1 / 58

TIBBİ AROMATİK BİTKİLER BİO SAĞLIK VE EKONOMİ

TIBBİ AROMATİK BİTKİLER BİO SAĞLIK VE EKONOMİ. Uzman Biyolog Muslime TANRİSEVEN Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü. İÇERİK. Tarihçe Dünya ve ülkemizde “Pazar Payı” Ekonomik değer Bitkisel ürünlerde dikkat edilecek hususlar İkincil metabolitler -ilaç geliştirme

xena
Download Presentation

TIBBİ AROMATİK BİTKİLER BİO SAĞLIK VE EKONOMİ

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. TIBBİ AROMATİK BİTKİLERBİO SAĞLIK VE EKONOMİ Uzman Biyolog Muslime TANRİSEVEN Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

  2. İÇERİK • Tarihçe • Dünya ve ülkemizde “Pazar Payı” • Ekonomik değer • Bitkisel ürünlerde dikkat edilecek hususlar • İkincil metabolitler-ilaç geliştirme • Bitkisel kaynaklı ilaçlar-üretimleri • Yeni onaylanmış (FDA) bitkisel ilaçlar ve ekstraktlar • Tıbbi Bitkilerin diğer kullanım alanları-Gıda takviyeleri • Problemler • Sağlık Bakanlığı Tıbbi Bitki Listesi • Yeni hedefler

  3. TARİHÇE- BİTKİLERİN KULLANIM ALANLARI • Temel ihtiyaçlar: gıda, giyim, barınma, dini ritüeller (halüsinojenler), avlanma ve öldürme (zehirli bitkiler), tedavi • Geleneksel tıp: Çin, Hindistan (Ayurvedic M.), Mısır- Eber papirus • Kırmızı renkli bitkiler-kan hastalıkları tedavisi • Ciğer otu- karaciğer hastalıkları

  4. TARİHÇE- BİTKİLERİN KULLANIM ALANLARI • Tedavi amaçlı kullanımda: özellikle ikincil metabolitler • İkincil metabolitler: birincil metabolitlerdenbiyosentezle üretim • Doğrudan bitki büyümesi, gelişmesi ve üremesi üzerinde etkisiz • İkincil metabolitler: alkoloidler, terpenoidler ve fenolikler

  5. 1805- Morfin-bitkiden saf elde edilen ilk farmakolojik aktif bileşik- yapı tayini 1923’te • 19 yy: ilaç olarak kullanılan çok sayıda alkoloidin izolasyonu • Atropin:Atropa belladonna • Kafein:Coffeaarabica • Kokain:Erytroxxylumcoca

  6. Efedrin: Ephedra türleri • Morfin ve kodein: Papaversomniferum • Quinin:CinchonacordifoliaMutisexHumb. • Salisin: Salix türleri • Kullanımları: Orjinal ya da modifiye formları

  7. 2001-Fabricant ve Farnsworth • Etnomedikal kullanım ve modern tıbbın kullanımı arasındaki korelasyon araştırmasında: • 72 bitkide elde edilen 88 kimyasal bileşenin modern tıpta kullanımının orjinalEtnomedikal kullanımı ile BENZER olduğu

  8. Atropin: antikolinerjik • Kodein: öksürük supresanı (baskılayıcısı) • Efedrin:bronkodilatör • Morfin: analjezik • Özellikle gelişmiş ülkelerde bitki temelli geleneksel tıp yaygın kullanımda

  9. WHO VERİLERİ • Afrika’da populasyonun %80 i • Asya ve Latin Amerikadapopulasyonun büyük çoğunluğu • Endüstriyel ülkelerde bitki temelli geleneksel tıp ve fitoterapötikler: komplementer-tamamlayıcı veya alternatif tıp (CAM) • Son 10 yılda kullanımlarında artış

  10. BİTKİSEL ÜRÜNLER-GLOBAL PAZAR PAYI (BİTKİSEL KATKI VE TEDAVİ EDİCİ ÜRÜNLER) • 2004 yılında 550 milyar dolar • 2008 yılında 900 milyar dolara yükselme • ABD’de BEKLENEN • Yaşlı nüfusta artma • Tüketicinin genel sağlık/sağlıklı olma durumunun devam ettirilmesi bilincinin artmasına bağlı olarak; • 2015 yılında ABD’de 93.15 milyar dolara ulaşması

  11. ÜLKEMİZDE Alkoloidler Uçucu yağlar elde edilen SON ÜRÜN???

