1 / 41

„Polska Rodzina – wyzwania, działania, perspektywy” Konferencja z okazji 10 rocznicy Międzynarodowego Roku Rodziny Warsz

„Polska Rodzina – wyzwania, działania, perspektywy” Konferencja z okazji 10 rocznicy Międzynarodowego Roku Rodziny Warszawa, 8 listopada 2004 r. „ Zmiany modelu demograficznego rodziny i ich konsekwencje ” Ewa Frątczak.

vida
Download Presentation

„Polska Rodzina – wyzwania, działania, perspektywy” Konferencja z okazji 10 rocznicy Międzynarodowego Roku Rodziny Warsz

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. „Polska Rodzina – wyzwania, działania, perspektywy” Konferencja z okazji 10 rocznicy Międzynarodowego Roku Rodziny Warszawa, 8 listopada 2004 r. „Zmiany modelu demograficznego rodziny i ich konsekwencje” Ewa Frątczak

  2. Zmiany stanu i struktury rodzin w Polsce są wynikiem radykalnych zmian w podstawowych procesach demograficznych obserwowanych z dużą intensywnością za okres ostatnich 15 lat transformacji społeczno -systemowej. Szczególnie wynikiem zmian w poziomie płodności oraz procesie formowania i rozpadu rodzin. Spróbujmy opisać zmiany dając odpowiedź na kilka pytań:

  3. Co mówią o zmianach składu i struktury rodzin wynikiNarodowych Spisów Powszechnych 1988 i 2002? • Jak zmienił się proces zawierania pierwszych małżeństw w Polsce? • Czym charakteryzują się zmiany w rozpadzie małżeństw? • Jak zmieniła się płodność w Polsce w latach 1989-2003? • Jak zmiany w podstawowych procesach demograficznych wpłynęły na zmianę modelu rodziny nuklearnej w Polsce w okresie transformacji? • Jak obserwowane zmiany we wzorcach płodności modelu rodziny należy oceniać i interpretować? • Jak obserwowane zmiany sytuują się w kontekście porównań międzynarodowych? • Jakie są wnioski, postulaty wobec obserwowanych zmian (szczególnie w odniesieniu do polityki pro-rodzinnej?)

  4. 1. Co mówią o zmianach składu i struktury rodzin wyniki Narodowych Spisów Powszechnych 1988 i 2002?

  5. Według danych NSP 2002 w Polsce było[1]: 9,8 mln gospodarstw domowych rodzinnych - w gospodarstwach domowych rodzinnych było 10,5 mln rodzin, - w skład których wchodziło 33,1 mln osób , to jest 86,7 % ludności kraju, - w 88,0% przypadków w gospodarstwie domowym wyłoniono tylko jedną rodzinę. [1] Por. Sytuacja Demograficzna Polski, Raport 2002, Rządowa Rada Ludnościowa, Warszawa 2004, s. 83 – 101.

  6. Rodziny w gospodarstwach domowych w latach 1988 i 2002 Źródło: GUS

  7. Rodziny w gospodarstwach domowych w latach 1988 i 2002 Źródło: GUS

  8. Rodziny w gospodarstwach domowych w latach 1988 i 2002 Źródło: GUS

  9. Rodziny w gospodarstwach domowych w latach 1988 i 2002 Źródło: GUS

  10. Rodziny w gospodarstwach domowych w latach 1988 i 2002 Źródło: GUS

  11. Rodziny w gospodarstwach domowych w latach 1988 i 2002 Źródło: GUS

  12. Rodziny w gospodarstwach domowych w latach 1988 i 2002 Źródło: GUS

  13. Rodziny w gospodarstwach domowych w latach 1988 i 2002 Źródło: GUS

  14. Rodziny w gospodarstwach domowych w latach 1988 i 2002 Źródło: GUS

  15. W NSP 2002 spisano 197,4 tys. związków typu „kohabitacja” (par nieformalnych) , z czego 75% mieszkało w miastach. • Większość par nieformalnych (56,1%) posiadała dzieci. • Rodziny oparte na związkach nieformalnych (partnerzy bez dzieci i partnerzy z dziećmi) stanowiły łącznie 1,9 % w ogólnej liczbie rodzin w roku 2002.

  16. 2. Jak zmienił się proces zawierania pierwszych małżeństw w Polsce?

  17. Współczynniki zawierania pierwszych małżeństw, Polska 1989 - 2003

  18. 3. Czym charakteryzują się zmiany w rozpadzie małżeństw?

  19. Rozpad małżeństw w wybranych latach

  20. 4. Jak zmieniła się płodność w Polsce w latach 1989-2003?

