pressure measurements in the assessment of aorto-iliac obstructive disease? [z poprawkami w Eur J Vasc Surg 1989 3(6):523-537]Eur.J. Vasc.Surg.1989 3(6):24-28