Proje Tanitim Toplantisi 24 Mart 2009 Bahar Ubay

1.  Proje Tanitim Toplantisi 24 Mart 2009 Bahar Ubay

3. UNDP ve Iklim Degisikligi �alismalari Hakkinda 2

4. UNDP Hakkinda UNDP, toplumlarin kalkinma ihtiya�larini karsilamak ve daha iyi bir d�nya yaratmak i�in �alisan BM�nin k�resel agidir. 166 �lkede h�k�metlerin, sivil toplumun ve �zel sekt�r�n g�venilir ortagi olarak faaliyet g�stermekte ve bu �lkelere, k�resel ve ulusal kalkinma m�cadelelerinde kendi ��z�mlerini bulmalari i�in yardim etmektedir. UNDP, toplumlarin kalkinma ihtiya�larini karsilamak ve daha iyi bir d�nya yaratmak i�in �alisan BM�nin k�resel agidir. 166 �lkede h�k�metlerin, sivil toplumun ve �zel sekt�r�n g�venilir ortagi olarak faaliyet g�stermekte ve bu �lkelere, k�resel ve ulusal kalkinma m�cadelelerinde kendi ��z�mlerini bulmalari i�in yardim etmektedir.

5. UNDP � T�rkiye �evre ve S�rd�r�lebilir  Kalkinma Programi

6.

8. Projeye Neden Ihtiya� Duyuldu?

9.

10. T�rkiye, 2001 yilinda Marakes�de ger�eklestirilen 7. Taraflar Konferansi�nda (COP.7) �S�zlesmenin Ek-I listesinde yer alan diger taraflardan farkli bir konumda olan T�rkiye�nin �zel kosullari taninarak, isminin EK-I�de kalarak EK-II�den silinmesi� y�n�nde alinan karardan(26/CP7) sonra, 24 Mayis 2004 tarihinde BMID�S�ne taraf olmustur. UNFCCC karsisinda taahh�tleri : - D�zenli raporlar, ulusal bildirim ve SG envanterleri Sunma - Iklim degisikligini azaltma, uyum saglama, sistematik arastirma, egitim, �gretim ve halkin bilin�lendirilmesi i�in politikalar ve �nlemler uygulama

11. 10 OECD �yesi � Ek I�de yer aliyor fakat 26/CP.7 no�lu karar ile diger Ek I �lkelerinden farkli bir pozisyonu mevcut � Kyoto Protokol�ne taraf fakat Ek B�de yer almamakta � AB �yeligine aday � Kyoto Protokol� esnek mekanizmalarindan istifade edemiyor � Y�ksek seviyede sera gazi salinimi mevcut � 2020 ve sonrasi i�in hizli b�y�me �ng�r�lmekte � Kisi basi gayrisafi yurti�i hasila (GSYIH)�sinin ve kisibasi karbon saliniminin d�s�k olusu � I. Ulusal Bildirime g�re 2020 itibariyle alinacak bazi �nlemlerle �Hi�bir �nlem Alinmaksizin Referans-(BAU)� senaryodan %10-12 sapma g�stermesi s�zkonusu � Bazi azaltim �nlemleri halihazirda uygulanmakta veya planlanmakta � OECD �yesi � Ek I�de yer aliyor fakat 26/CP.7 no�lu karar ile diger Ek I �lkelerinden farkli bir pozisyonu mevcut � Kyoto Protokol�ne taraf fakat Ek B�de yer almamakta � AB �yeligine aday � Kyoto Protokol� esnek mekanizmalarindan istifade edemiyor � Y�ksek seviyede sera gazi salinimi mevcut � 2020 ve sonrasi i�in hizli b�y�me �ng�r�lmekte � Kisi basi gayrisafi yurti�i hasila (GSYIH)�sinin ve kisibasi karbon saliniminin d�s�k olusu � I. Ulusal Bildirime g�re 2020 itibariyle alinacak bazi �nlemlerle �Hi�bir �nlem Alinmaksizin Referans-(BAU)� senaryodan %10-12 sapma g�stermesi s�zkonusu � Bazi azaltim �nlemleri halihazirda uygulanmakta veya planlanmakta �

12. �T�rkiye�nin sahsina m�nhasir diye tabir edebilecegimiz emsalsiz konumunu bu semadan da g�rebiliriz. CAC&M: Orta Asya, Kafkas ve Moldova Ulkeleri Environmental Integrity Group AOSIS: Kucuk ada devletleri ittifaki �T�rkiye�nin sahsina m�nhasir diye tabir edebilecegimiz emsalsiz konumunu bu semadan da g�rebiliriz. CAC&M: Orta Asya, Kafkas ve Moldova Ulkeleri Environmental Integrity Group AOSIS: Kucuk ada devletleri ittifaki

13. UNFCCC yani Birlesmis Milletler Iklim Degisikligi �er�eve S�zlesmesi, uluslar arasi �er�eve s�zlesme niteliginde olup s�resi a�ik bir s�zlesmedir. Kyoto Protokol� ise bu �er�eve s�zlesme kapsaminda y�r�rl�ge giren bir protokold�r.UNFCCC yani Birlesmis Milletler Iklim Degisikligi �er�eve S�zlesmesi, uluslar arasi �er�eve s�zlesme niteliginde olup s�resi a�ik bir s�zlesmedir. Kyoto Protokol� ise bu �er�eve s�zlesme kapsaminda y�r�rl�ge giren bir protokold�r.

