Mühendislik Eğitiminde Uzaktan Ders ve Program Sunumu: Öğretim üyesi deneyimi

1. Mühendislik Eğitiminde Uzaktan Ders ve Program Sunumu:Öğretim üyesi deneyimi Yrd. Doç. Dr. Mehmet Göktürk Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü

3. Motivasyon • 2 Uzaktan eğitim içeriği hazırladı • 5 yıldır bu dersleri uzaktan veriyor • GYTE Anibal sistemi projesi • 20 yıllık forum ve sohbet yönetim tecrübesi • İnsan Bilgisayar Etkileşimi araştırma alanı • Uzaktan eğitime ilgi • Deneyimleri paylaşarak faydaya ulaşmak...

4. Deneyim: Ahmet Yesevi Üniversitesi (AYÜ) • Özel statüsünün de yardımıyla uzaktan eğitimde uzun süredir faal • AYÜ sürecinin başından beri danışmanlık • Ders içeriklerinin hazırlanmasında içerik hazırlayıcı • Kendi hazırladığı derslerin verilmesinde öğretim üyeliği (İnsan Bilgisayar Etkileşimi, Elektronik Ticaret) • Kendi hazırlamadığı derslerin verilmesinde öğretim üyeliği (Yazılım Mühendisliği)

5. Öğretim Üyesindeki Uzaktan Eğitim Motivasyonu • Daha farklı öğrenci kitlesine ulaşma • Yer değişimi olmadan part-time çalışabilme olanağı • Ekonomik olarak ek kazanç • Kalıcı döküman yaratma • Bilgiyi paylaşma • İlgili dökümanları öğrencilere kolay gönderme • Daha çok tanınma

6. “Sınıf Hocası” Profili • Dersleri daha önceden hazırlamış olduğu notlara dayalı olarak tahtaya yazar • Notlarını öğrencilere kesinlikle vermez • Soru kabul etmez, erteler • Sınav öncesi derste çözdüğü örneklerden soru sorabilir • Slayt kullanmaktan kaçınır • Derse ait web sayfası kullanmaz • Öğrencilere okuma ödevi vermez • Sınıf dışı ilişkileri asistana bırakır

7. Yeni Tip Hoca Profili • Herşeyi bilmeyebildiğini bilir bunu öğrencilere söyleyebilir • Kaynakları paylaşmaktan kaçınmaz • Farklı kanallardan öğrenciye ulaşır • Sınıfta belirli konuyu bitirme endişesi taşımaz • Öğrencilere bilgi ile birlikte motivasyon da vermeye çalışır • Kendi kendine öğrenmeyi teşvik eder • Gerektiğinde başka hocalardan yardım alır • Teknoloji kullanmaktan kaçınmaz

8. Ahmet Yesevi Üniversitesi • Ciddi anlamda mühendislik eğitimini uzaktan veren büyük bir proje • 2003 başlangıç tarihi • Çok sayıda öğrenci • Çok sayıda öğretim üyesi • 11 eğitim programı • Lisans ve Yüksek Lisans • “Nikahta keramet vardır” etkisi

9. Eğitim Araçları • Web tabanlı içerik oluşturuldu • Her içerik için uzman öğretim üyesi bulundu • Grafikerlerle beraber ders oluşturuldu • Klasik ders notu hazırlamaktan farkı, kendi başına öğrenecek olan kişiye göre tasarım yapılması şarttı • Bu konuda ne tecrübe var ne ciddi yardım • 14 haftalık “okunma amaçlı” içerik sağlandı • Kitap benzeri bir veri yapısı ve animasyon desteği sağlandı

10. İçerik oluşturmada sorunlar • Konuyu iyi anlatabilen bir öğretim üyesi, iyi kitap ya da uzaktan eğitim içeriği yaratamayabilir • Takip etmekte olduğu klasik kitap varsa • Tanenbaum, Silberschatz, Oppenheim, Ogata, Mano, Millman, Thomas, Schaums Outline.... • Bunları ders kitabı olarak uzaktan eğitimde öngöremedik. Kendi içeriğimiz olmalıydı.... • Sınırlı sayıda Türkçe kitabı da bu şekilde kullanmak olanaksız. Dil problem..Öğrenciler İngilizce bilmiyor. • Hazırlık sınıfı mı konsa??? • İçerik “yeni” yapılacaksa -> Deneyim ????

