Mgr inż. Anna Mykowska – Politechnika Gdańska

1. FORUM CZYSTEJ ENERGII8 Października 2013, POZNAŃPromieniotwórczość naturalna złóż ropy i gazu Mgr inż. Anna Mykowska – Politechnika Gdańska

2. Struktura prezentacji • Wstęp • Radioizotopy w złożach ropy i gazu • Badania • Wyniki pomiarów i ich interpretacja • Wnioski • Pytania do dyskusji FORUM CZYSTEJ ENERGII

3. Wstęp Cel pracy: Poszerzenie wiedzy w obszarze radioaktywności cieczy, gazów i ciał stałych towarzyszących poszukiwaniu oraz wydobyciu gazu i ropy ze złóż konwencjonalnych i niekonwencjonalnych. Zakres pracy: Przeprowadzenie pomiarów dla próbek ciekłych i stałych pochodzących z odwiertów poszukiwawczych gazu i ropy z łupków na Pomorzu oraz interpretacja wyników. FORUM CZYSTEJ ENERGII

4. Radioizotopy w złożach ropy i gazu Rys. 1 Kamień kotłowy w rurach (Libia) Tabela 1. Zawartość radioizotopów w skałach. FORUM CZYSTEJ ENERGII

5. Radioizotopy w złożach ropy i gazu Ilość radionuklidów wydostających się na powierzchnię zależy od: • ilości pierwiastków promieniotwórczych w podpowierzchniowej części złoża • składu chemicznego płynów złożowych • sposobu wydobycia oraz przetwarzania ropy i gazu • czasu wydobycia Rys. 2 Pochodzenie i osadzanie się NORM w złożach węglowodorów FORUM CZYSTEJ ENERGII

6. Badania FORUM CZYSTEJ ENERGII

7. Badania • Licznika GM można używać także jako dozymetru –informuje on o dawce równoważnej promieniowania [μSv/h]. • Zliczone impulsy są przeliczane na dawkę równoważną, przy czym wzorcem są kwanty γ kobaltu-60 o energii 1,2 MeV. • Zastosowany przelicznik to: Rys. 5. Licznik promieniowania GAMMA-SCOUT FORUM CZYSTEJ ENERGII

8. Wyniki pomiarów i ich interpretacja Tabela 2. Wyniki pomiarów tła promieniotwórczego FORUM CZYSTEJ ENERGII

9. Wyniki pomiarów i ich interpretacja Tabela 3. Zebrane wyniki pierwszej serii próbek FORUM CZYSTEJ ENERGII

10. Wyniki pomiarów i ich interpretacja Tabela 4. Zebrane wyniki zakodowanej serii próbek FORUM CZYSTEJ ENERGII

11. Wyniki pomiarów i ich interpretacja Rys. 4. Liczba zliczeń γ w próbce łupków FORUM CZYSTEJ ENERGII

12. Wyniki pomiarów i ich interpretacja Rys. 5. Liczba zliczeń γ w próbce odparowanego płynu powrotnego FORUM CZYSTEJ ENERGII

13. Wyniki pomiarów i ich interpretacja Rys. 6 Porównanie liczby zliczeń γ dla w poszczególnych próbkach w odniesieniu do tła promieniotwórczego FORUM CZYSTEJ ENERGII

14. Wyniki pomiarów i ich interpretacja Rys. 7 Porównanie liczby zliczeń γ dla w poszczególnych próbkach w odniesieniu do tła promieniotwórczego FORUM CZYSTEJ ENERGII

15. Wyniki pomiarów i ich interpretacja Tabela 4. Powtórzone badania promieniowania γ dla próbki odparowanego płynu powrotnego • Opis: • przebadano 13 g substancji • przyjęto założenie, że detektor zlicza impulsy pochodzące od połowy, tj. 7,5 g • badanie powtórzono dla promieniowania γ • promieniowania α, β nie zaobserwowano FORUM CZYSTEJ ENERGII

16. Wyniki pomiarów i ich interpretacja Rys. 8 Zestawienie danych pomiarowych promieniowania emitowanego przez badane skały z danymi dostępnymi w literaturze FORUM CZYSTEJ ENERGII

17. Wnioski FORUM CZYSTEJ ENERGII

18. Pytania do dyskusji • Substancje promieniotwórcze pochodzenia naturalnego (NORM – NaturallyOccurringRadioactiveMaterial) związane z eksploatacją zasobów konwencjonalnych i niekonwencjonalnych ropy i gazu • Migracja radioizotopów – ich aktywność w płynie powrotnym, zwiercinach, kamieniu kotłowym, szlamie i strumieniu gazu. FORUM CZYSTEJ ENERGII

19. DZIĘKUJĘZA UWAGĘ ! FORUM CZYSTEJ ENERGII8 Października 2013, POZNAŃPromieniotwórczość naturalnazłóż ropy i gazu Mgr inż. Anna MykowskaPolitechnika Gdańska