14. T�rkiye�nin Seragazi emisyonlari 1990-2006 yillari arasinda, 170.1 to 332.0 milyon karbondioksit es deger ton civarina y�kselerek %95 artis g�sterdi. 1990 yilina g�re 2007 yili verileri kiyaslandiginda ise bu deger %110 artisa dikkat �ekmektedir. Ayni zamanda, T�rkiye�nin Birinci Ulusal Bildirim hazirligi sirasinda hazirladigi seragazi emisyon senaryolarina g�re ise mevcut baz durum ela alindiginda (stat�ko: ek bir �nlem alinmamasi durumunda) t�rkiye�nin emisyonlarinin 2020 yili itibariyle 2007 yilina g�re yaklasik ikiye katlanacagi �ng�r�lmektedir. Ilave �nlemlerin alinmasi durumunda ise baz senaryoya g�re % 12lik bir azaltim s�zkonusu olmasi projekte edilmis bulunmaktadir. T�rkiye�nin Seragazi emisyonlari 1990-2006 yillari arasinda, 170.1 to 332.0 milyon karbondioksit es deger ton civarina y�kselerek %95 artis g�sterdi. 1990 yilina g�re 2007 yili verileri kiyaslandiginda ise bu deger %110 artisa dikkat �ekmektedir. Ayni zamanda, T�rkiye�nin Birinci Ulusal Bildirim hazirligi sirasinda hazirladigi seragazi emisyon senaryolarina g�re ise mevcut baz durum ela alindiginda (stat�ko: ek bir �nlem alinmamasi durumunda) t�rkiye�nin emisyonlarinin 2020 yili itibariyle 2007 yilina g�re yaklasik ikiye katlanacagi �ng�r�lmektedir. Ilave �nlemlerin alinmasi durumunda ise baz senaryoya g�re % 12lik bir azaltim s�zkonusu olmasi projekte edilmis bulunmaktadir.

15. 14

16. T�rkiye, son senelerde BMDI�S toplantilarinda Kyoto sonrasi d�neme dair �lke g�r�slerini beyan ettigi su ana kadar olarak bildirimlerini sunmaya basladi� Sunulan Bazi Bildirim Basliklari 13 Agustos 2008 : INFORMATION, VIEWS AND PROPOSALS BY TURKEY REGARDING PARAGRAPH 1 OF THE BALI ACTION PLAN OF THE AD HOC WORKING GROUP ON LONG TERM COOPERATIVE ACTION UNDER THE CONVENTION 22 Subat 2008 : VIEWS OF TURKEY REGARDING THE WORK PROGRAM OF THE AD HOC WORKING GROUP ON LONG TERM COOPERATIVE ACTION UNDER THE CONVENTION �

17. AB�ye aday bir OECD ulkesi olan ve BM�DCS�nin Ek-1�inde yer alan Turkiye�nin, hizla artan sera gazi emisyonlari ile her turlu yukumlulukten muaf tutulmasi olasi gorunmemektedir. Ancak, �lkemizin b�t�n sekt�rlerini ilgilendiren bu kolektif meselede �OB�un tek basina �stesinden gelmesi beklenemez. AB�ye aday bir OECD ulkesi olan ve BM�DCS�nin Ek-1�inde yer alan Turkiye�nin, hizla artan sera gazi emisyonlari ile her turlu yukumlulukten muaf tutulmasi olasi gorunmemektedir. Ancak, �lkemizin b�t�n sekt�rlerini ilgilendiren bu kolektif meselede �OB�un tek basina �stesinden gelmesi beklenemez.

18. Proje K�nyesi T�rkiye�nin iklim degisikligi uluslararasi m�zakerelerine etkin katiliminin saglanmasi ve g�n�ll� karbon piyasalarinda daha iyi deneyimler elde ederek Kyoto Protokol��n�n esneklik mekanizmalarini 2012 sonrasinda basarili sekilde tecr�be etmesi y�n�nde kapasitelerinin gelistirilmesi amaciyla bu proje ye ihtiya� duyuldu ve ge�en Ocak ayinin sonlarina dogru hayata ge�irildi. T�rkiye�nin iklim degisikligi uluslararasi m�zakerelerine etkin katiliminin saglanmasi ve g�n�ll� karbon piyasalarinda daha iyi deneyimler elde ederek Kyoto Protokol��n�n esneklik mekanizmalarini 2012 sonrasinda basarili sekilde tecr�be etmesi y�n�nde kapasitelerinin gelistirilmesi amaciyla bu proje ye ihtiya� duyuldu ve ge�en Ocak ayinin sonlarina dogru hayata ge�irildi.

19. Nakdi Destek: DPT 300,000 UNDP 50,000 Ayni Destek: T�SIAD 40,000 �OB 10,000 TOPLAM : 400,000

20. 2012 ardindan Kyoto-sonrasina odaklanarak, T�rkiye�nin uluslararasi iklim degisikligi politikasi diyaloglarina etkin bir sekilde dahil edilmesini saglamak. G�n�ll� Karbon Piyasasi yoluyla emisyon ticareti mekanizmalarindan faydalanabilmesi i�in, T�rk H�k�metinin gerekli yapilari olusturmasina destek olmak. Ilgili paydaslarin insan kapasitelerini, uluslararasi m�zakerelere ve karbon piyasalarina etkili bir sekilde katilabilmeleri i�in daha ileriye tasimak.