11. Çok kaliteli içerik çok önemli http://www.learner.org/resources/series42.html

12. Çift Amaçlı İçerik Gereksinimi • Klasik sınıf eğitiminde • Hoca anlatır, yazar çizer • Ders kitabını okuyun der, herkes kitabı almak zorundadır • Uzaktan Eğitimde • Genellikle hocanın yeniden içerik oluşturması ve “uzaktan eğitim içeriği” hazırlanması gerekir (ya da önceden başkası) • Gerekli olup olmadığı tartışma konusudur ancak tüm eğitim sisteminin “katma değerini” artırması nedeniyle yönetim bu yaklaşımı oldukça tercih eder. • Hocanın anlatacaklarına ve yazıp çizmeye daha çok zaman ayırması, ve dünyaca kabul görmüş ders kitaplarını aynen örgün öğretimde olduğu gibi okutabilmesi uygun olabilir • Politika olarak AYÜ de bu tercih edilmemiştir • Öte yandan materyal uzaktan eğitime uygun olmalıdır

13. İçeriğin Sunumu Sorunları • Yapılan araştırmalara göre ekrandan okuma kağıttan okumaya oranla %25 daha yavaştır • Yeni gelişen e-mürekkep teknolojisi ile ancak kağıda yaklaşılabilir • Makina başında ders çalışmak sıkıcı olabilir, her zaman her yerde uzaktan eğitim prensibine kısmen uyumlu değildir • İçeriğin konuyu çok iyi bilen ve uzaktan eğitim konusunda bilgili kişilerle birlikte hazırlanarak sunuma hazır hale getirilmesi gereklidir • Grafikerle ortak çalışarak pedagojik başarılı sonuca ulaşmada sıkıntı yaşanması mümkündür • Animasyon her zaman iyi olmayabilir Katmanları görmek için tıklayın Felaket senaryosu!!

14. İçeriğin Sunumu Sorunları • Yapılan araştırmalara göre ekrandan okuma kağıttan okumaya oranla %25 daha yavaştır • Yeni gelişen e-mürekkep teknolojisi ile ancak kağıda yaklaşılabilir • Makina başında ders çalışmak sıkıcı olabilir, her zaman her yerde uzaktan eğitim prensibine kısmen uyumlu değildir • İçeriğin konuyu çok iyi bilen ve uzaktan eğitim konusunda bilgili kişilerle birlikte hazırlanarak sunuma hazır hale getirilmesi gereklidir • Grafikerle ortak çalışarak pedagojik başarılı sonuca ulaşmada sıkıntı yaşanması mümkündür • Animasyon her zaman iyi olmayabilir Katman 3 Katman 2 Katman 1 Felaket senaryosu!!

15. Etkileşim • Örgün öğretim sınıflarında öğrenciye tebeşir gazlı kalem silgi vb fırlatılabilir • Uzaktan eğitimde bu mümkün değildir • Öğrenci etkileşimi uzaktan eğitimde “yok” değil ancak “farklıdır” • Öğretim üyesinin bu farkları kullanarak aynı etkileri vermesi gerekli

16. Etkileşim • İki temel etkileşim yöntemi seçilmektedir • Periyodik sohbet konferansları • Teknolojiye göre önce yazılı idi daha sonra sesli görüntülü • Sadece hocanın görünmesine izin var • Öğrenciler sohbet penceresine yazabilir • Beyaz tahta mevcut • Asenkron mesajlaşma, sistem içi e-posta, mesaj, duyuru • Öneri sonucu bunlara “online kullanıcılar” listesi eklenmiştir • Sistemde çalışanlar birbirlerinin farkında olurlar

17. Sohbet • Önce Klasik “sohbet” programı yaklaşımı kullanıldı • Daha sonra görüntülü Adobe Connect Pro yazılımına geçildi. Büyük adım atılmış oldu. • Sorunlar ??? • Eski yıllarda telefonla rasgele numara çevirip argo konuşanlar olurdu... Neydi buna neden? • Sanal kişiliklerin gerçekliği konusunda algısal yetersizlik günümüzde halen devam etmektedir • Hem öğrenci hem hoca açısından bu geçerlidir • Ne yapılabilir?