  12. EKONOMİK DEĞER • Gül yağı • Papatya yağı • Okaliptus yağı • Altıntop yağı • Lavanta yağı • Nane yağı • Biberiye yağı • Kekik yağı HAM MATERYAL X SON ÜRÜN (KG) Nigellasativa(A)-30A Melissaofficinalis(B)-12000 (tablet)B Lavandulaofficinalis(C)- 2000 (C) kozmetik sanayi Colchicumautumnale(D)-25000(tablet) Hypericum (toxic)-Hypericine 150.000.000 $/kg

  13. ZİNCİR Özüt-ruh Afyon ruhu Taze bitki materyali Kuru herba Fitotıpta Kullanım Saf madde Standardize ekstrakt Ekstrakt

  14. Gıda katkıları • Tatlandırıcı ajanlar ve baharatlar • Parfüm ve kozmetik sanayi • Farmasötik ve biyolojik ajanlar • Aromaterapi • Standardize bitki ekstraktları • Nutrasötikler/bitkisel çaylar/vitagıdalar • Fonksiyonel gıdalar

  15. BİTKİSEL ÜRÜNLERDE YAN ETKİ • Bitkinin içeriğindeki toksik bileşikler • Doz aşımında görülen yan etkiler • Sentetik ilaçlar veya gıdalarla etkileşim gibi bitkiye bağlı yan etkiler

  16. BİTKİSEL ÜRÜNLER-DİKKAT EDİLECEK KONULAR • Bitkisel preparatın hazırlanması ve üretimine bağlı yan etkiler: • Bitkinin yanlış teşhisi • Preparatın STANDARDİZE edilmemiş olması • Son ürünün GMP koşullarına göre üretilmemiş olması • Kontaminasyon / Benzer maddelerle tağşişat • Üretim yöntemlerinin yanlışlığı

  17. Bitkisel preparat kullanımında artış • İlaç-bitki-gıda etkileşimlerine bağlı oluşan advers etkilerde artış görülmesi • Gıda desteği (?????) olarak piyasaya arz edilen ancak endikasyon belirtilerek pazarlanan ürünleri kullanan kişilerde rapor edilen ölüm vakaları • Piyasada bitkisel ürünlerde yapılan analizlerde beyan dışı sentetik etkin maddelerin belirlenmesi

  18. İLAÇ GELİŞTİRMEDE BİTKİ KAYNAKLI BİLEŞENLERİN ROLÜ • Moleküler modelleme • Sentetik kimya metodları, modifikasyonlar • Doğal ürün kaynaklı bileşenler hala değeri biçilemez kaynaklar

  19. BİTKİ İKİNCİL METABOLİTLERİ-İLAÇ PREKÜRSÖRLERİ • Taxusbrevifolia- antitümör ilaç Paclitaxel • Yavaş büyüyen bu bitkiden elde edilen ürün piyasa talebini karşılayamıyor • Taxusbaccata;’dan yüksek oranda elde edilen10-deacetylbaccatinPaclitaxel’e dönüştürülmesi (1993-2002) • Bristol-Myers Squibb, ana üretici firma • 2002 yılından bu yana PaclitaxelBİTKİ HÜCRE KÜLTÜRÜ ile üretilmekte

  20. BİTKİ İKİNCİL METABOLİTLERİ-İLAÇ PREKÜRSÖRLERİ • Diosgenin; Diorcera türlerinin (Meksika ve ABD) tuberlerinden elde • Oral kontraseptifprogesteron üretiminde • Kortizon üretimi için ana ara ürün • Steroid hormon üretiminde önemli

  21. BİTKİ İKİNCİL METABOLİTLERİ-İLAÇ PREKÜRSÖRLERİ • Oseltamivir fosfat • İlliumverumHook.f. meyvelerinden elde edilen shikimic asitten üretim • İnfuenza virüs A ve B nin tedavisinde • Roche: GEO Escherichiacoli‘den tonlarla üretiyor

  22. BİTKİ İKİNCİL METABOLİTLERİ-İLAÇ PROTOTİPLERİ • Sneader: kimyasal ilişkili terapötik ajan serilerinin içinden ilk defa keşfedilen bileşik • Bitkilerden izole Phodophylotoxin, camptohecin, oldukça toksik ve klinik uygulama için suda çözünürlüğü yetersiz • Analogları: etoposide, topotecan ve vepesid

  23. 2255 kanser klinik denemelerinde taxane ve camptohecin’den ele edilen ilaçların denemeleri • Dünya piyasasında satılan sitotoksik ilaçların %30: paclitaxel, docetaxel(taxan), topotecan ve irinotekan (ebeveyn molekül camptohecin)

