Epoka starożytnej Grecji

1. Epoka starożytnej Grecji Pitagorejczycy celebrujący wschód słońca

2. Uwagi wprowadzające • Czy filozofia narodziła się w starożytnej Grecji? • Greckie religie państwowe oraz misteryjne jako przygotowanie dla filozofii: - z religii publicznej - naturalizm - z religii misteriów - dualizm duszy i ciała; • Mit i teogonia grecka a filozofia (różnice): - mit i teogonia – metodą (dominującą) jest wyobraźnia poetycka - filozofia – metodą (dominującą) jest racjonalny namysł

3. Okresy filozofii starożytnej: • Okres naturalistyczny - pierwsi filozofowie przyrody - VII/VI w. p.n.e.; • Okres humanistyczny - sofiści i Sokrates - V w. p.n.e. do 399r. (śmierć Sokratesa ) 3. Okres wielkich syntez klasycznych – Platon, Arystoteles - IV w. p.n.e. 4. Okres helleński oraz szkoły cesarstwa rzymskiego - stoicyzm, epikureizm, sceptycyzm - schyłek IV w. do I w. p.n.e. 5. Okres religijny - Plotyn (neoplatonizm); Ojcowie Kościoła (św. Augustyn ), - I w. n.e. do 529 r. n.e.

4. Materializm pierwszych filozofów przyrody a humanizm Sokratesa

5. ZAPAMIĘTAJ Uczenie się filozofii (podobnie jak innych nowych nauk) to uczenie się nowego języka (terminologii)!!! Na początek warto zrozumieć następujące pojęcia: -metafizyka, metafizyczny -epistemologia, epistemologiczny -racjonalizm - materializm

6. Materializm pierwszych filozofów przyrody VII/VI w. p.n.e. Podstawowe pojęcia: • *materializm metafizyczny to takie pojmowanie rzeczywistości, w którym całkowity priorytet przyznany jest temu, co materialne (resp. naturalne, przyrodnicze, co postrzegane zmysłowo; fizyczne); • *arché- zasada – przyczyna, czy podstawowy składnik rzeczywistości, tj. to, co konstytuuje rzeczywistość (mając na myśli element materialny); • * monizm metafizyczny – przyznanie całkowitego priorytetu wyłącznie jakiemuś jednemu wymiarowi rzeczywistości (monos znaczy z greckiego jeden) (materializm metafizyczny w filozofii greckiej jest więc zarazem monizmem); • * naiwny empiryzm – odwołanie się w poznaniu wyłącznie do prostego poznania zmysłowego.

7. Wszystko z wody powstaje i w wodę się obraca • Z prostej obserwacji empirycznej wywnioskował, że arché świata jest woda; • Uznał, że świat to mechaniczny agregattego substratu materialnego; • Jego racjonalizm polegał na zerwaniu z płaszczyzną wiary religijnej oraz wyobraźni mitologicznej i podążeniu drogą obserwacji.

8. Anaksymenes z Miletu (VI w. p.n.e.) „Podobnie jak dusza (...), która jest powietrzem, trzyma nas w skupieniu, tak i cały świat również otacza tchnienie i powietrze” • Młodszy o dwa pokolenia od Talesa, Anaksymenes idzie o krok do przodu, tzn. jego zasada-archéjest czymś znacznie subtelniejszym od wody, jest nim powietrze; • Pojmuje je jednak podobnie: jako materialny substrat rzeczywistości; • Podstawą była również naiwna obserwacja empiryczna;

9. ogień żyje śmiercią tego, co sobą spala- pierwszy symbol ruchu-procesu-zmiany • Największy filozof wśród przyrodników VI w. p.n.e. • Miał być zarozumiały, aż po granice śmierci; • Miał być pierwszym filozofem – ateistą; (być może zarazem ostatnim deklarowanym); Heraklit z Efezu

10. Filozofia Heraklita nazywana jest często powszechnym wariabilizmem (łac. varietas – zmienność); • Punktem wyjścia jest u niego proces, ruch, zmiana. Uważał, że to waśnie ruch domaga się pierwszorzędnego wyjaśnienia, gdyż stanowi najistotniejsze znamię rzeczywistości widzialnej; • Ruch zdefiniował jako efekt walki przeciwieństw, którego najdoskonalszym symbolem jest ogień; • Punkt dojścia był analogiczny do Talesa, czy też Anaksymenesa. Wskazał wprost na element materialny konstytuujący rzeczywistość – tj. na archéi stwierdził, że jest nim ogień; • Ważne ponadto, że już dla Heraklita świat jest nieskończony w czasie: nie ma żadnych Bogów, którzy stworzyli świat, (nie znał jednego z podstawowy praw logiki tj. regresus ad infinitum)

11. Czym jest zatem PRAWDA zdaniem pierwszych PRZYRODNIKÓW? • Ten fotel widzę, postrzegam zmysłowo, wiec on istnieje. • Pierwszy filozofowie przyrody do świata podeszli zatem zdroworozsądkowo. • Prawdą jest to, co możemy doświadczyć empirycznie

12. Humanizm Sokratejski Sokrates 470-399 p.n.e.

13. "Tak nasz Echekratesie skonał przyjaciel i człowiek, o którym możemy powiedzieć, że ze wszystkich których żeśmy wtedy znali, najlepszy był i w ogóle najmądrzejszy i najsprawiedliwszy" (ostatnie słowa Sokratesa) Wiem, że nic nie wiem Jacques-Luis DavidŚmierć Sokratesa

14. Punkt wyjścia Sokratesa Poddał krytyce: a) dotychczasową filozofię przyrody, ponieważ: • Wnioski , jakie wyprowadzali filozofowie przyrody często przeczyły sobie nawzajem, • Pomijali to, co najważniejsze, czyli zagadnienie człowieka. Filozofia przyrody nie dawała żadnych odpowiedzi na najbardziej trapiące człowieka kwestie: co to jest dobro, szczęście, sprawiedliwość itd. b) dotychczasową wiedzę nt. człowieka dostarczona przez pitagoreizm oraz sofistów, która - zdaniem Sokratesa – nadto była związana z religią orficką oraz teogonią, była zatem za mało racjonalna.

15. Celem Sokratesa było zatem poznanie człowieka w sposób racjonalny, czyli przy wykorzystaniu wyłącznie rozumu, racjonalnego namysłu; • zdaniem Sokratesa - wszystkie prawdy o człowieku zapisane są w nim samym, a rozum pozwala do nich dotrzeć. • ‘poznaj samego siebie i troszcz się o samego siebie’. poznanie i troska ma służyć temu, by człowiek stał się dobrym człowiekiem, a więc i szczęśliwym.

16. Ogólną metodą Sokratesa jest więc poznanie rozumowe (racjonalizm epistemologiczny) Dokonał swoistego przełomu w sposobie myślenia o człowieku Def. „Człowiekiem jest jego dusza, bo dusza jest tym, co odróżnia człowieka od każdej innej rzeczy”. duszę zaś pojął w sposób, który jest już bliski naszemu pojmowaniu człowieka; „Dusza to sama myśląca i działająca świadomość, nasz rozum, źródło naszego myślenia i działania”.

17. POZOSTANIE • Okresy filozofii starożytnej; • Różnica między mitologią i religiami a filozofią; • Pojęcia: materializm metafizyczny; naiwny empiryzm; arche; monizm metafizyczny; • Racjonalizm pierwszych przyrodników a racjonalizm Sokratesa. • Sokratesa def. człowieka.