HUBUNGAN KEPEMIMPINAN PENGETUA DENGAN BUDAYA SEKOLAH

1. HUBUNGAN KEPEMIMPINAN PENGETUA DENGAN BUDAYA SEKOLAH

2. MenurutHisrich et al (2008) dalamorganisasikeusahawananwujudkeinginanuntukberkembangdalamkadarsegera. Iaagakberbezadenganorganisasibiasa yang melihatperkembanganwujuddalamrentak yang perlahan yang mampudiurusdandalamkeadaankurangberisiko. Dalamorganisasikeusahawananpekerjadigalakkanuntukmenjana idea, mencubadanterlibatdalamtugas lain yang bolehmenghasilkankreativiti. Kreativiti ini penting kerana ia akan menjana peluang yang merupakan fokus kepada organisasi keusahawanan. Untuk sesebuah sekolah menjadi organisasi keusahawanan, pengetua perlu membenarkan aktiviti keusahawanan berlaku setiap hari dan berlaku di seluruh organisasi sekolah.

3. Pekerja dalam organisasi keusahawanan adalah mereka yang menggerakkan sekolah atau sistem sekolah tersebut. Mereka sepatutnya membentuk atau menghidupkan sistem tersebut. Menurut Zaidatol (2008) perkara yang perlu diberi fokus mengenai pekerja ini ialah mengenai 3 bentuk tugas iaitu; • Membuatkerjarutin • Memahamimasalahtenaganegatif yang wujuddalamorganisasisekolah • Memperkenalkankuasapositifdalamorganisasisekolah Justeru, pemimpinperlumemperbetulkantingkahlaku yang gagaldanmemperkenalkan pula tingkahlakuberjaya. Apa yang pentingadalahuntukmengurangkantingkahlakumenolak idea-idea baru.

4. Pemimpinsekolahsepatutnyamembuatanalisishasilsesuatu idea barusebelummenolaknya. Perhatikanjadualberikutini; Penerimaan dan Penolakan Idea Baru

5. Jikaanalisisbetul-betuldibuat, pemimpinsepatutnyamenerima “idea yang baik” dan “menolak idea yang tidakbaik”, dan akanmenjadisatupenyelesalansekiranyapemimpinmenolak idea yang bagus dan menerima pula idea yang tidakbaik.

6. Perbezaan Amalan PengurusBiasa dan PemimpinKeusahawanan

7. BudayaKeusahawanan MenurutEbert and Griffin (2003), budayaialahpengalaman yang dikongsibersama, penceritaan, kepercayaan dan norma yang mencirikansesebuahorgansasi. Budayainimempengaruhifalsafah, stail dan tingkahlakupengurusan. BagaimanaBiasanyaBudayaSekolahBermula? Organisasisekolah yang berbezamembentukbudayatersendiri. Terdapatfaktor yang menyumbangkepadapembentukanbudayasekolahiaitu; sejarah, persekitaran, prosespemilihan, dan prosessosialisasi.

8. (I) Sejarah Pekerjamenyedarisejarahorganisasisekolahtempatiabekerja dan halinimembentukbudaya. Umpamanya “cara sesuatuaktiviti” itudijalankanialahkesinambungan cara aktivititersebutselalunyadilaksanakanolehgurusekolahtersebut. (II) Persekitaran Disebabkanorganisasisekolahperluberinteraksidenganpersekitaran, jadipersekitaranmemainkanperananpentinguntukmembentukbudaya. (III) PemilihanKakitangan Penyesuaiankakitangandengan amalan biasadalamorganisasidigalakkan dan sesiapa yang mencabarakandiketepikan. Selalunyakakitangan yang mempunyainilai dan kriteria yang serupadengankakitangan yang wujudakandiberilayanan.

9. (IV) SosialisasiAwal Nilai, norma dan kepercayaanmungkindifahamibersamawalaupuntidak secara tertulis, jadiorangbaru yang tidakbiasadenganbudaya yang wujud di sekolahakandibantusupayadapatmengamalkanbudayaorganisasi. Keadaaninidapatmengurangkanancamankepadaorganisasisekolahkeranagurufahamapa yang diharapkan. Keadaaninibolehdicerapkanmelaluiproses formal atautidak formal atau secara individuatauberkumpulan.

