Milieutrefdag 12 juni 2008 WORKSHOP 3 Lokaal Kyotoprotocol en campagne Elke dag ZONdag

1. Milieutrefdag 12 juni 2008 WORKSHOP 3 Lokaal Kyotoprotocol en campagne Elke dag ZONdag

2. Lokaal Kyotoprotocol en campagne Elke dag ZONdag Lokale besturen engageren zich om te werken aan een beter klimaat, binnen eigen diensten en gebouwen en bij doelgroepen op hun grondgebied Gezien de snel stijgende energieprijzen prettige bijkomstigheid daarbij is dat ze ook drastisch snoeien in hun energieverbruik In deze workshop horen we enerzijds hoe de gemeente Rumst invulling geeft aan een gemeentelijk klimaatbeleid Lokaal Kyotoprotocol Anderzijds komen we te weten hoe in Limburg doelgroepen bereikt worden met een provinciale campagne rond zonne-energie Elke dag ZONdag

3. Lokaal Kyotoprotocol • Lokale besturen engageren zich om te werken aan een beter klimaat, binnen hun eigen diensten en gebouwen en bij doelgroepen op hun grondgebied • 3engagementen: • 1. Intern:eigen CO2-uitstoot met minstens 7,5% te verminderen tegen 2012 (energiegebruik gebouwen, openbare verlichting, wagenpark) • 2. Extern: inwoners en bedrijven op grondgebied aan te sporen om hetzelfde te doen en daarbij samen te werken met (milieu)verenigingen, netbeheerders, scholen,… • 3. Rapporteren: Jaarlijks rapporteert het gemeentebestuur het energieverbruik van het gebouwenpatrimonium, het eigen wagenpark en de openbare verlichting op gemeentewegen aan de andere gemeenten die het protocol ondertekenden.

4. Lokaal Kyotoprotocol

5. Lokaal Kyotoprotocol • 2008 voor de provincies opname EU-klimaatdoelstellingen • 4. Lange termijn: In lijn met de internationale verwachtingen/plannen van de Europese Commissie voorbereidingen te treffen om tegen 2020 de eigen CO2-uitstoot met minstens 20% te verminderen en een aandeel van hernieuwbare energie in het finale energieverbruik van 20% te bereiken • In maart 2008 verspreidde VVSG de oproep van de EU tot het ondertekenen van het burgemeesterconvenant. Daarin engageren de burgemeesters van deelnemende steden en gemeenten zich ertoe om de CO2-uitstoot op hun grondgebied met meer dan 20 procent te verlagen tegen 2020

6. Lokaal Kyotoprotocol Korte historiek In 2003 ondertekende stad Antwerpen in het kader van een Dulomiproject het Lokaal Kyotoprotocol als pilootstad Afsluitend symposium 26 oktober 2004 In 2005 Beveren, Boom-Rumst en Zwevegem als vervolg Dulomiproject Afsluitende workshops december 2005 Actualisering en aangepaste engagementen 2007 Oproepen 20007 en 2008 naar aanleiding van verjaardag in werking treden 16 februari Intussen 65 ondertekenaars Doelstelling eind 2008 100 lokale overheden

7. Lokaal Kyotoprotocol Kris Mees, duurzaamheidambtenaar gemeente Rumst vertelt op welke manier Rumst invulling geeft aan het lokaal Kyoto engagement Rumst is een kleine landelijke gemeente Van bij de start in 2005 gebeurde de begeleiding rond het lokaal Kyotoprotocol in tandem met Boom Die bovengemeentelijke samenwerking zien we ook in de samenwerking van beide gemeenten met de Zonneschakel in Schelle

8. Rumst werkt mee aan Kyoto Rumst werkt mee aan Kyoto – lokaal Kyotoprotocol

9. Rumst werkt mee aan Kyoto Doelstelling project Zowel in eigen werking als op het grondgebied (particulieren, bedrijven, verenigingen) het energieverbruik vanaf 2007 met 1% per jaar laten dalen. Schadelijke uitstoot van broeikasgassen beperken en terugdringen. Rumst werkt mee aan Kyoto – lokaal Kyotoprotocol

10. Rumst werkt mee aan Kyoto Doelgroep 1. Werking voor derden particulieren bedrijven, middenstand, verenigingen 2. Sensibilisatie informeren d.m.v. artikels in GIB, website, pers,info-avonden, nieuwsbrieven 3. Eigen werking gemeentelijke gebouwen personeel Rumst werkt mee aan Kyoto – lokaal Kyotoprotocol

11. Rumst werkt mee aan Kyoto Link met Samenwerkingsovereenkomst Acties rond Kyoto zijn thema-overschrijdend en kunnen in verschillende hoofdstukken van de samenwerkingsovereenkomst kaderen, maar met nadruk op het hoofdstuk Energie. Zowel basis, onderscheidingsniveau als projecten komen aan bod. Rumst werkt mee aan Kyoto – lokaal Kyotoprotocol