  21. ZMIANY WZORCA PŁODNOŚCI 1989-2003 Współczynniki płodności kobiet w latach 1989 i 2003, Polska (urodzenia żywe na 1000 kobiet) 184,5 93,2

  22. skala zmian skala zmian miasto ZMIANY WZORCAPŁODNOŚCI1989-2003 wieś wieś Współczynniki płodności kobiet w latach 1989 i 2003 (urodzenia żywe na 1000 kobiet)

  23. skala zmian skala zmian 1989 ZMIANY WZORCAPŁODNOŚCImiasto-wieś 2003 Współczynniki płodności kobiet w mieście i na wsi (urodzenia żywe na 1000 kobiet)

  24. WSPÓŁCZYNNIK DZIETNOŚCI W LATACH 1989-2003 Polska, miasto, wieś.

  25. 4,03 3,75 3,37 miasto Polska wieś - 1983 - 1987 - 1994 2,42 1,22 WSPÓŁCZYNNIK DZIETNOŚCI 1950-2003

  26. Urodzenia pozamałżeńskie (w % ogółu urodzeń)

  27. 5. Jak zmiany w podstawowych procesach demograficznych wpłynęły na zmianę modelu rodziny nuklearnej w Polsce w okresie transformacji?

  28. Rozkład liczby kobiet w wieku 50 lat według liczby urodzonych dzieci

  29. 6. Jak obserwowane zmiany we wzorcach płodności modelu rodziny należy oceniać i interpretować?

  30. Interpretacje z wykorzystaniem: 1. Analiz empirycznych i rachunków modelowych. 2. Wybranych teorii.

  31. efekt tempa Współczynniki dzietności wg formuły Bongaartsa-Feeneya Wszystkie urodzenia Urodzenia pierwsze Urodzenia drugie Urodzenia trzecie

  32. efekt tempa Przekrojowy współczynnik pierwszych małżeństw: obserwowany i skorygowany, oraz średni wiek przy zawieraniu małżeństwa mężczyźni kobiety

  33. Wybrane teorie odniesione do grup czynników: • Ekonomiczno-społecznych – wzrost kosztu dziecka, relatywna deprywacja, wzrost zapotrzebowania na edukację • Ideowych – związanych za zmianą norm i wartości, postaw mających wpływ na intencje i decyzje w zakresie płodności i rodziny • Odniesionych do zjawiska “social anomie” oraz niepożądanych zmian, powodujących spadek chęci posiadania dzieci poprzez wzrost oczekiwanej niepewności braku ufności

  34. Teorii niskiej płodności – ich fundamentem jest zrozumienie powodów i motywów niskiej płodności - Teoria racjonalnego wyboru - Teoria niechęci do ryzyka - Post-materialistyczna teoria wartości - Teoria równości płci

  35. 7. Jak obserwowane zmiany sytuują się w kontekście porównań międzynarodowych?

  36. 14 lat 27 lat Współczynnik dzietności: Polska - Kraje Unii Europejskiej. Skala zmian w czasie

  37. Wschód: - wczesny wiek zawierania małżeństw - małżeństwo jest powszechną formą związku linia Hajnala Zachód: - późny wiek zawierania małżeństw - małżeństwo nie jest powszechną formą związku St. Petersburg Triest Dubrownik

  38. 8. Jakie są wnioski, postulaty wobec obserwowanych zmian (szczególnie w odniesieniu do polityki pro-rodzinnej)?

  39. Zmiany płodności, zmiany wzorców prokreacyjnych i matrymonialnych prowadzą do zasadniczych zmian modelu polskiej rodziny. • Obserwowane zmiany wskazują, że w Polsce upowszechnił się model zachowań prokreacyjnych , który charakteryzuje się opóźnieniem decyzji o zawarciu związku małżeńskiego i posiadaniu dzieci. Jego konsekwencją jest zmiana modelu rodziny nuklearnej w Polsce w okresie ostatnich 15-tu lat. • Na początku okresu transformacji była to rodzina z dominującą liczba dzieci równa 2. Aktualnie jest to model z modalną liczbą dzieci równą 1. Należy przy tym podkreślić, zjawisko wzrostu udziału rodzin bezdzietnych.

  40. Wnioski – w zakresie modelu polityki pro-rodzinnej Model polityki pro-rodzinnej to polityka wspierająca płodność – polityka płodności – oparta na rozpoznaniu i zrozumieniu natury niskiej i bardzo niskiej płodności. Filary polityki płodności to: 1. Bodźce finansowe 2. Wspieranie rodziców w łączeniu pracy zawodowej i życia rodzinnego 3. Szerokie zmiany społeczne wspierające dzieci i rodzicielstwo Te trzy filary korespondują z trzema teoriami niskiej płodności: racjonalnego wyboru, równości płci i niechęci do ryzyka

  41. Dziękuję za uwagę

More Related