10. Luwes (fleksibel) • Orientasi • Kawalan • Secara • Luaran • StabilDalamanLuaran • BentukPemerhatian JenisBudayaOrganisasi

11. BudayaBirokratik Sekiranyasekolahmemberitumpuankepadanilai formal, peraturan, SOP (Standard Operating Procedures) dankoordinasiberhierarki, organisasisekolahinimempunyaibudayabirokratik. Tingkahlaku yang biasaakanmenyokongsesuatu yang formal, danpengurusan pula melihatperananmerekasebagaipenyelaras yang baik, pengelolatugas, danpelaksanakepadapelbagaiperaturandanpiawaikerja. Tugas, tanggungjawabdanautoritiuntuksetiappekerjadijelaskan. Ungkapan yang selaludikaitkandenganbudayainiialah “go by the book” untukmengikutprosedurdanperaturan yang ditetapkan. Sebagaicontoh, untukmembeliperalatanpengajarandanpembelajaran, kakitangansekolahperlumengikutperaturandanprosedurterlebihdahulu.

12. Budaya‘Clan’ Budayainimencerminkantradisi, kesetiaan, komitmenperibadi, sosialisasi yang ekstensif, kerjaberpasukandanpengaruhsosial. Ahlimemahamitanggungjawabuntukmenyumbangkepadaorganisasisekolahkeranapercayapihaksekolahmelayanmerekadenganadil yang meliputiaspekgaji, kenaikanpangkatdanpengiktirafan lain. Budayainimewujudkankesatuanahlimelaluisatuprosessosialisasi yang lama dan ‘thorough’ danahliorganisasi yang telah lama berkhidmatbertindaksebagai ‘mentor’ atau ‘role model’ bagipekerjabaru. Bentukhubungandaninteraksiiniakanmeneruskannilaidannormauntukgenerasiterkemudian. Ahlimemahamisejarahorganisasi yang unikdansentiasameraikantradisi yang menciptasejarahtersebut. Ahliorganisasimemilikiimej yang dikongsibersamatentangstaildanpolatingkahlakuorganisasimereka.

13. Dalambudaya clan ini, ahliberkongsiperasaanbanggasebagaiahliorganisasi, merekamemiliki rasa dimilikidanmengiktirafsalingbergantungantarasatudengan yang lain. Matlamatbersama, persepsidankecenderunganbertindakmenggalakkankomunikasi, koordinasidanintegrasiantaraahliterjadidenganbaik. Bergantungkepadanorma yang dibentuk, budayainimungkindapatatautidakdapatmembentuktingkahlakumengambilrisikoatauinovasidalamorganisasi. Kejayaanorganisasibanyakbergantungkepadapertimbangan, kerjaberpasukan, penglibatandanmembuatkeputusanbersamaantarapekerjadanpihakpengurusan.

14. Budaya‘Market’ Pencapaianmatlamatsepertidalamaspekkewangandanpemasarandikaitkandenganciri-ciribudayaini. Persaingansengitdanorientasikeuntunganwujuddalamorganisasi. Dalambudayainihubunganantaraindividudanorganisasiadalahdalambentukkontrak. Inibermaksudsetiappihakmemahamitanggungjawabmasing-masingterlebihdahulu. Dari aspekkawalan, iadidapatiamatstabildalambudayainidimanaindividubertanggungjawabuntukmencapaiprestasi yang dipersetujuidanorganisasi pula bersetujuuntukmenjanjikanganjaran yang sepatutnyadiperolehiindividutersebutsebagaibalasan. Lebihtinggiprestasi, lebihtinggiganjaran yang bakaldiperoleh. Tidakwajarmana-manapihakmenuntutsesuatu yang melebihidaripadaapa yang telahdipersetujuibersama. Inibolehmembawamaksudorganisasitidakmenjanjikankesetiaan.

