Psikologji komunikimi

1. Leksioni 10 Psikologjikomunikimi

2. Te degjuarit: kompetence komunikative baze • Degjimi “aktiv”: eshte nje strukture (dispozite) receptive (marrese)qe konsiston ne vemendjen qe i kushtojme mesazheve verbale dhe joverbale, mendimeve dhe ndjenjave te shprehura nga tjetri ne menyre te tille qe te kapimtotalitetin e mesazhitkomunikativ. • Perfshin: te degjosh dhe te respektosh pikepamjen e tjetrit dhe te perjetosh emotivisht eksperiencen. • Degjimi:teresi e akteve perceptuese nepermjet te cilave hyjme ne kontakt me nje burim komunikativ.

3. 3 procese te degjimit • Mesazhi i derguesit(i shfaqur, i manifestuar)receptim(proces jo i manifestuar)  perpunim (proces jo i manifestuar) pergjigjja e marresit (proces i manifestuar) • 1. Receptimi: cdo mesazh eshte nje stimul qe duhet receptuar. Receptimi korrekt inje mesazhi mund te pengohet nga disa procese pereceptive si:Efekti Alone, stereotipet, Efekti “Pershtypja e pare”.

4. 3 procese te degjimit 2. Perpunim i mesazhit: pasi mesazhi eshte receptuar duhet perpunuar dhe dekodifikuar domethenia e tij duke pasur parasysh 4 dimensione komunikative(prezente por implicite): • a) veteshfaqja (si me prezantohet tjetri mua? Cfare tregon per veten ne komunikim?) • b) permbajtja (per cfare po flet?) • c) lidhja (si e sheh tjetrin dhe raportin reciprok?) • d) apeli (cfare kerkon?Cfare deshiron te arrije me komunikimin e tij?)

5. 3 procese te degjimit • 3. faza e pergjigjes: faza e fundit e procesit te degjimit. Pasi eshtereceptuar dhe dekodifikuar korrektesisht mesazhi iderguesit duhet pergjigjur ne menyre te duhur, dmth., duke kryer sjellje komunikative qe mbeshtesin dhe thellojne komunikimin e tjetrit duke evituar krijimin e barrierave komunikative.

6. Degjimi • Per te ofruar mbeshtetje verbale ndaj komunikimit te tjetrit ekzistojne teknika te ndryshme si: - te shfaqesh interes nepermjet sjelljes jo verbale: eshte e rendesishme te orientohemi fizikisht nga tjetri

7. Degjimi - riformulimi ose parafrazat: konsiston ne ripropozimin derguesit te aspekteve esenciale te komunikimit te tij, per t’u siguruar qe kemi kapur korrektesisht mesazhin e tjetrit. Psh., “po me thua qe...”, ose “duket sikur....”. Ketu avantazhi eshte se verifikohet kuptimi i mesazhit. - Verbalizimi: eshte nje riformulim i gjendjeve emocionale prezente ne mesazhin verbal dhe jo verbal te bashkebiseduesit nepermjet perdorimit te nje sinonimi: ketu avantazhi eshte se bashkebiseduesi ndihet i kuptuar.

8. Degjimi • Kerkesa e sqarimit: perdoret kur nuk jemi te sigurt qe kemi kuptuar plotesisht mesazhin e bashkebiseduesit tone, qe faktikisht mund te jete pak i qarte. Kerkesa e sqarimit mund te shprehet nen formen e pyetjeve si psh.: “po me thua qe ...?”; “mund te me pershkruash me mire ate qe po me thua?”; “cfare ke nder mend kur thua...?”. Eshte mire te evitohet perdorimi i “perse”, qe zakonisht ka tendencen te perjetohet ne terma negative (si qortime, vleresime, kritika etj.). • Perballje: kur ne komunikim jane prezente aspekte jo te perputhshem mund te vendosim komunikimin ne nje konfrontim te ketyre aspekteve duke perdorur nje fraze te tipit:”nga nje ane thua qe......dhe nga tjetra pohon qe......”. Mund te lidhen te dy aspektetduke perdorur lidhesen “dhe”, dhe jo “por” ose “ama”. Konfrontimi duhet te ndiqet nga nje feedback (“si mendon?”).

