O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI ALISHER NAVOIY NOMIDAGI

1. O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI ALISHER NAVOIY NOMIDAGI SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI TABIIY FANLAR FAKULTETI EKOLOGIYA VA TABIATNI MUHOFAZA QILISH KAFEDRASI MURATOVUKTAM ANARBAYEVICH “JANUB BULBULI EKOLOGIYASINING O’ZIGA XOS XUSUSIYATLARI”

2. Mavzuning dolzarbligi • So’ngiyillardainsonfaoliyatiningkuchayibbormoqda. Biosinozlardainsonningxo’jalikfaoliyatita’siridarajasiningolibborishi, tabiatdagimuvozanatningbuzilishigaolibkelmoqda. • Qushlarnimuhofazaqilishmuammositabiatnimuxofazaqilishumumiymuammosiningbirqismibo’libhisoblanadi. • Ko’pinchaqushlartabiiymuhito’zgarishlarivapopulyasiyasonio’zgarshilariningindikatorlarihisoblanadi • Qushlarko’pmiqdordagizararkunandahasharotlarniqiribbog’bonlarvadehqonlaryetishirganhosilniularninghunsulidansaqlabqoladi.

3. Tadqiqot maqsadi Samarqand viloyatiUrguttumanisharoitidajanubbulbuliekologiyasiningo’rganish.

4. Tadqiqot vazifalari • tadqiqoto’tkaziladiganhududdasharoitidajanubbulbuliningtarqalishxarakterivauningzichliginianiqlash; • janubbulbuliningko’payishmuddatlarinianiqlash; • uyalariningjoylashishxaraktervatuxumlariningmorfologikxususiyatlarinio’rganish; • tuxumlarinibosibyotishvainkubasiyadavriningdavomiyliginianiqlash; • ko’payishsamarasinianiqlash.

5. Tadqiqot nazariy va amaliy ahamiyati Tadqiqotnazariyahamiyati. • Ishningilmiyyangiligishundaniboratki Samarqand viloyatiUrguttumanisharoitidabirinchimartajanubbulbuliningko’payishekologiyasibo’yichasistematiktadqiqotlarolibborildi, janubbulbulininguyalariningjoylashishibo’yichama’lumotlarolindi, tuxumlarinibosibyotishvainkubasiyadavriningdavomiyligi, uyalashmuddatlarivasamarasianiqlandi. • Amaliyahamiyati. OlibborilgantadqiqotlarnatijalariO’zbekistonfaunasiqushlarininguyalashbiologiyasigadoirma’lumotlarnito’ldirishimkoniniberadi. Shuningdek, ishningmateriallaridanOliyo’quvyurtlarivamaktablardazoologiyavaekologiyafanlarinio’qitishamaliyotidafoydalanishmumkin. Ishmateriallaridanjanubbulbuliningsoniniprognozqilishdafoydalanishmumkin.

6. Tadqiqot o’tkazilgan hudud

7. Janub bulbulining ekologiyasi • Turning sistematik holati • Tashqi ko’rinishi • Tarqalishi. • Uchib kelishi • Biotopi. • Ko’payishi • Polaponlarini oziqlanishi • Oziqlanishi • Uya qurish samaradorligi

8. Uchib kelishi Uchib keluvchi, uya quruvchi tur. • Qush uchib ketish avgust o’rtasida boshlanadi, asosiy massa sentyabrda uchib ketadi. • Tadqiqot rayonida dastlabki qushlar aprel oyining oxiri may oyining boshlarida uchib keladi.

9. Turning sistematik holati • Sinf: Qushlar – Aves • Kenjasinf: Haqiqiyqushlar – Neornithes • Kattaturkum: Ko’kraktojlilar – Carinatae • Turkum: Chumchuqsimonlar – Passeriformes • Urug’: Bulbullar – Luscinia • Kenjaurug’: Bulbullar – Luscinia • Tur: Janubbulbuli – Lusciniamegarhynchosos • Kenjatur: Lusciniamegarhynchoshafizi

10. Tarqalishi.

11. Tashqi ko’rinishi

12. Janub bulbulining biotopi

13. Janub bulbuli tuxumlarining o’lchamlari (mm) va massasi (g) (n = 24)(Belyalova L.E.)

14. Janub bulbulining tuxumlari

15. Janub bulbulining tuxumlarini qurish jadalligi.

16. Janub bulbulining tuxumlarini bosish rejimi.

17. . Janub bulbulining polaponlari

18. Janub bulbulining polaponlarini tana massasi va uzunligini o’sish jadalligi

19. Janub bulbuling polaponlarini tana massasi va uzunligini o’sish jadalligi

20. Uya qurish samaradorligi Nazorat ostiga olingan 24ta tuxumlardan 16tasi ochib chiqdi (66,6%), ulardan 11ta polapon uyadan uchib chiqdi (68,8%), ya’ni har bir uya qurgan juftcha 3tadan polapon to’g’ri kelib uyalash samaradorligi 45,8 % ni tashkil etdi.

21. Janub bulbulni polaponlapini oziqlanish jadaligi

22. Xulosalar. • JanubbulbuliUrguttumanisharoitidadoimiy, ku’psonlitur. Uchibkeluvchi – uyaquruvchiqush, bahorda – aprel-maydakeladi, sentyabroyidauchibketadi. • Janubbulbuli – yerda, butalarorasida, daraxtlardauyaquradi. Uyaqurishigamayga 2 chiyarmidakirishadi. Uyaniurg’ochisiquradi. • Iyunning – birinchidekadasidaommaviytarzdatuxumqo’yishigakirishadi, uyadato’liqtuxumlarson 3 – 6 tatuxumdaniborat. Oxirgituxumdanoldingisiqo’yishibilantuxumbosishboshlanadi. Inkubasiondavrdavomiyligi 13-14 kun. Tuxumlarni 2ta qushhambosibyotadi. • Polaponlartanasiyalang’och, ko’zlarinomuqbo’ladi. Uyadavri 13-15 kun. Janubbulbuli – oziqlanishxarakterigako’ra – entomofag. • Zararlihasharotlarniquruvchifoydaliqush. Janubbulbuliningestetikahamiyati ham katta.

23. Tavsiyalar • Malakaviybitiruvishimateriallaritabiatnimuhofazaqilishgaoidbukletlar, plakatlar, broshyuralar, albomlartayyorlashdafoydaliaxborotmanbaisifatidafoydalanishmumkin. Hamdamaktabvaakademiklisey, kasb-hunarkollejlario’qituvchilaritomonidanbiologiyavatabiatshunoslikdarslarigatayyorgarlikko’rishda «Xalqarotabiatnimuhofazaqilish» kunikabiekologikbayramlarnitayyorlashdavaularnio’tkazishdasinfdantashqariishlarolibborishdafoydalanishmumkin • Shaxsiykuzatishlarnatijasidaolinganmateriallarjanubbulbuliningekologiyasigadoirmanbalarniyanadato`ldiradi.

24. ETIBORINGIZ UCHUN RAHMAT.!!!