21. Toplam S�resi: 18 ay Bitis Tarihi : Haziran 2010

22. Paydaslar arasi Sorumluluklar ve Metodoloji

23. Proje Paydaslari �OB � �evre ve Orman Bakanligi (Projeye �nderlik edecek ve projenin b�t�n esg�d�m�nden ve uygulanmasindan sorumlu olacaktir) DB � Disisleri Bakanligi (Uluslararasi iklim degisikligi s�recinde, projeye rehberlik edecektir) DPT � Devlet Planlama Teskilati (Iklim degisikligi s�recinde, politika gelistirilmesine projeye rehberlik edecektir) ETKB � Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanligi � (Kendi sorumluluk alanina giren konularda teknik destek ve tavsiyelerde bulunacaktir) STB � Sanayi ve Ticaret Bakanligi� (Teknik destek ve tavsiyelerde bulunacaktir) TKB � Tarim ve K�yisleri Bakanligi - (Kendi sorumluluk alanina giren konularda teknik destek ve tavsiyelerde bulunacaktir) MB � Maliye Bakanligi � (Kendi sorumluluk alanina giren konularda teknik destek ve tavsiyelerde bulunacaktir) UT � Hazine M�stesarligi � (Kendi sorumluluk alanina giren konularda teknik destek ve tavsiyelerde bulunacaktir) TIK � T�rkiye Istatistik Kurumu (Kendi sorumluluk alanina giren konularda teknik destek ve tavsiyelerde bulunacaktir) DTM, SPK �OB � �evre ve Orman Bakanligi (Projeye �nderlik edecek ve projenin b�t�n esg�d�m�nden ve uygulanmasindan sorumlu olacaktir) DB � Disisleri Bakanligi (Uluslararasi iklim degisikligi s�recinde, projeye rehberlik edecektir) DPT � Devlet Planlama Teskilati (Iklim degisikligi s�recinde, politika gelistirilmesine projeye rehberlik edecektir) ETKB � Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanligi � (Kendi sorumluluk alanina giren konularda teknik destek ve tavsiyelerde bulunacaktir) STB � Sanayi ve Ticaret Bakanligi� (Teknik destek ve tavsiyelerde bulunacaktir) TKB � Tarim ve K�yisleri Bakanligi - (Kendi sorumluluk alanina giren konularda teknik destek ve tavsiyelerde bulunacaktir) MB � Maliye Bakanligi � (Kendi sorumluluk alanina giren konularda teknik destek ve tavsiyelerde bulunacaktir) UT � Hazine M�stesarligi � (Kendi sorumluluk alanina giren konularda teknik destek ve tavsiyelerde bulunacaktir) TIK � T�rkiye Istatistik Kurumu (Kendi sorumluluk alanina giren konularda teknik destek ve tavsiyelerde bulunacaktir) DTM, SPK

24. 2012 sonrasi m�zakerelerinin sekillendiren Bali Yol Haritasinin yapi taslari esas alinarak olusturulmus gruplar bazi kamu kurumlarimizin koordinasyonunda son d�nemlerde m�zakere s�recine d�n�k hazirliklara katki vermeye baslamis bulunmaktalar. Yine Bali yol haritasinin ortak vizyon basligi altinda �OB�un esg�d�m�nde ilgili diger bakanliklarla bilgi alisverisi ve diger �lke bildirimlerine g�r�s bildirme noktasinda �alismalar y�r�t�lmektedir. Ayni sekilde, azaltim basligi ETKB�nin esg�d�m�nde basta Bayindirlik ve Iskan, STB�nin katilimi ile devam etmektedir. Finans basligi, DPT esg�d�m�nde maliye bakanligi, hazine m�stesarligi ile, uyum ise DSI koordinasyonunda, Tarim ve K�y Isleri, Saglik Bakanliklari ve DMI basta olmak �zere ilgili kurumlarin esg�d�m�nde y�r�t�lmektedir. 2012 sonrasi m�zakerelerinin sekillendiren Bali Yol Haritasinin yapi taslari esas alinarak olusturulmus gruplar bazi kamu kurumlarimizin koordinasyonunda son d�nemlerde m�zakere s�recine d�n�k hazirliklara katki vermeye baslamis bulunmaktalar. Yine Bali yol haritasinin ortak vizyon basligi altinda �OB�un esg�d�m�nde ilgili diger bakanliklarla bilgi alisverisi ve diger �lke bildirimlerine g�r�s bildirme noktasinda �alismalar y�r�t�lmektedir. Ayni sekilde, azaltim basligi ETKB�nin esg�d�m�nde basta Bayindirlik ve Iskan, STB�nin katilimi ile devam etmektedir. Finans basligi, DPT esg�d�m�nde maliye bakanligi, hazine m�stesarligi ile, uyum ise DSI koordinasyonunda, Tarim ve K�y Isleri, Saglik Bakanliklari ve DMI basta olmak �zere ilgili kurumlarin esg�d�m�nde y�r�t�lmektedir.