15. Budayainitidakmewujudkan rasa kekitaanantaraahlitetapimenghasilkanindividu yang mementingkannilaikebebasandan “keindividuan” (individuality) sertamenggalakkanahliuntukmemperjuangkanmatlamatperibadi. Hubunganpihakpengurusandanahlisemata-matauntukmembincangkanperjanjianprestasi-ganjaranataumenilaipermintaanuntukpenempatansumber. Ahliorganisasi yang telah lama berkhidmattidakdinilaikeberkesananperanansebagai “role model” atau “mentor” kepadaahlibaru. Prosessosialisasiadalahlemah, jaringanantararakansekerjajugatidakdapatdiwujudkan.

16. BudayaKeusahawanan Budayainidigambarkansepertimenunjukkankeupayaanmengambilrisiko yang tinggi, dinamikdankreativiti. Budayakeusahawananinidikaitkanjugadengankeberanianmencuba, inovatifdansentiasabergerakkehadapan. Budayainitidaksahajamemberireaksikepadaperubahan yang terjaditetapiiamenciptaperubahan. Keberkesananbermaksudmenyediakanproduk yang barudanunikdanberkembangpesat. Initiatifindividu, luwes (flexibility) dankebebasansertamenggalakkanperkembanganmenjadiasasuntukmenerimaganjaran.

17. Budayainiselalunyadikaitkandengankeupayaanpemimpinuntukmengenalpastikemahiran, keupayaandanciri-cirikeusahawanan yang dimilikiindividuditempatkerjasertamembentukmerekakearahitusupayapasukankerjabercirikankeusahawananakanwujudditempatkerja. Kesedaraniniakanmembantupemimpinmembentuksatukumpulankerjakeusahawanan yang bolehmenjaminkejayaanorganisasisekolahterutamadalammengurus idea inovatifsecarakreatif. Ahliorganisasidigalakkanuntukmempunyaiinspirasi-kendiri yang berasaskankepadakomitmentinggidanprestasitinggi. Apa yang perludilakukanpemimpinuntukmelihatkepadaproduktivitidanprestasikakitangan, panduanberikutbolehdigunakan.

18. KegunaanSumber • Tinggi • Pencapaian • Matlamat • Organisasi • Rendah PrestasiEfektifdanEfisien

19. MenurutSchaper et al (2004) organisasikeusahawananperlu; (i) menjaminkepuasandanmengekalkankakitangan yang bijakdanbermotivasitinggidenganmemberimerekaruanguntukmenjana idea barudanmembenarkanmerekamencaripeluangbaru yang bermakna, (ii) eksploitasisumber yang jarangdigunadengancara yang baik. Initermasuklahteknologidansumbermanusia. Cara yang bolehdilaksanakanialahdenganmengaturkansupayaproseskerjabolehdigunakanditempat lain danmenjanasumbangantambahandaripadapelangganluar.

20. Organisasi keusahawanan selalunya akan meningkatkan penyesuaian kepada keperluan persekitaran baru. Menurut Eyal & Inbar (2003), keusahawanan beroperasi dalam persekitaran yang tidak menentu. Terdapat 4 faktor yang meningkatkan ketidaktentuan persekitaran di mana sesebuah sekolah beroperasi iaitu; • Perubahanpersekitaran yang pantas • Keupayaan yang terhaduntukmeramalperubahan • Pelbagaifaktorpersekitaran yang mempengaruhisekolah • Kebergantungansekolahterhadapsumberditetapkanolehkementerian.

21. Organisasikeusahawananialahkeupayaansekolahsebagaisebuahorganisasimenggunakansumberdengansebaikmungkin yang dapatmencetuspenciptaanperkhidmatanbarudalamsesuatupersekitaran. Iamerupakankesanggupanorganisasibertindakdenganbebastanpasekatanpersekitaran. Menurut Gupta et al. (2004) organisasimestilahmenjadilebihbercorakkeusahawananuntukmeningkatkanprestasi, keupayaanmengadaptasidanuntukhiduplebih lama. Tambahan pula kebanyakanpenyelidikantentangkualitipendidikanberfokuskepadaperananutama guru danpengetuadalammembawaperubahandisekolahmasing-masing (Caillods, 2008).

