op weg naar het CentrUM voor Buurt/dorp, Jeugd en Gezin

1. op weg naar het CentrUM voor Buurt/dorp, Jeugd en Gezin Henk de Vos Uithuizen 4 april 2013

2. Vragen • Wat willen we? • Waarom willen we dat? • Wat is daarvoor nodig? • Waardoor is dat er nu niet (genoeg)? • Wat doen we nu? • Wat zouden we (meer) moeten doen? En hoe?

3. Wat willen we? Handleiding“Allemaal Opvoeders” • Opvoeding niet alleen verantwoordelijkheid van afzonderlijke gezinnen. Ook buurt, school, sport en andere ouders • Andere visie op taken en rollen van beroepskrachten, ouders, buurtbewoners en gemeenten. Andere manier van kijken en werken • Waar kinderen omgaan met anderen, leren ze veel. Altijd en overal

4. Wat willen ouders? Ouders willen dat hun kinderen goed opgroeien. Dat ze verantwoordelijkheidsgedrag aanleren. Dus: • leren verantwoordelijkheid te dragen voor zichzelf, maar ook voor anderen (sociale en morele ontwikkeling) • leren om banden aan te gaan op basis van vertrouwen in elkaar • ontwikkelen van rechtvaardigheidsgevoelens (eerlijk zijn)

5. Wat is daarvoor nodig? • Kinderen leren verantwoordelijkheidsgedrag onbewustaan door er veel mee in aanraking te komen (net als taal) • Door op te groeien in een “verantwoordelijkheids-gemeenschap” om het gezin heen, in de straat, de buurt en het dorp • Waarin kinderen zien en meemaken dat mensen voor elkaar iets betekenen en kunnen samenleven • En niet langs elkaar heen leven en alleen maar aan zichzelf denken

6. Wat is daarvoor nodig? Niet: “opvoeding”! Verantwoordelijkheidsgedrag leren is iets anders dan regels leren

7. Wat is daarvoor nodig? Want: • Zien wat anderen doen heeft meer effect dan dat anderen vertellen wat jij moet doen • Effect opvoeding vooral op gedrag in aanwezigheid van ouders • Wat effect van opvoeding lijkt, is vaak gelijkenis tussen ouders en kind • Mythe van de opvoedbaarheid

8. Wat is daarvoor nodig? Onderzoek: kinderen groeien beter op: • in buurten waar mensen elkaar kennen, contacten met elkaar hebben en actief zijn voor de buurt en voor elkaar • als het gezin meer contact heeft met familie, zoals met grootouders Opvoeding is geen compensatie voor sociaal isolement van gezin Sociale leefbaarheid omgeving (buurt, dorp) is cruciaal

9. Waardoor is dat er nu niet (genoeg)? • Huidige gezinnen te klein en sociaal geïsoleerd (nergens ter wereld zoveel contacttijd ouders-kind) • Sinds 1975 is tijdsbesteding aan bezoek met ruim 1/3 afgenomen • Familie woont minder vaak in de buurt • Wel veel “contacten”, maar weinig vertrouwde relaties in directe, dagelijkse woonomgeving • Daardoor sterke leeftijdssegregatie (peer-groups) en kans op negatief ontwikkelingstraject

10. Waardoor is dat er nu niet genoeg? Onderzoek. Deel zijn van leeftijdsgemengde groepen: • Maakt creatiever, leergieriger en minder competitief • Maakt verantwoordelijker en zorgzamer • Verkleint kans op eenzaamheid

11. Leeftijdsmenging

12. Tussenconclusie • We willen dat kinderen goed opgroeien • Maar wat daarvoor nodig is, is er nu te weinig (verantwoordelijkheidsgemeenschap, leeftijdsmenging)

13. Wat doen we nu? • Landelijke website CJG: “Het CJG is er voor alle ouders en opvoeders die vragen hebben over de opvoeding, het opgroeien of de gezondheid van hun kind” • Informatiefolder CJG Noord-Groningen: “Het CJG is een informatiepunt waar (aanstaande) ouders, verzorgers en jongeren terecht kunnen voor informatie, tips en advies over opvoeden en opgroeien”

14. Wat doen we nu? • Dus: CJG’swachten op ouders die vragen hebben • Maar ouders komen niet met vragen • Want ouders voeden al heel goed op • En/of verwachten van CJG geen bruikbare antwoorden