25. Karbon Piyasalari ile Ilgili Kapasite Artirma S�recinde Paydaslar Ilgili Kamu Kurumlari Karbon Proje Gelistiriciler Bagimsiz Denet�iler Proje Uygulayicilar, Yatirimci Firmalar Finansal Danismanlik Hizmeti veren Kuruluslar D�nya Bankasi (Hazine M�stesarliginin Odak noktasi rol� ile) Sanayi, Enerji ve �evre �rg�tleri

26. Metodoloji : Kullanilan Ara�lar Neler? Uluslar arasi m�zakerelere aktif katilim UNDP�nin b�lge �lkelerde uyguladigi benzer kapasite gelistirme projelerine dair tecr�belerinden yararlanilmasi Bilgi akisini saglayan ara�lar � bilgilendirme agi(portal), kilavuzlar, egitimler, �alistaylar, tartisma platformlari Analizler, vb. � �r. ulusal �apta y�netmeliklerin sekillendirilmesine d�n�k �alismalar, uzman destegi Ilgili kurum ve diger projelerle isbirliklerinin olusturulmasi Bunlar arasinda Arnavutluk, Ermenistan, Azerbaycan, Beyaz Rusya, Kazakistan, Kirgizistan, Makedonya, Sirbistan, T�rkmenistan, Ukrayna, �zbekistan yeralmaktadir. UNDP�nin bu �lkelerde ilgili projeler �er�evesinde, Ortak Uygulama, TKM ulusal onay mercilerinin kurulmasi ve kapasitelerin olusturulmasi basta olmak �zere, karbon piyasalarina dair �esitli analizler, baz seviyelerin belirlenmesi gibi �alismalari y�r�tm�s bulunmaktadir. Bu proke kapsaminda, b�lge �lkelerdeki bu deneyimlerini, bu projelere aktarmasi s�zkonusu olacaktir. Bunlar arasinda Arnavutluk, Ermenistan, Azerbaycan, Beyaz Rusya, Kazakistan, Kirgizistan, Makedonya, Sirbistan, T�rkmenistan, Ukrayna, �zbekistan yeralmaktadir. UNDP�nin bu �lkelerde ilgili projeler �er�evesinde, Ortak Uygulama, TKM ulusal onay mercilerinin kurulmasi ve kapasitelerin olusturulmasi basta olmak �zere, karbon piyasalarina dair �esitli analizler, baz seviyelerin belirlenmesi gibi �alismalari y�r�tm�s bulunmaktadir. Bu proke kapsaminda, b�lge �lkelerdeki bu deneyimlerini, bu projelere aktarmasi s�zkonusu olacaktir.

27. M�zakerelere hazirlik �alisma Grubu Karbon Piyasalari �alisma Grubu Proje m�zakerelere hazirlik �alisma gruplarindan edindigi g�ncel veri ve bilgi akisi ileT�rkiye�nin karbon piyasalari ile ilgili �alismalarinin sekillendirilmesine katki saglayacaktir. 2009 yili degisimlere a�ik olan bir yil olarak, proje bu alanda kendi i�inde esneklikleri barindirmaktadir.Proje m�zakerelere hazirlik �alisma gruplarindan edindigi g�ncel veri ve bilgi akisi ileT�rkiye�nin karbon piyasalari ile ilgili �alismalarinin sekillendirilmesine katki saglayacaktir. 2009 yili degisimlere a�ik olan bir yil olarak, proje bu alanda kendi i�inde esneklikleri barindirmaktadir.