22. Keadaaninimemerlukanperubahan ‘mind-set’ pengetuauntukmenumpukankepadainovasi. Inovasi pula bermaksudkeupayaanpengetuauntukmelaksanakanperkhidmatan yang mempunyairekabentukterkini. Darjahinovasiini pula ialahfungsisejauhmanaiamembawakepadaperubahan yang bermaknadalamoperasisesebuahsekolah.

23. IklimOrganisasiKeusahawanan Bagaimanauntukmewujudkaniklimorganisasikeusahawanan? Untukmewujudkanpersekitarankeusahawanandalamsesebuahsekolahbeberapafaktordanciri-cirikepemimpinankeusahawananperludiadakanterlebihdahulu. Hisrich et al. (2008) menyenaraikanciri-ciriberikutuntukpersekitarankeusahawanan yang baik:

24. Sekolahberoperasidalamsempadanteknologi • Menggalakkan idea baru • Membenarkan “trial and error” terjadi • Membenarkankegagalan • Tiada parameter untukpeluang • Wujudnyasumberdanmudahdiperoleh • Pendekatanpasukankerja yang pelbagaidisiplin • Minatataupengetahuan yang berpanjangan • Program sukarela • Sistemganjaran yang sesuai • Wujudkanjuara (pejuang) • Sokonganpengurusanperingkatatasan

25. Untukmewujudkaniklimkeusahawanan, pemimpinperlumemilikiciri-cirisepertiberikutini; • Memahamipersekitaran • Mempunyaivisi • Membentukpilihanpengurusan • Menggalakkankerjaberpasukan • Menggalakkanperbincanganterbuka • Mewujudkangabunganpenyokong • Tabah

26. Sebagaipemimpinkeusahawananseseorangituperlumemahamikeseluruhanaspekpersekitaran. Kemampuaninisebenarnyadapatdilihatmelaluikreativitinyasendiri. Untukmewujudkanorganisasikeusahawananpemimpinperlukreatifdanmempunyaikefahaman yang luasmengenaipersekitarandalamandanluaransekolahnya. Pemimpinjugaperlumenjadipemimpin yang berwawasandanberkemampuanmembuatpekerjanyamengikutjejaklangkahdanberusahabersama-samawalaupunterdapatrintangandalammencapaiwawasantersebut. Pemimpinsekolahjugaperluluwesdanmembentukpilihancorakpengurusan, lebihterbukadanmenggalakkanperubahanterjadi. Denganmencabarkepercayaandanandaiantradisisekolahnya, beliaumempunyaipeluangmembentukperkarabarudalamstrukturorganisasisekolahnya.

27. Kerjaberpasukanperludigalakkanolehpemimpinsekolahdangunakanpelbagaipendekatandanmenggabungkanpelbagaikemahiranmerentasijabatandansistempelaporan. Pemimpinperluberupayabertindakuntukmenjadiwakil yang bolehditerimaramai. Perbincanganterbuka pula perluuntukmewujudkankumpulanataupasukankerja yang baikuntukmembentuksesuatu yang baru. Kesemuaahlihendaklah rasa senanguntukmenyatakansesuatutanpa rasa takut, maluataujaditerlaluberhati-hatiuntukmemberipandangan. Penglibatandalamperbincanganhendaklahmembenarkandiridikritikataumengkritikuntukmendapatpenyelesaianterbaik. Keterbukaansemuaahlitertaklukkepadaketerbukaanpemimpinnya.