  24. BİTKİ İKİNCİL METABOLİTLERİ-İLAÇ PROTOTİPLERİ • Guanidin; Galegaofficinalis L. elde • Klinik uygulama için oldukça toksik • Guanıdinden sentezlenen Metformin: • Tip II diyabet tedavisinde

  25. BİTKİ İKİNCİL METABOLİTLERİ-İLAÇ PROTOTİPLERİ • Atropin; Atropa belladonna antimuskarinik ajan • Antispazmodik, premedikasyondaanestezik etkisi için, bronşiyalsekresyonu azaltmada, bradikardiyi bloke etmede • İpratropiumbromide: bronkodilatör-astım tedavisi • Loperamide: antidiyare • Methadone:morfin bağımlılığı • Pethidine: analjezik

  26. BİTKİ İKİNCİL METABOLİTLERİ-FARMAKOLOJİK PROBLAR • Farmakolojik problar:hastalıkların biyolojik mekanizmaları hücre içi sinyal mekanizmalarının anlaşılması ile daha iyi ilaç dizaynının sağlanmasında • Genistein; soya fasülyesinden • PKC aktivatörlerinin mekanizmalarının anlaşılmasında

  27. 2001 YILINDAN BU YANA US FDA TARAFINDAN ONAYLANAN BİTKİSEL KAYNAKLI BAZI İLAÇLAR • Galantamine: alkoloid, GalanhusworonowiiLosinsk. • Alzheimer semptomatik tedavisi • Nitisinone: leptospermon’dan elde, Callistemoncitrinus(aynı zamanda herbisit) • Trozinomi tip 1 tedavisi-pediatrik hastalık, toksik maddelerin birikimine bağlı karaciğer ve böbrek hasarı

  28. 2001 YILINDAN BU YANA US FDA TARAFINDAN ONAYLANAN BİTKİSEL KAYNAKLI BAZI İLAÇLAR • Apomorfin: morfin’den elde, 2004 te onay • İnjektabl ilaç, Parkinson hastalarında hipomobilite tedavisinde

  29. 2001 YILINDAN BU YANA US FDA TARAFINDAN ONAYLANAN BİTKİSEL KAYNAKLI BAZI İLAÇLAR • Tiotropiumbromid: atropin analoğu, Atropa belladonna • COPD bronkospazm tedavisinde • Vareniclin: CytisuslaburmumL. dan elde sigara bağımlılığında

  30. DEVAM EDEN KLİNİK DENEMELERDE BİTKİSEL KAYNAKLI KİMYASALLAR • Onkoloji, HIV, Hepatit tedavisi, postoperatif ağrı tedavisi (capsaisin), Alzheimer • Faz I, II/III çalışmalarında • PanacosPharmaceuticals (Watertown MA, USA) • Anesiva (San Francisco.CA, USA) • ChemGenexPharmaceutical (Menlo Park, CA. USA) • MIGENIX (Vancouver, Canada)

  31. DEVAM EDEN KLİNİK DENEMELERDE BİTKİSEL EKSTRAKTLAR • Ekstract standardizasyonu / Her bir bileşenin biyolojik aktivitesi • Marker bileşenler-konsantrasyonları • Şeytan tırnağı-HarpogophytumprocumbensDC ekstraktıosteoartrit tedavisinde Faz II Klinik Denemesi • Flavocoxid- doğal falavonoid-ScutellariabaicalensisGeorgi ve AcaciacatechuWilld. “medikal gıda” olarak ABD’de osteoartrittedavisindreçetelendirilmekte

  32. Standardize Ginkgoekstraktı- GinkgobilobaL.-yaşayan fosil • Erken evre Alzheimer tedavisi/ Faz III • Mistletoe;ViscumalbumL. ekstraktı /akciğer kanseri/FazII konvansiyonel kemoterpiye ek tamamlayıcı tedavi • Sativex; CannabissativaL. ekstraktı/ multipl skleroz hastalarında nöropatik ağrı tedavisinde/ FAZ III

  33. Bitkisel ürünlerin diğer kullanım alanları • Gıda ve gıda katkıları • Tatlandırıcı ajanlar ve baharatlar • Parfüm ve kozmetik sanayi

  34. Gıda takviyelerine talebin nedenleri • Hastalıkların tedavi maliyetlerinin ve iş günü kayıplarının artması • Yaşam süresinin uzaması • Toplumdaki yaşlı insan sayısının artması • İnsanların kaliteli bir yaşam sürme arzusu

  35. Gıda takviyelerinde tanımlamalar • Nutrasötikler(nutraceuticals) • Düzenleyici gıdalar (designerfoods) • Farmagıdalar(pharmafoods) • Tıbbi gıdalar (medifoods) • Vitafoods