28. Proje ile Hedeflenenler ve D�nemsel Planlar

34. 33 Karbon Piyasalari, dogru sekilde planlandiklari ve uygulama bulduklari takdirde: Bilgi paylasiminda seffaflik, b�lgesel farkliliklarin azaltilmasina, teknoloji ve bilgi transferi gibi katkilariyla bilinen �yaptirim ve kontrol veya dogrudan d�zenlemeler seklinde nitelendirilen �evre kirliligini �nlemeye d�n�k ilgili y�ntemlerden daha avantajli bir se�enek olabilmektedirler. G�n�ll� Piyasalar T�rkiye�ye neler kazandiriyor? Karbon azaltimini saglayan her t�rl� projelerin hayata ge�irilmesi i�in bir tesvik niteligindedir. Bu piyasa i�inde yer alacak t�m taraflar (kamu, �zel, STK) bilgi ve tecr�be ile Kyoto Protokol�n�n 2012 sonrasi karbon projelerinde ev sahibi taraf olmasi durumunda teknik alt yapinin g��lenmesine katki saglamakta. Daha verimli enerji kullanan temiz teknolojilere yatirim yapilmasi cazip hale getirebilmektedir. Uygun standart se�imine bagli olarak, S�rd�r�lebilir kalkinmanin etkin uygulanmasinin �n�n� a�maktadir. Isletmelerde enerji ve hammadde tasarrufunu saglayarak rekabet ve verimliligi g��lendirecektir. Yenilenebilir enerji, enerji verimliligi, atik y�netimi, arazi kullanimi ve ormancilik gibi konularda kurumsal sosyal sorumluluk projelerinin genislemesini saglayacaktir. �lkemizde uygulamadaki eksiklikler nelerdir? Bu farkliliklari gidermek amaciyla ve yapilacak her t�rl� envanter �alismalarina altlik olusturacak bir �alismanin ilgili resmi kurum tarafindan yapilarak yayinlanmasi ve peryodik olarak g�ncellenmesi gerekmektedir. Karbon azaltimini saglayan her t�rl� projelerin hayata ge�irilmesi i�in bir tesvik niteligindedir. Bu piyasa i�inde yer alacak t�m taraflar (kamu, �zel, STK) bilgi ve tecr�be ile Kyoto Protokol�n�n 2012 sonrasi karbon projelerinde ev sahibi taraf olmasi durumunda teknik alt yapinin g��lenmesine katki saglayacaktir. Daha verimli enerji kullanan temiz teknolojilere yatirim yapilmasi cazip hale gelecektir. Uygun standart se�imine bagli olarak, S�rd�r�lebilir kalkinmanin etkin uygulanmasinin �n�n� a�ilacaktir. Isletmelerde enerji ve hammadde tasarrufunu saglayarak rekabet ve verimliligi g��lendirecektir. Yenilenebilir enerji, enerji verimliligi, atik y�netimi, arazi kullanimi ve ormancilik gibi konularda kurumsal sosyal sorumluluk projelerinin genislemesini saglayacaktir. Karbon Piyasalari, dogru sekilde planlandiklari ve uygulama bulduklari takdirde: Bilgi paylasiminda seffaflik, b�lgesel farkliliklarin azaltilmasina, teknoloji ve bilgi transferi gibi katkilariyla bilinen �yaptirim ve kontrol veya dogrudan d�zenlemeler seklinde nitelendirilen �evre kirliligini �nlemeye d�n�k ilgili y�ntemlerden daha avantajli bir se�enek olabilmektedirler. G�n�ll� Piyasalar T�rkiye�ye neler kazandiriyor? Karbon azaltimini saglayan her t�rl� projelerin hayata ge�irilmesi i�in bir tesvik niteligindedir. Bu piyasa i�inde yer alacak t�m taraflar (kamu, �zel, STK) bilgi ve tecr�be ile Kyoto Protokol�n�n 2012 sonrasi karbon projelerinde ev sahibi taraf olmasi durumunda teknik alt yapinin g��lenmesine katki saglamakta. Daha verimli enerji kullanan temiz teknolojilere yatirim yapilmasi cazip hale getirebilmektedir. Uygun standart se�imine bagli olarak, S�rd�r�lebilir kalkinmanin etkin uygulanmasinin �n�n� a�maktadir. Isletmelerde enerji ve hammadde tasarrufunu saglayarak rekabet ve verimliligi g��lendirecektir. Yenilenebilir enerji, enerji verimliligi, atik y�netimi, arazi kullanimi ve ormancilik gibi konularda kurumsal sosyal sorumluluk projelerinin genislemesini saglayacaktir. �lkemizde uygulamadaki eksiklikler nelerdir? Bu farkliliklari gidermek amaciyla ve yapilacak her t�rl� envanter �alismalarina altlik olusturacak bir �alismanin ilgili resmi kurum tarafindan yapilarak yayinlanmasi ve peryodik olarak g�ncellenmesi gerekmektedir. Karbon azaltimini saglayan her t�rl� projelerin hayata ge�irilmesi i�in bir tesvik niteligindedir. Bu piyasa i�inde yer alacak t�m taraflar (kamu, �zel, STK) bilgi ve tecr�be ile Kyoto Protokol�n�n 2012 sonrasi karbon projelerinde ev sahibi taraf olmasi durumunda teknik alt yapinin g��lenmesine katki saglayacaktir. Daha verimli enerji kullanan temiz teknolojilere yatirim yapilmasi cazip hale gelecektir. Uygun standart se�imine bagli olarak, S�rd�r�lebilir kalkinmanin etkin uygulanmasinin �n�n� a�ilacaktir. Isletmelerde enerji ve hammadde tasarrufunu saglayarak rekabet ve verimliligi g��lendirecektir. Yenilenebilir enerji, enerji verimliligi, atik y�netimi, arazi kullanimi ve ormancilik gibi konularda kurumsal sosyal sorumluluk projelerinin genislemesini saglayacaktir.