9. Rregulla “te nje degjuesi te mire” - Mos nderprit ndersa tjetri po flet, sidomos per te korrigjuar gabime ose per te vazhduar mendimin e tij - Mos:gjyko, interpreto, vlereso, akuzo. - Shiko bashkebiseduesin dhe bashkevepro me te edhe nepermjet gjuhes jo verbale (komuniko afersi fizike dhe emotive) - Te jesh i vetedijshem per modifikimet perceptive dhe per vlerat personale qe mund te influencojne ate qe degjojme. - T’i kushtosh vemendje asaj cfare eshte thene duke pasur parasysh dimensionet e mesazhit - Mos hyr ne kompeticion me bashkebiseduesin tend - Degjo me vemendje gjendjen emotive te tjetrit (empatia) dhe verifikoje - Kur pergjigjeni perdorni nje stil pohues

10. Sinteze • Sjellja e te degjuarit duhet te karakterizohet nga nje qendrim kuptimi qe konsiston ne kuptimin e gjendjeve shpirterore te tjetrit, ate qe ai shpreh (empati), dhe te komunikosh here pas here sa eshte kuptuar per te verifikuar ekzaktesine dhe te stimulosh vazhdimin e komunikimitstabilizimin e nje komunikimi te mire nderpersonal fale jo direktivesse tij dhe hapjes se padjallezuar te tij drejt tjetrit.

11. Komunikimi i mire: - Nuk eshte te kuptohesh menjehere - Te procedosh per pritshmeri te metejshme dhe per pershtatje reciproke - Te dish te degjosh dhe te vezhgosh - Te jesh i vetedijshem per menyren vetiake tete komunikuarit

12. Te vecanta tete degjuaritnderkohe qe komunikohet: -te degjosh me vemendje kur bashkebiseduesi shpreh spontanisht mendimin e tij - duhet nxitur me pauza ose pyetjeper ta bere te nderhyje - t’i dedikosh vemendje jo vetem fjaleve, por dhe sjelljeve qe shprehin emocione, qendrime, qellime (toni i zerit, heshtjet, gjestualiteti, shikimi, shprehjet mimike). - Perdorimi i pyetjeve: modaliteti me direkt nepermjet te cilit mund te perfshijme persona te tjere. Drejtuar nje individi ose nje grupi (“eshte e qarte ajo qe thashe?”, “je/jeni dakord?”, “ke/keni ide te tjera per ceshtjen?) Lejon sqarimin dhe thellimin e pikepamjeve te ndryshme individuale duke perfshire edhe ate qe eshte me i mbyllur dhe i ndrojtur.

13. Te vecanta te te degjuarit nderkohe qe komunikohet: • Riformulimi: eshte te shprehesh me fjalet e veta ate qe tjetri sapo ka thene (“nese e kuptova mire do te thuash se...”). sherben per te treguar vemendje ndaj bashkebiseduesit dhe te verifikojme qe eshte kuptuar mire dhe korrektesisht. • Riperseritja: eshte te rimarresh sintetikisht ne fund te komunikimit gjerat e thena. Sherben per te memorizuar me mire gjerat me te rendesishme dhe per te reflektuarse bashku mbi konseguencat praktike/operative te mesazhit

14. Mesazhet mikse (degjimi aktiv) • Karakterizohennga mosperputhje apo keqkuptime qe kane te bejne me ndjenja, mendime dhe aksione. 5 lloje mosperputhjesh: • - Mes nje sjelljeje verbale dhe nje joverbale • - Mes nje mesazhi verbal dhe nje aksioni ose nje sjelljeje • - Mes dy mesazheve verbale • - Mes dy mesazheve mikse joverbale • - Mes nje mesazhi verbal dhe kontekstit apo situates

15. Stilet e degjimit: • Stili degjues • Stili veprues i degjimit • Tipi i degjuesit te kenaqur • Stili i kohes

16. Stili degjues • Degjuesi eshte i shqetesuar per ndjenjat e personit tjeter • I pergjigjet emocioneve dhe ndan te njejtat interesa me tjetrin. • E gjejme mes cifteve, familjeve dhe miqve te ngushte

17. Stili veprues i degjimit • Degjuesi do prezantim preciz • I patolerueshem ndaj c’organizimit • Bosi dhe nepunesi

18. Tipi i degjuesit te kenaqur • Degjuesi preferon shkembimin e informacionit kompleks dhe sfidues • Degjon pa perfshirje emocionale • Ka paragjykime • Doktori kur merr informacion paraprak

19. Stili i kohes • Degjuesi bashkevepron shkurt dhe shpejt • I le te kuptoje tjetrit sa kohe ka ne dispozicion per te folur • Gazetaret