  36. İnsan sağlığı-iyi gıda • Dünyada aktif bileşenlerin izolasyonu, saflaştırılması, standardizasyonu ve ardından belli bitki kısımları ile karışımları “sağlıklı gıda” satısı yapan marketlerde tüketiciye sunulmakta • Bazı kültürlerde ham bitki kısımları doğrudan satışta

  37. Abd fotoları reyhan • Dünya piyasasındaki satışlar ekle sayısal veriler

  38. Gıda takviyelerinde problemler • Diyet desteklerinde onaylanmamış bileşiklerin kullanılması • Örnek: • “…………………………….withEchineccia” gıda olmakla birlikte etiketinde diyet desteklerinde kullanılan “bağışıklık sistemini destekler” ifadesi yer alması

  39. problemler • Echinecea katkı maddesi olarak değerlendirilmemekte • GRAS (generallyregarded as safe) olarak kullanılabileceklerini kanıtlamaya gerek kalmamakta • Destek olarak etiketleme ile yapı/fonksiyon iddiasının yapılması

  40. SAĞLIK BAKANLIĞI TIBBİ BİTKİ LİSTESİ • Tıbbi amaçlı piyasaya sürülecek bitkisel ürünlerin ruhsatlarını vermek • Etkililik, güvenlilik ve kalitesi ile ilgili uyulması gereken usul ve esasları belirlemek amacıyla hazırlanmış Geleneksel Bitkisel Tıbbi ürünler Yönetmeliği 06.10.2010 tarih ve 27721 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir • Kalitesi ve güvenliliği Sağlık Bakanlığı tarafından onaylanan bitkisel ürünlere ruhsatname verme ve sadece eczanelerde satılmasına izin verilmekte

  41. SAĞLIK BAKANLIĞI TIBBİ BİTKİ LİSTESİ • AesculushippocastanumL. • AlchemillavulgarisL. • AlliumsativumL. • AloeferoxMiller • AngelicaarchangelicaL. • Arctostaphylosuva-ursi(L.) Spreng • ArnicamontanaL. • AvenasativaL. • BoragoofficinalisL. • CalendulaofficinalisL. • Capsella bursa-pastoris(L.) Medikus

  42. SAĞLIK BAKANLIĞI TIBBİ BİTKİ LİSTESİ • Capsikumannuumvar. annuum L. • CapsicumfrutescensL. • CassiaacutifoliaDelile • CassiaangustifoliaVahl. • CassiafistulaL. • CentellaasiaticaL. • Cimicifugaracemosa(L.) Nutt. • CratagusmonogynaJacq.emend.Lindm. • Curcuma longa L.(=C.domestica) • CurcumazedoariaRosc. • CynarascolymusL.

  43. SAĞLIK BAKANLIĞI TIBBİ BİTKİ LİSTESİ • Echinaceaspp • Eluetherococcussenticosus(Rupr.Et Maxim) Maxim • Epimediumsp. L. • Eucalyptussp. • EugeniacaryophllataThunberg • EyrycomalongifoliaJack • Ferulasp. • Filipendulaulmaria(L.) Maxim • FumariaofficinalisL. • Ganodermalucidum

  44. SAĞLIK BAKANLIĞI TIBBİ BİTKİ LİSTESİ • GinkgobilobaL. • Glycyrrhizasp • HamamelisvirginianaL. • HargophytumprocumbensDC. ExMeiss. • Hederahelix L. • HydrstiscanadensisL. • HypericumperforatumL. • LeonoruscardiacaL. • MatricariarecutitaL. • MelissaofficinalisL. • MamordicacharanthiaL.

  45. SAĞLIK BAKANLIĞI TIBBİ BİTKİ LİSTESİ • Panax ginseng Meyer • Papaverrhoeas L. • Pinusmaritima R. Br. • Punicagranatum L. • Salix L. sp. • Sambucusnigra L. • Silybummarianum (L.) Gaertner • Similaxsp. L. • SteviarebaudianaBertoni • Valerianaofficinalis L. • Vitexagnus-castus L. • Viscumalbum L.

  46. 2000-2012 yılları arasında 129 bitkisel kaynaklı ürüne Sağlık Bakanlığı tarafından izin • Bunlar arasında dikkati çekenler: • Kapsikumlu yakı • Passiflorasıvı ekstresi • Echinaceaepurpurea özü • Üzüm çekirdeği ekstresi • Enginar ekstresi • Sarımsak tozu • Soya ekstraktı • SteviarebaudinaBertoni ekstresi • Pelargoniumsidoides sıvı ekstresi

More Related