15. Wat doen we nu? • Dus: CJG’s richten zich niet op wat kinderen nodig hebben • Maar op vragen van ouders over opvoeden • Terwijl daar de winst niet is te behalen • Daardoor nu twijfel over het nut van de CJG’s

16. Wat zouden we (meer) moeten doen? Wat te doen als CJG’s wél zouden uitgaan van wat kinderen nodig hebben? • Mensen moeten in straat, buurt en dorp meer contact met elkaar hebben, meer samen doen en zo voor kinderen een goede opgroei-omgeving scheppen • Dus: CJG’s “de buurt in” om contacten tussen mensen te leggen (samen met dorps-/buurtvereniging, dorpsconciërges, vrijwilligers, voortrekkers)

17. Wat zouden we (meer) moeten doen? • Willen mensen dat wel? JA! Grote meerderheid heeft behoefte aan socialere samenleving en socialere buurten. “Kennen en gekend worden” • Waarom blijven ze dan toch vaak thuis? • Omdat ze onzeker zijn of anderen ook wel willen (we weten weinig van elkaar) • Weinigen willen het voortouw nemen (we wachten op elkaar)

18. Wat zouden we (meer) moeten doen? HOE? • Als mensen weten dat er anderen zijn die zich al inspannen of zich willen inspannen, dan zijn ze graag bereid om mee te doen • Daarom altijd beginnen bij wat sommigen al doen, zorgen dat meer mensen dat weten, waardoor ze mee kunnen doen

19. Wat zouden we (meer) moeten doen? HOE? • Uitgaan van wat kinderen nodig hebben, betekent dus voor het CJG: • (Mee)werken aan de socialeopgroei-omgeving van gezinnen: de mensen in de straat, het dorp en de buurt • Daar moet de verantwoordelijkheidsgemeenschap bloeien

20. Wat zouden we (meer) moeten doen? HOE? • Dus inderdaad “een andere visie op taken en rollen van beroepskrachten” en “een andere manier van kijken en werken” • Bijdragen aan “Een buurt voor de kinderen” • Waar kinderen als vanzelf leren om zich verantwoordelijk te gedragen • En ook zelf verantwoordelijkheid dragen: “Kinderen voor de buurt”

21. HOE? • Dus moet CJG samen met partners werken aan sociale buurten en dorpen • En overal uitleggen(!) dat kinderen een sociale buurt nodig hebben en daarvoor werven (ouders, dorps-buurtvereniging, vrijwilligers, buurtbewoners) • Samen met buurten en dorpen werken aan: ontmoetingsplekken, speelplekken, trapveld, buurtmoestuin, ruilwinkel, wandelgroep, hardloopgroep, fietsclub en ….. • En kinderen verantwoordelijkheden geven!

22. HOE? • CJG’s moeten toegroeien naar: Centra voor Buurt/Dorp, Jeugd en Gezin • Zodat ze gaan werken aan wat kinderen echt nodig hebben • Waardoor kinderen opgroeien tot verantwoordelijke volwassenen • En de CJG’s bijdragen aan een verantwoordelijke maatschappij

23. Kans op succes? Ja, want geholpen door twee maatschappelijke ontwikkelingen: Groeiende behoefte aan meer tijd voor gezin, familie, vrienden en buurt- en dorpsgenoten! (in plaats van meer gejaagdheid en burn-outs) Groeiende behoefte aan meer samen met anderen doen (in plaats van consumeren, televisiekijken en internetten)

24. Wat betekent dit voor gemeentes? • Grote inhoudelijke samenhang van jeugdbeleid, welzijnsbeleid, WMO, leefbaarheid, participatie, buurtwerk, jongerenwerk. Dus ontschotten • HR-beleid: ruimere verantwoordelijkheden en dus minder en algemenere functie-profielen (Zwolle ging van 700 naar 63 profielen)

25. Wat betekent dit voor gemeentes? • Bestuurlijke decentralisatie: regering wil meer dorps- en wijkraden (Plasterk) • Dus meer: de buurt en het dorp de baas! Bevordert lokale verantwoordelijkheidsgemeenschap • Is dus goed voor opgroeiende kinderen!

26. Conclusie Op weg naar Centrum voor Buurt/Dorp, Jeugd en Gezin (?)