18. Sohbet

19. Beyaz Tahta • Yeni sistemler hocaya beyaz tahta olanağı sunmaktadır • Powerpoint sumumu yapılır. Nisbeten kolaydır • Kalem çizgi fonksiyonu vardır. Kullanımı zordur. • Tablet gerektirir. Kullanım deneyimi gerektirir.

20. Anket Fonksiyonu • Öğrencileri ders sırasında motive etmeye çok yarıyor • Konu hakkında görüşleri hemen toplayabilmeyi sağlıyor • Sohbet penceresine yazmaya çekinen “seyredici” leri de katılımcı yapıyor • Dinleyenlerin oranını anlatabiliyor • Öğrenci aynı anda birden çok ders dinleyebilir, TV seyredebilir • Ne yapmalı? El kaldır...

21. Hoca: Bir fonksiyonun birebir örten olması için gerekli şartlar...... Öğrenci 1: Hocam sınavları okudunuz mu? Hoca: Gerekli şartlarr...mmm.... Öğrenci 2: Hocam derse geç kaldım özür dilerim! Hoca: Şartlar..... Rica ederim önemli değil.. Öğrenci 3: Arkadaşlar ses sizde yok mu?

22. Göz temasının aranması • Uzaktan eğitim verilirken göz teması şu andaki yöntemlere göre bulunmuyor • Hoca konuştukça öğrenciler kafa sallamıyor • Sallıyorlarsa da bilmiyoruz • Konuştuklarımız çok mu fazla geldi, az mı geldi anlamakta güçlük çekebiliyoruz • Bunun için çift taraflı çalışan yavaş-video geri kanal çözümleri uygun olabilir • Öğrenciler birbirlerinin yüzüne bakıp fikir alışverişi yapamıyor • Birlikte gülemiyorlar • Sohbet penceresine :-) :-/ ;^] :-[ gibi şekiller yapıyorlar • Bu önemli !! Üstelik gençlikten gelen MSN adetleri olumlu...

23. Öğrenciler Arası Etkileşim • 2008 Öğretim yılında her dersin sonunda bir öğrencinin kamerasını açtırıldı diğerlerine merhaba dedirtildi • Beklenmedik bir ilgi ile karşılandı. Herkes diğerlerinin hangi şartlarda ders dinlediğini gördü • Sınıf içinde daha sıkı etkileşim sağlandı • “Biz böyle olduğunu düşünmüyorduk” diye yorumlar yapıldı • Sanal “ikonlar” insanlaştı.... • Gelecekteki uygulamaların mutlaka öğrencileri ders sonunda sıra ile diğer öğrencilere kısa da olsa gösteren tipte olması çok yararlı olabilir

24. Ders Süresi • 3 Saat klasik örgün sınıfta ders anlatmak • 3 Saat sanal sınıfta ders anlatmak • Sanal sınıfta çok daha zor • Öğrencilerin dikkatini tutabilmek için sürekli sesle ve klavye ile çalışmak, onlara materyalle beslemek gerekiyor • Sınıfta ise göz teması ve fiziksel hareket olduğu için ara boşluklar öğrenciyi rahatsız etmiyor • 10 saniye sanal sınıfta sessizlikte “hoca koptu” diyorlar • Bu nedenle sanal dersler krediye oranla saat olarak daha kısa tutuluyor

25. Ödevler • Öğretim yönetim sistemi ödevlerin toplanması ve değerlendirilmesi için gerekli altyapıyı sunuyor • Açıp okumak öğretim üyesine kalıyor • Öğrenciler “kes yapıştır” çok fazla yapıyorlar • Örgün üniversitelerde de malesef yaygınlaşmış • Sanal durumda “nasıl olsa yüzüne bakmıyoruz” şeklinde düşünülebiliyor • Birkaç sıfır olayından sonra kes yapıştırda etik konular ancak oturuyor • Belirli konularda ödev elektronik olarak uygun • İşlem gerektiren konularda ödevin tarayıcı ile taranması gerekiyor

