1. Një vështrim i përgjithshëm mbi shkencën ekonomike

1. 1. Një vështrim i përgjithshëm mbi shkencën ekonomike Universiteti i Prishtinës “Hasan Prishtina”Fakulteti Ekonomik Lënda: Mikroekonomia I www.Ligjerata.info

2. Çështjet që do të trajtohen: Kuptimi i ekonomiksit dhe çështjet themelore si: pamjaftueshmëria, zgjedhja, kufiri i mundësive të prodhimit, kostoja oportune.Metodologjia e shkencës ekonomike

3. Çfarë studjon shkenca e ekonomiksit?

4. Agjentët ekonomik (vendimmarrësit): • Individi (familja) • Firma • Qeveria (shteti)

5. Burimet ekonomike (inputet/faktorët e prodhimit) • Puna • Toka • Kapitali • Aftësia ndërmarrëse

6. Ekonomiksi është shkenca që studion alokimin (shperndarjen) optimal të burimeve ekonomike (inputeve) të kufizuara ndaj nevojave të pakufizuara (konkurruese)

7. Kufiri i mundësive të prodhimit • Kufiri i mundësive të prodhimit shpreh kombinime të ndryshme të mallrave dhe shërbimeve që mund të prodhojë një vend gjatë një periudhe të dhënë kohore, duke përdorur të gjitha burimet në dispozicion dhe teknikat më efiçiente të prodhimit.

8. Konceptet kyqe të cilat ilustrojnë kufirin e mundësive të prodhimit janë: • Efikasiteti • Kostot oportune • Rritja ekonomike

9. Sasia e kompjuterëve të prodhuar D A B 2,600 2,000 Lakorja e mundësive të prodhimit C Sasia e 600 700 veturave të prodhuara Fig 1. Kufiri i mundësive të prodhimit 3,000 0 1,000

10. Sasia e kompjuterëve të prodhuar C A 2,000 Rritje ekonomike Sasia e 600 700 veturave të prodhuara Fig 1. Kufiri i mundësive të prodhimit 3,000 0 1,000

11. Pyetje për diskutim: • A do të sjellë rritja e burimeve apo progresi teknologjik domosdo zhvendosjen paralele djathtas të lakores së mundësive të prodhimit ?

12. Sasia e Kompjuterëve të prodhuar 4,000 3,000 E 2,100 2,000 A Sasia e 700 750 1,000 veturave të prodhuara Fig.2. Zhvendosja e lakores së mundësive të prodhimit 0

13. Shembulli 1: Supozohet se një vend mund të prodhon vetëm dy lloj produkte: ushqim dheveshje. Vlerësohet se në një periudhë të dhënë mund të prodhon kombinimet si vijon: __________________________________________________________ Njësitë (ushqim-x) 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Njësitë (veshje-y) 80 79 77 74 70 65 58 48 35 19 0 __________________________________________________________ a) Vizato lakoren e mundësive të prodhimit të vendit. b) Nëse vendi është duke prodhuar 30 njësi ushqim dhe 74 njësi veshje, sa do të jetë kosto oportune për të prodhuar 10 njësi shtesë ushqim? c)Shpjego se si figura ilustron ligjin e kostove oportune rritëse. d) Çfarë shpreh MRT (norma marxhinale e transformimit)? d) Supozojmë se në saje të progresit teknik është rritë autputi për çdo sasi të dhënë të inputeve.Të zhvendoset kurba e mundësive të prodhimit.

14. Pamje e përgjithshme e ekonomisë së tregut • Si i përgjigjet mekanizmi i tregut pyetjeve: çfarë të prodhohet, si të prodhohet dhe për kë të prodhohet? Funksionimi i “ dorës së padukshme” sipas A. Smith Ekonomi moderne të tregut / ekonomi të përziera

15. Fig 3. Skema e zgjidhjes së problemit ekonomik themelor në një ekonomi tregu

16. Pohimet pozitive dhe normative • Pohimet pozitive lidhen me përshkrimin dhe shpjegimin e dukurive ekonomike dhe të lidhjeve midis tyre, me përshkrimin e rrugëve në të cilat agjentët e ndryshëm ekonomik kërkojnë të arrijnë synimet e tyre. • Pohimet normative merren me sugjerimet rreth rrugëve më efiçente të arritjes së synimeve ekonomike të agjentëve individual ekonomik apo shoqërisë në tërësi.

17. Pyetje për diskutim: Cilat nga pohimet e mëposhtme janë pohime pozitive ? • “ Niveli i papunësisë në Kosovë është i lartë, ai duhet të ulet”. • “ Rritja e defiçitit buxhetor mund të sjellë uljen e papunësisë, por njëkohësisht ndikon në rritjen e nivelit të inflacionit”. • “Norma e inflacionit është mbi 6%”.

18. Metodat e studimit • Deduksioni (metoda e abstragimit) • Induksioni

19. Metoda grafike • Grafikët që shprehin lidhjen mes çmimeve dhe sasisë së kërkuar /sasisë së ofruar kur faktorët tjerë mbesin të pandryshuar (ceteris paribus) • Grafikët tek të cilët nuk ka asnjë lidhje shkakësore (vija KMP) • Grafiku i serive kohore • Grafikët e shpërndarë

20. Ekonomiksi përbëhet nga dy pjesë të mëdha: • Mikroekonomia • Makroekonomia

21. Ndërtimi dhe leximi i grafikëve

22. Variabla e pavarur (shkaku) dhe • variabla e varur (efekti/pasoja) • Lidhja mes variablave ekonomike (ndryshoreve)

23. Kurba lineare me pjerrësi negative Çmimi A $12 B 10 C 8 D 6 4 5 Sasia 0 1 2 3 4

24. 1. rritja e çmimit ... 2. ... rritje ne sasine e ofruar . Kurba lineare me pjerrësi pozitive Çmimi oferta 20 D 15 C 10 B 5 A 2 0 4 6 8 5 6 7 8 9 10 Sasia

25. Kurba jolineare S D Q P c b P a a b c Q

26. Pjerrësia zero dhe pjerrësia infinit y Pjerrësia= zero Y Pjerrësia=infinit x 0 x 0

27. Pjerrësia dhe vlerat ekstreme të variablave Pjerrësia= zero y Y x 0 x 0 Pjerrësia= zero

28. y y X X Kurbat konvekse dhe konkave

29. y y a b X X Lëvizja përgjatë kurbës dhe zhvendosja

30. S2 S1 Oferta D D D Ndërprerjet e kurbave P E’ E P E’ Q 0 E Kerkesa Q 0

31. Të jepen përgjigjet në pyetjet e mëposhtme: • Cilët janë agjentët ekonomik? • Cilat janë burimet ekonomike (faktorët e prodhimit)? • Çfarë studion shkenca e ekonomiksit? • Cili është problemi themelor ekonomik i çdo shoqërie? • Cilat pyetje lidhen me zgjidhjen e problemit themelor ekonomik të një shoqërie? • Çfarë shpreh Kufiri i mundësive të prodhimit? • Çfarë shpreh MRT? • Çfarë shpreh kosto oportune? • Si ilustrohet grafikisht rritja ekonomike?

32. Tema në vijim: Kërkesa, oferta dhe ekuilibri