Sikke Klein 23 maart 2011

1. Sikke Klein23 maart 2011 Duurzaam denken en doen Keuzes uit de praktijk voor warmte Agentschap NL Congres ‘Warmte in de Industrie’

2. AkzoNobel Industrial Chemicals

3. The three business areas of AkzoNobel Business areaDecorative Paints Business areaPerformance Coatings Business areaSpecialty Chemicals • Continental Europe • Northern & Eastern Europe • UK, Ireland & South Africa • United States • Canada • Latin America • China & North Asia • South East Asia & Pacific • India and South Asia • Industrial Finishes • Powder Coatings • Marine & Protective Coatings • Car Refinishes • Packaging Coatings • Functional Chemicals • Pulp & Paper Chemicals • Industrial Chemicals • Surface Chemistry • Chemicals Pakistan Industrial Chemicals| Duurzaamdenken en doen

4. Industrial Chemicals • Omzet € 1 miljard, exclusief joint ventures • 1.800 medewerkers • Activiteiten: Salt, Energy, Chlor-Alkali, MCA • Leidendepositie in Europa in zoutvoor de chemischeindustrie, chlooren natronloogvoorindustriëletoepassingen. Wereldwijdnummer 1 in monochloor-azijnzuur • Onzeproductenzijnonmisbaarbijde productie van glas, textiel, wasmiddelen, bouwmaterialen, auto- onderdelen, plastic, genees- en ontsmettingsmiddelen Industrial Chemicals| Duurzaamdenken en doen

5. Het business model van Industrial Chemicals 4 Industrial Chemicals| Duurzaamdenken en doen

6. Indampinstallatie voor zout Industrial Chemicals| Duurzaam denken en doen

7. Strategischeduurzaamheid agenda AkzoNobel

8. Cradle to gate CO2 footprint 1. Starting points are within international guidelines, fair, and leading Illustrative value chain CO2 Suppliers ANIC Customers 2. Provide carbon footprint to customers End users 3. Reduce carbon intensity of products through specific reduction measures Illustrative 4. Understand downstream carbon emissions Industrial Chemicals| Duurzaamdenken en doen

9. Duurzamestrategieenergievoorziening • Continue aandachtvoorverminderingenergieverbruik • Vergrotenflexibiliteit WKK’s voorrendabeleoperatie • Alternatievebrandstoffen en verlagen CO2 footprint: • Biomassaalsalternatievebrandstof(Mariager DK) • ExterneStoom (bijv. van afvalverbranding) • Onderzoeknaarinzetduurzamebrandstoffen in bestaande WKK’s • Brandstofcel pilot plants Industrial Chemicals| Duurzaamdenken en doen

10. DuurzameWarmteprojecten

11. Overwegingenduurzamewarmteleveringbijchemiebedrijven Kwaliteit van de warmte: • Temperatuur > 150ºC • Verbrandingenigeechtemogelijkheid Operaties: • Zeerhogebeschikbaarheid en betrouwbaarheidvereist • Warmtegeen core business: • Zo min mogelijk sores • Zo min mogelijkinvesteringen op de balans • Zolaagmogelijkevariabelekosten Industrial Chemicals| Duurzaamdenken en doen

12. Typische carbon footprint van stoom Industrial Chemicals| Duurzaamdenken en doen

13. Typischebesparing op primaireenergie Industrial Chemicals| Duurzaamdenken en doen

14. Percentage duurzaam op eindverbruikt.o.v. brandstof input Industrial Chemicals| Duurzaamdenken en doen

15. Kostennieuwbouwwarmtelevering Industrial Chemicals| Duurzaamdenken en doen

16. Kostenvervangingbestaandewarmtelevering Vergelijkingvaste en variabelekosten nieuwduurzaam versus bestaand Bestaande Stoomuitafvalverbrander gas ketel Variabelekosten Nieuwebiomassaketel Bestaande STEG WKK Vastekosten Industrial Chemicals| Duurzaamdenken en doen

17. VoorbeeldenDuurzameWarmteprojecten

18. BiomassaketelMariagerDenemarken • 25 ton/uurstoomproductie • RoostervuurhaardCylindrischeketel • Natterookgasreiniging, geenDeNOx • Business case: • Redelijkeinvestering • Gasprijzen DK • Ontwikkeldelokalebiomassamarkt • CO2 besparing Industrial Chemicals| Duurzaamdenken en doen

19. StoomleveringDelfzijlvanuit EEW • Max 60 ton/uur • 22 bar • Warmtelevering: EON Energy from Waste (EEW) • Common Carrier Stoomleiding: Groningen Seaports (GSP) • Ca 2 km (GSP) + 500 m (AN) • Business case AkzoNobel: • Grootstedeelinvestering: GSP • Besparing op gaskosten • CO2 besparing Industrial Chemicals| Duurzaamdenken en doen

20. Stoomlevering Hengelo vanuitTwence • Max 200 ton/uur • 4 bar • Ca 2.5 km leiding • Warmtelevering: Twence • Investering: AkzoNobel/Twence • Business case: • Delenkosten en opbrengsten • EIA/UKP/Overijsselsubsidie • Optimalisatie peak/off peak • CO2 besparing Industrial Chemicals| Duurzaamdenken en doen

21. Stoompijp Rotterdam in ontwikkeling • Common carrier: STEDIN, V&SH, Havenbedrijf (Stoompijp) • Diverse Warmteleveranciers & afnemers • Fase 1 (west): Basic engineering gestart • Fase 2 (zuid): Start haalbaarheidsstudie • Integrale business case west: • Subsidies (Pieken in de Delta, IndustrieleRestwarmte, EIA,..) • Grootstedeelinvestering: Stoompijp • CO2 & gasbesparing Industrial Chemicals| Duurzaamdenken en doen

22. Conclusieshaalbaarheidduurzamewarmteprojecten Warmteuitwisseling: • Lokaleoplossing: Vertrouwen en transparantietussen partners • Medewerkinglokaleoverhedennoodzakelijk • Meerjarigproces • Besparing op CO2 kostencruciaalonderdeel in de business case • Ondersteuningoverheidnodigvoordrempel en risico van hogeinvesteringskosten Duurzamewarmteopwekking: • Duurzamewarmtepotentieelzeerhogebijdrageaanduurzaamheidsambitieoverheid Industrial Chemicals| Duurzaamdenken en doen

23. ??? sikke.klein@akzonobel.com