35. G�n�ll� KP�larinda gelistirilen projelerin bir kayit ve onay s�recine tabii olmasi bir zorunluluk degil, ANCAK: Projelerin ulusal politika ve SK �ncelikleri ile g�vence altina alinmalarina destek olabilir Devletin karbon projeleri i�in uygun ortami yaratmasina olanak saglayacaktir Projelerin g�venirliligini artirmaya d�n�k katki saglayacaktir Projelerin ayni ya da benzer standartlara g�re dizayn edilmesine �nayak olabilir OU/TKM (JI/CDM)�ina d�n�s�m� olasi hale getirebilir Satis fiyatlarini y�kseltebilir G�n�ll� Karbon Piyasalari Kayit Sisteminin Kurulmasi �zel Sekt�r, Kamu ve Ilgili diger paydaslar arasindaki �Bilgi Akisi� eksikligi Sorumlu Kurum/Kuruluslarin tanimlanmamasi ve/veya g�rev tanimi eksiklikleri (�rnegin:�lkeye �zg� referans degerlerin hesaplanmasi ve resmi olarak duyurulmasi ilgili bir birim yoktur. Proje kayit, duyuru ve izleme sisteminin olusturulmasi ve y�netilmesi ile ilgili birim/kurum/platform yoktur.) Kamu kurumlarinin piyasanin gelisimi s�recinde herhangi bir a�iklama ve duyuruda bulunmamasi Yerel ve ulusal STK�larin projelerin degerlendirilmesi ve izlenmesi s�recinde s�rd�r�lebilir kalkinma �nceliklerini g�zetecek sekilde aktif bir katilim saglayamamasi, Karbon dengelemesine dair yurt i�inden talep olmamasi, �zel Sekt�r, Kamu ve Ilgili diger paydaslar arasindaki �Bilgi Akisi� eksikligi Sorumlu Kurum/Kuruluslarin tanimlanmamasi ve/veya g�rev tanimi eksiklikleri (�rnegin:�lkeye �zg� referans degerlerin hesaplanmasi ve resmi olarak duyurulmasi ilgili bir birim yoktur. Proje kayit, duyuru ve izleme sisteminin olusturulmasi ve y�netilmesi ile ilgili birim/kurum/platform yoktur.) Kamu kurumlarinin piyasanin gelisimi s�recinde herhangi bir a�iklama ve duyuruda bulunmamasi Yerel ve ulusal STK�larin projelerin degerlendirilmesi ve izlenmesi s�recinde s�rd�r�lebilir kalkinma �nceliklerini g�zetecek sekilde aktif bir katilim saglayamamasi, Karbon dengelemesine dair yurt i�inden talep olmamasi,

36. 28 Subat � 1 Mart Ulusal Iklim Degisikligi Stratejisi Hazirlik �alistayi: Lojistik ve koordinasyon destegi saglandi. 9 - 13 Mart Uluslar arasi uzman destegi ile Bali Yol Haritasinin Yapi taslari altinda kurumsal g�r�smeler y�r�t�ld� ve T�rkiye�nin m�zakere stratejisine d�n�k ilk �er�eveye d�n�k �neriler sunuldu. Subat - Mart boyunca ikili kurumsal g�r�smeler ve durum analizi �alismalari y�r�t�ld�. UNEP FI ile olasi isbirlikleri g�r�s�ld�. E�D Karbon Ticareti konferansi s�resi ve sonrasinda olasi paydaslarla isbirlikleri g�r�s�ld�.

37. Diger Projelerle Etkilesim  Iklim Degisikligi ile M�cadele Konusunda Sekt�rel Maliyetlerin Tespiti Projesi �lkemizin son yirmi yil i�erisinde enerji, kentlesme, ulastirma, ormancilik, sanayi ve tarim sekt�rlerinde y�r�tt�g� tedbirler sonucunda azaltilan sera gazi salim miktarinin belirlenmesi, �lkemizin orta ve uzun vadeli (2012-2020, 2020-2050) emisyon azaltim tedbirleri demetini olusturacak se�eneklerin ve bu se�eneklerin maliyetlerinin belirlenmesi, Iklim degisikligiyle m�cadeleye y�nelik tedbirlerin genel makro ekonomik degiskenlere (b�y�me, gelir, istihdam, vb.) etkilerini dinamik bir sekilde inceleyen model gelistirilmesi, 2012 sonrasi uluslararasi rejim se�eneklerinin, �nemli emisyon salimi yapan �lkelerin pozisyonlari, iklim degisikligi politikalarinin degerlendirmelerinde uluslararasi �rnekler ve �lkemize olasi etkilerinin arastirilmasi

38. MDG-F T�rkiye�nin Iklim Degisikligine Uyum Kapasitesinin Gelistirilmesi Projesi D�nya Bankasi�nin karbon piyasalari alaninda T�rkiye�ye d�n�k bilgilendirme ve kapasite gelistirme destegi (Karbon piyasalarina d�n�k bir �alistay hazirligi i�in olasi isbirlikleri degerlendirilmekte) Ulusal Iklim Degisikligi Eylem Plani Projesi 2. Ulusal Bildirim Hazirlik Projesi Alman �evre Bakanligi ve Yatirimci bir Kurulus

39. Her ne kadar sekt�rel analizler projesinin sonu�lari TR�nin konumunu analitik olarak belirleyici altlik �alismalari sunacak olsa da, �lkemizin bu �alismanin nihai sonu�larini beklemeden �alismalari hayata ge�irmesi gerekiyor. Her ne kadar sekt�rel analizler projesinin sonu�lari TR�nin konumunu analitik olarak belirleyici altlik �alismalari sunacak olsa da, �lkemizin bu �alismanin nihai sonu�larini beklemeden �alismalari hayata ge�irmesi gerekiyor.