20. Probleme me te degjuarit • Disonanca konjitive: teori psikologjike qe pohon se nje person ndjen konflikt, nese ai mban dy qendrime qe jane ne kundershtim me njeri-tjetrin. • Zgjidhje: injorim i informacionit qe shkakton problemin

21. Ankthi • Krijon zhurme psikologjike • Eshte gjithashtu edhe pjese pozitive e degjimit sepse rrit vigjilencen, arousal

22. Degjuesi kontrollor • Njerez qe nuk duan te degjojne, por vetem flasin • Nuk vene re shenjat joverbale te te tjereve • Injorojne tjetrin

23. Degjuesi pasiv • Eshte i ngeshem per te degjuar

24. Procesi i te degjuarit • Parashikimi • Marrja e mesazheve • Pritja • Dhenia e kuptimit • Te kujtuarit • Vleresimi

25. Procesi i te degjuarit 1. Parashikimi: • Te degjuarit luan rol ne natyren transaksionale te komunikimit • Bejme nje parashikim mbi pergjigjen • Strategjia me e mire eshte degjimi 2. Marrja e mesazheve • Marrim shume mesazhe por i pergjigjemi vetem atyre qe u kushtojme vemendje • Proces perceptimi • Perfshin gatishmerine tone per t’iu pergjigjur te tjereve

26. Procesi i te degjuarit 3. Pritja: Perqendrohemi vetem ne disa prej stimujve qe na vijne nga mjedisi  vemendje selektive 4. Dhenia e kuptimit:Vleresojme mesazhin qe na vjen dhe e konfrontojme me besimet tona personale 5. Te kujtuarit: Proces selektiv i asaj qe eshte e rendesishme 6. Vleresimi: parashikojme nga eksperienca dhe sillemi dhe vleresojme ne baze te saj

27. Degjimi aktiv • Degjuesit e afte pershtasin stilet e degjimit me rrethanat • Stilet e degjimit varen dhe nga kultura • Burrat dhe grate kane menyra te ndryshme komunikimi • Grate degjojne me shume dhe jane te interesuara ne marredheniet • Burrat jane te interesuar ne komunikimin kompetitiv

28. Degjimi aktiv • Krijimi i nje imazhi, i pikave kryesore te asaj cka thuhet • Formulim pyetjesh • Te jesh menderisht i perfshire me folesin • Perfshin kuptimin e vertete te fjaleve dhe ndjenjave te tjetrit • Stimulon pjesemarrjen ne nje diskutim • Shmang merzine

29. Teknika te degjimit aktiv • Identifikimi i idese qendrore (perfshin edhe identifikimin e nentemave kryesore dhe atyre mbeshtetese) • Formimi i kornizes mendore (shembuj dhe ilustrime mendore) • Parashikimi • Lidhja e pikave kryesore te diskutimit me eksperiencen personale • Verejme per ngjashmerite dhe diferencat per te rritur kuptueshmerine • Formulimi i pyetjeve (njohje me e sakte e tjetrit)

30. Te degjuarit kritik • Perfshihen gjithe perberesit e degjimit • Per te rritur kuptushmerine degjuesi vlereson informacionin • Permban pyetje mbi motivet e folesit • Verifikojme prejardhjen dhe besueshmerine e ideve • Dallojme faktin nga opinioni (besim personal) • Mos-manipulimi nga paragjykimet personale • Vleresimi i mesazhit

31. Te degjuarit empatik • Shpjegon degjimin, njohjen dhe identifikimin e ndjenjave te tjetrit • Degjimi i ndjenjave te tjetrit ndihmon bashkeveprimin, nenkupton mbeshtetje emocionale  krijon intimitet • Pergjigjet ndaj mesazheve, te krijuara nga perseritja, krijojne efekte negative. Disa raste: a) mohim i ndjenjave b) konkurrence c) dhenia e keshilles d) pergjigje me mbrojtje

32. Te degjuarit empatik • Shperqendrim nga ndjenjat tona dhe perqendrim tek ndjenjat e tjetrit • Perfshijne identifikimin e emocioneve te tij • Degjimi i historise personale (jo komente, jo pyetje, jo nderprerje, jo gjykim, po interesit, po riformulimit te shprehjeve te tij) • Tregojme rrugen, e motivojme, por eshte tjetri ai qe duhet te vendose dhe jo ne)

33. Te degjuarit per argetim • Kujtojme, kushtojme vemendje ndaj atyre gjerave qe i degjojme me deshire • Deshira dhe pasioni shtojne mundesine e te degjuarit