28. Keterbukaanselalunyaakanmembentuksatugabunganpenyokongdanpemimpinperluselalumemotivasikanpekerjaterutamadalamkeadaansukar. Iniadakaitandenganjaminankerjayamereka. Akhirnya, ketabahanperluwujuddanjauhi rasa kecewakeranahalangandanrintanganakantetapberlaku. Pemimpinmestitabahuntukmenghadapisegala yang terjadisehinggakejayaandapatdicapai. Pengetuaperlusedarorganisasisekolahberoperasidalampersekitaran yang kompleksdandinamik yang bergerakdenganpantas. Justeru, beliauperlumembentuksatu ‘mind-set’ yang dikenalisebagai ‘entrepreneurial mind-set’ iaitubeliauperlucubamenggunakanpeluang yang adauntukmenukarmatlamat, menukarsemulatindakanbiasadalampersekitaran yang berubah, danmelihatkembalikesesuaiantindakanstrategikterkini, strukturorganisasi, sistemkomunikasi, budayakorporat, danoperasiorganisasisekarang.

29. Satuperkarapentingdalam ‘mind-set’ keusahawananialahindividuperluterbukakepada idea, peluangdanperspektifbaru. Pemimpin yang memiliki ‘mind-set’ keusahawananiniselalunyalebihterbuka. Individuditempatkerjadatangdaribudaya yang berbezadanakanmelaksanakantugasdengancara yang berbeza-beza. Jadi, pemimpinperlumembuatrefleksidirikeranamemimpinmereka yang berbeza-bezaini yang tidaksamadengandirikitaadalahamatmencabar.

30. Pengetua dan Kepemimpinan keusahawanan Proaktif Proaktif adalah merujuk kepada sikap yang aktif untuk mencipta dan menerajui masa hadapan, berbanding hanya menunggu untuk dipengaruhi. Ia merupakan ciri tipikal seorang usahawan yang membolehkan mereka membayangkan masa depan yang cerah dan mengawal sikap mereka ke arah mencapai visi tersebut (Hannah, et. al. 2008). Ia memberi ruang kepada pengetua untuk menjangkakan halangan pada masa depan dan segala peluang yang ada, serta mengenalpasti keperluan dan penambahbaikan. Selain itu, ia mempengaruhi kreativiti seseorang, ketekalannya untuk mencapai visi tersebut, serta keinginan dan tekad untuk memulakan sesuatu aktiviti keusahawanan (Zampetakis, 2008). Melalui aspek proaktif pengetua dapat mengenalpasti keperluan pembelajaran mereka dan terlibat dalam aktiviti pembelajaran bagi tujuan menangani krisis dan cabaran dalam pembangunan organisasi mereka. Justeru, kepemimpinan keusahawanan merupakan satu respon proaktif kepada peluang-peluang persekitaran.

31. Inovatif Inovatif didefinisikan sebagai keupayaan dan kecenderungan seseorang pemimpin untuk berfikir secara kreatif dan membangunkan idea baru dalam peluang yang dikenalpasti, penggunaan sumber, dan penyelesaian masalah (Mattare, 2008). Ia merupakan nilai yang membezakan usahawan daripada individu yang hanya bermatlamat untuk bekerja sendiri (Okudan & Rzasa, 2006; Kuratko, 2005). Menurut Surie dan Ashley (2008), pemimpin keusahawanan merujuk kepada seseorang yang membawa pembaharuan yang merangkumi tindakan dan penciptaan yang bernilai.

32. Mengambil Risiko Pengambilan risiko adalah kesediaan untuk berhadapan dengan ketidakpastian dan berhadapan dengan tanggungjawab pada masa depan (Chen, 2007). Pengambilan risiko yang tidak menentu dan tanpa dapat diduga merupakan salah satu daripada ciri-ciri seorang pemimpin keusahawanan, dengan merujuk kepada peringkat awal sesuatu proses keusahawanan (Robinson, Goleby & Hosgood, 2006)). Secara umumnya, pengetua perlu mengambil sebarang bentuk risiko pada peringkat yang berlainan, merujuk kepada pembangunan dan penemuan baru dalam organisasi mereka. Selain itu, pengetua sebagai pemimpin keusahawanan juga dikategorikan sebagai individu yang mempunyai kecenderungan untuk mengambil risiko berbanding pengurus biasa.