40. Projeden �nce T�rkiye�nin, Kopenhag�a giden yolda konumunu m�zakere etmeye d�n�k daha etkili donanim, insan kaynaklari ve lojistige ihtiya� duymasi T�rkiye�nin UNFCCC/KP kapsaminda konumunun belirsiz olusu Karbon piyasalari ile ilgili bir ulusal yetkili merciinin ve yetkin ulusal uzman kapasitelerinin var olmayisi Ilgili paydaslarla degerlendirmek �zere g�nderilen GKP projelerinin �n kabul� i�in gerekli ulusal mevzuat ve islemlere dair iliskin prosed�rel �nerilerin bulunmayisi

41. �zel ve kamu sekt�rleri arasinda karbon piyasalari ile ilgili ortak bir dilin bulunmayisi, ulusal d�zeyde bilgi akisinin zayif olusu; teknik ve hukuki belirsizliklerden dolayi yatirim risklerinin y�ksek olusu KP�nun esneklik mekanizmalari ile entegre olmaya d�n�k bir yol haritasinin bulunmamasi Projeden �nce

42. T�rkiye�nin UNFCCC/KP kapsaminda istenen durumunun a�ikliga kavusturulmasi saglanmis olmasi Karbon piyasalari i�in ulusal degerlendirme kurallari ve islemleri belirleyen �neri paketi Karbon piyasalarinda islem bulan faaliyetlerin yasal konumlari ile ilgili durum ve �neri raporu Proje degerlendirmeye yetkinlik kazanmis ulusal kamu sekt�r� uzmanlari Enerji, kati atik ve ormanlastirma alanlarinda temel patikalarin belli olmasi Karbon Piyasalari ile ilgili -Bilgilendirme Agi Karbon piyasalarinin gelecegine d�n�k degerlendirmeler

43. T�rkiye�nin �ncelikleri ve Kilometre Taslari

44. Karbon Piyasalari a�isindan TR�nin �ncelikleri  Hukuki destek : Yasal d�zenlemeler Kurumsal altyapi : DNA, yetkin insan kaynaklari Pazarlama Stratejisi : Yatirimcilara tanitilmasi, karbon fuarlarinda temsil edilmesi Dogru Bilgi Akisinin Saglanmasi : T�rk�e bilgilendirme aginin olusturulmasi ve d�zenli olarak g�ncellenmesi �evre finansmaninin, ulusal karbon piyasalarini da etkili kilacak kullaniminin saglanmasi amaciyla, iklim degisikligi ile m�cadele fonlari saglayan kalkinma bankalari ile koordineli isbirliginin saglanmasi (�r.: WB �TSKB) Hukuki destek: �lkemiz a�isindan �nemli olabilecek bir diger �nemli nokta ise, GKPnda islem bulan bu faaliyetlerin uluslar arasi bir ticari faaliyet olmasi nedeniyle ticari ve mali a�ilimlar yaratiyor olmalaridir. Bu da serbest ticarete tabii olan, ayni zamanda bu faaliyetler sonucu ihra� edilen bir mal olarak ele alinan seragazi azaltim emtiasindan elde edilen gelirlerin vergilendirilmesi gibi resmi bir karar gerektirebilir. Ancak, bu projelerin hali hazirda vergiye tabii olmamalari, temiz teknoloji yatirimlarina saglanan kamu tesvigi seklinde degerlendirilmekte olup, diger �lkelerdeki bu alandaki uygulamalar da dikkate alinarak, proje �er�evesinde en makul yasal d�zenleyecilerin degerlendirilip hayata ge�irilmesi hedeflenmektedir. Hukuki destek: �lkemiz a�isindan �nemli olabilecek bir diger �nemli nokta ise, GKPnda islem bulan bu faaliyetlerin uluslar arasi bir ticari faaliyet olmasi nedeniyle ticari ve mali a�ilimlar yaratiyor olmalaridir. Bu da serbest ticarete tabii olan, ayni zamanda bu faaliyetler sonucu ihra� edilen bir mal olarak ele alinan seragazi azaltim emtiasindan elde edilen gelirlerin vergilendirilmesi gibi resmi bir karar gerektirebilir. Ancak, bu projelerin hali hazirda vergiye tabii olmamalari, temiz teknoloji yatirimlarina saglanan kamu tesvigi seklinde degerlendirilmekte olup, diger �lkelerdeki bu alandaki uygulamalar da dikkate alinarak, proje �er�evesinde en makul yasal d�zenleyecilerin degerlendirilip hayata ge�irilmesi hedeflenmektedir.

45. � Aralik 2009�da Danimarka, Kopenhag�da ger�eklesecek UNFCCC Konferansinda 2012 sonrasi iklim degisikligi rejimine iliskin ana �er�eve �zerinde g�r�s birligine varilmasi bekleniyor. Gelismekte olan �lkelerin de baglayici taahh�tte bulunmasi bekleniyor. Gelismekte olan �lkeler ekonomik b�y�me hizlarini azaltacak adimlar atmak istemiyor. Bali Konferansinda gelismekte olan �lkeler ilk defa ��l��lebilir, raporlanabilir ve dogrulanabilir� emisyon azaltimi saglamasi y�n�nde �alisacaklari konusunda g�r�s birligine vardilar. �

46. Uluslararasi Iklim Degisikligi M�zakerelere Iliskin Durum  Bali eylem plani, su an ve 2012 sonrasi d�neme dair anlasmaya varilmasina d�n�k bir �iktiya ulasmak ve 15. oturumda bir karar �ikarmak i�in uzun d�nemli isbirlik�i faaliyetler yoluyla anlasmanin b�t�n olarak etkin ve s�rd�r�lebilir uygulanmasi amaci ile digerlerine ilaveten asagidaki maddelere de deginen kapsamli bir y�ntem lanse etmeye karar verdi: 1 (b) Digerlerinin yani sira asagidaki maddeleri de dikkate alarak gelistirilmis ulusal/uluslararasi azaltim faaliyetleri : (i)Ulusal sartlardaki farkliliklari g�z �n�nde bulundurarak �lkeler arasinda �abalarin karsilastirmasini m�mk�n kilan Sayisal olarak emisyon kisitlama ve azaltim hedeflerini i�eren, �l��lebilir, raporlanabilir ve dogrulanabilir ulusal olarak uygun azaltim taahh�t veya faaliyetlerinin b�t�n gelismis �ye �lkeler tarafindan gelistirilmesi (ii) S�rd�r�lebilir kalkinma baglaminda teknoloji, finansman ve kapasite olusturma ile desteklenmis �l��lebilir, raporlanabilir ve dogrulanabilir ulusal olarak uygun azaltim faaliyetlerinin gelismekte olan �ye �lkeler tarafindan gelistirilmesi

47. T�rkiye�nin bu s�re�teki iletisim psikolojisini degerlendirecek olursak; mevcut kurali degistirmesinin sirasi gelmistir. �lkemiz, Kyoto protokol� gelisim s�recine etki ya da kontrol etme sansini yakalayamamis bir �lke olmasina nedeniyle dogal olarak farkli konumda oldugu diger gelismis �lkelerle bir arada listelendigi s�zlesme stat�s�n� hakli olarak inkar etmeyi tercih etti. Ancak, s�rece entegre olamamasi nedeniyle de g�n�m�ze kadar m�zakerelere sadece g�zlemci stat�s�nde katilabildi. Bu nedenle de yer yer d�st�g� bu duruma �fke duydu. Artik T�rkiye i�inde uluslararasi iklim diyalogunda makul bir konumla yer almak i�in pazarligin zamani gelmis bulunmakta! T�rkiye�nin bu durumla y�zlesmede depresyona girmemesi ve yapabileceklerinin �tesinde y�k�ml�l�k olasiligi ile karsi karsiya kalmamasi ve dolayisiyla da makul olmayan bir durumu kabullenmek durumunda kalmamasi gerekiyor. Bunun yolu da, Uluslararasi diyalogda uygun konumunu Kopenhag�a giden s�re�te belirlemesi ve artik TR�nin de ��z�m�n bir par�asi olmasi i�in �n�m�zdeki d�nemi �ok iyi degerlendirmesinden ge�mekte. T�rkiye�nin bu s�re�teki iletisim psikolojisini degerlendirecek olursak; mevcut kurali degistirmesinin sirasi gelmistir. �lkemiz, Kyoto protokol� gelisim s�recine etki ya da kontrol etme sansini yakalayamamis bir �lke olmasina nedeniyle dogal olarak farkli konumda oldugu diger gelismis �lkelerle bir arada listelendigi s�zlesme stat�s�n� hakli olarak inkar etmeyi tercih etti. Ancak, s�rece entegre olamamasi nedeniyle de g�n�m�ze kadar m�zakerelere sadece g�zlemci stat�s�nde katilabildi. Bu nedenle de yer yer d�st�g� bu duruma �fke duydu. Artik T�rkiye i�inde uluslararasi iklim diyalogunda makul bir konumla yer almak i�in pazarligin zamani gelmis bulunmakta! T�rkiye�nin bu durumla y�zlesmede depresyona girmemesi ve yapabileceklerinin �tesinde y�k�ml�l�k olasiligi ile karsi karsiya kalmamasi ve dolayisiyla da makul olmayan bir durumu kabullenmek durumunda kalmamasi gerekiyor. Bunun yolu da, Uluslararasi diyalogda uygun konumunu Kopenhag�a giden s�re�te belirlemesi ve artik TR�nin de ��z�m�n bir par�asi olmasi i�in �n�m�zdeki d�nemi �ok iyi degerlendirmesinden ge�mekte.

48. 2009- 2010 Yillarinda T�rkiye�nin Kilometre Taslari 

49. D�s�nmek kolay, yapmak zordur. Ancak en zor olani d�s�n�leni yapmaktir! To think is easy. To act is difficult. To act as one thinks is the most difficult. Goethe Basarili bir proje:ciktilarimizin net olmasina ve dolayisiyla indikatorlerimizin olculebilir olmasina bagli ! Bu baglamda sizlerden onumuzdeki gunlerde gonderecegimiz ankete yanit vermenizi projenin basarisi icin oldukca onemli. Basarili bir proje:ciktilarimizin net olmasina ve dolayisiyla indikatorlerimizin olculebilir olmasina bagli ! Bu baglamda sizlerden onumuzdeki gunlerde gonderecegimiz ankete yanit vermenizi projenin basarisi icin oldukca onemli.

50. Irtibat i�in : Proje Y�neticisi bahar.ubay@undp.org T: 0312 454 11 75 Proje Asistani Serdil.cevheri@undp.org T: 0312 454 11 69