26. Sistem (Öğrenim Yönetim Sistemi)

27. Sistem Öğretim Üyesi Etkileşimi • Genellikle kalite problemleri ve olgunlaşmamış yazılım ürünleri kulanıldığı oluyor • Arayüz tasarımındaki ciddi hatalar öğretim üyelerini bıktırıyor • Örn: Mesaj okumaya çalışırken her seferinde gönderenin profilini görmek zorunda kalıyorum. Çünkü 5 senedir yanlış yere basıyorum. • Dosya yükleme, not girme vb konulardaki arayüz sıkıntıları sisteme karşı olan güveni sarsıyor • Hatalı kullanıma ve bazı güzel özelliklerin kullanılmamasına yol açıyor

28. Sistem Öğretim Üyesi Etkileşimi • Mesajlarıma hızlı yanıt vermem eğitim açısından önemli • Ancak sisteme girip mesajları okumak zor • Standart arayüz bileşenleri mevcut değil • Sürekli kullanılan e-posta adresine otomatik haberci gelmiyor • Windows Taskbar üzerinde çalışan sürekli aktif bir hoca modülü henüz yok. Mutlaka olmalı.

29. Her zaman her yerde ?? • Sadece öğrenciye değil hocaya da büyük avantaj sağlıyor • Yurtdışına kongreye katılındığında örgün öğretimdeki dersleri iptal etmek zorunda kalınmasına karşın uzaktan eğitim derslerinin otel odasından verilmesi mümkün olabiliyor • Hasta, grip vb olunduğu takdirde evden derse devam edilebiliyor

30. Sınav deneyimleri • Sınavlar kriz oluşturabiliyor • Notlar açık kapalı kontrolu olanaksız • Bağlantım koptu • Kedim fareyi yedi • Taşındım bilgisayarımı kuramadım • Ben polisim aynı zamanda ... • Gibi nedenlerle sınav tekrarı isteniyor

31. Sınav deneyimleri • Zorlu sınavlarda bir öğrenci kobay bulunuyor • Diğerleri onun yanına geçiyor soruları öğreniyorlar • Daha sonra o kişi sınavdan kalıyor ya da geçiyor ama diğerleri 100 alıyor • Sınavlarda etik olunması çok ciddi • Ancak yetişkin ve diğer öğrencilerle fazla irtibatı olmayanlar adil sınava tabi tutulabiliyorlar • Neyse ki yıl sonu sınavları klasik yapılıyor

32. Personel ilişkisi • Teknik personel çok önemli • Her sanal ders başlangıcında mutlaka destek gerekiyor • Her hoca için olmasa da mutlaka gerekiyor • Personelin 7/24 görev başında olduğunu hoca biliyor • Personelin cep telefonu hocada mevcut • Sistem teknik olarak mutlaka ayakta durmak zorunda, derslerin iptali ya da teknik arıza üniversite binasının kilitlenmesi gibi birşey, hemen protesto olabiliyor • Personel arada bir yeni öğretim üyelerine kurs veriyor

33. Sonuç • Uzaktan mühendislik eğitimi kolay olmamakla beraber mümkün • Farklı bir hoca tipini öngörüyor • Öğrenci hoca ilişkisi yok değil farklı • Etik kurallar çok daha önemli • Sistem kalitesi belirleyici • İçerik üretmek çok zor ve kalite gerektiriyor • İçerik üretmek üniversite tarafından yapılmayabilir • Her üniversite kendi kitabını mı basıyor? • Buna formül bulunması gerekiyor • Öğretim sistemleri sanki içerik sağlamak zorundaymış gibi bir algı mevcut • Hem hocaların hem öğrencilerin hem de idari personelin uyumlu çalışması gerekiyor

34. Sorularınız Mehmet Göktürk Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü gokturk@gyte.edu.tr