12. Rumst werkt mee aan Kyoto • Aandachtspunten • Stippel een algemene weg uit • werk details / projecten later uit • stel voldoende acties / projecten voor  niet alles wordtgoedgekeurd • Maak gebruik van opportuniteiten • hoge olieprijs  ideaal moment voor acties rond energiebesparing • vereniging die informatie vraagt  stel infoavond voor Rumst werkt mee aan Kyoto – lokaal Kyotoprotocol

13. Rumst werkt mee aan Kyoto Inbreng partners: wie deed wat? Meeste acties werden door de gemeente uitgewerkt engedragen Besprekingen met BBL - ondersteuning met informatieen advies Vereniging infoavond energie Samenwerking met buurgemeenten – zonneschakel Rumst werkt mee aan Kyoto – lokaal Kyotoprotocol

14. Rumst werkt mee aan Kyoto De rol van Tandem Begeleiding van Bond Beter Leefmilieu met advies, tips en vergaderingen. Rumst werkt mee aan Kyoto – lokaal Kyotoprotocol

15. Rumst werkt mee aan Kyoto Kostprijs Globale kostprijs niet te bepalen, deze is verdeeld over verschillende diensten en budgetten. Voorbeelden: 4 zonlichtmasten  17.000 € opmaak duurzaamheidskrant  2.500 € ombouw 4 voertuigen op PPO  20.000 € premies energiezuinig bouwen  +110.000 € Rumst werkt mee aan Kyoto – lokaal Kyotoprotocol

16. Rumst werkt mee aan Kyoto Tijdsinvestering Kan oplopen tot 1/2 VTE. Je kan wel acties op alle niveaus van verschillende hoofdstukken van de Samenwerkingsovereenkomst invullen. Sterk afhankelijk van het aantal acties / projecten die tegelijk bezig zijn. Rumst werkt mee aan Kyoto – lokaal Kyotoprotocol

17. Rumst werkt mee aan Kyoto • Resultaten van het project • Zonneschakel – 38 contracten PV-installaties en 5zonneboilers • Premies energiezuinige investeringen • <5j: 900 aanvragen en >110.000 € subsidie uitgekeerd • Sociale REG – energiescans via DNB  250 € budget per woning voor extra maatregelen • 4 zonlichtmasten op afgelegen buurtwegen • Ombouw 4 voertuigen op PPO • Energieboekhouding gemeentelijke gebouwen sinds2000 • Investeringen in gemeentelijke gebouwen • vervangen verwarmingsinstallaties, plaatsen HR-glas, verbouwing gemeentehuis 2004 (dak R=3,17; glas U=1,1) Rumst werkt mee aan Kyoto – lokaal Kyotoprotocol

18. Rumst werkt mee aan Kyoto • Resultaten van het project • Checklist duurzame aankopen en bestekken • Bosaanplantingen met scholen • Kleine aanpassingen in gebouwen • aanpassen spoeling toiletten, vervangen van gloei- enhalogeenlampen door spaartypes, plaatsen vandeurpompen, plaatsen thermostatische kranen, … • Houden van verschillende info-avonden • film Al Gore, premiereglement, Kyoto, … • Plaatsen van PV-installaties (2008 – gemeentehuis,2008-2009 OCMW, …) • Ondersteuning landbouwers plaatsing WKK • 6 grote installaties geplaatst – 13.776 kW vermogen Rumst werkt mee aan Kyoto – lokaal Kyotoprotocol

19. Rumst werkt mee aan Kyoto • Aandachtspunten + aanbevelingen naar andere • gemeenten toe • Zoek partners voor samenwerking  verdeling taken • Verenigingen, handelaars, gemeenten, provincie • Vind het warm water niet opnieuw uit • Aanpassen bestaande projecten aan lokale situatie • Zoek voldoende steun (en het nodige budget) • CBS, GR, andere diensten, verenigingen, … • Argumenteer  energie = geld, = gezondheid, = milieu • Soms is ondersteuning genoeg om verschillende ideeën in projecten om te zetten!!! Rumst werkt mee aan Kyoto – lokaal Kyotoprotocol

20. Evaluatieformulier Een project voor jouw gemeente? • Dit project spreekt me aan. Ik zie dit als een mogelijk project voor mijn gemeente. • Bepaalde aspecten van het project zie ik zitten, anderen niet. • Ik zie dit project zitten, mits ondersteuning • Nee, totaal niet, dit project is niet geschikt voor mijn gemeente

21. Elke dag ZONdag Patrick Boucneau, coördinator duurzame ontwikkeling provincie Limburg en Katleen Pieters, duurzaamheidsambtenaar gemeente Lummen doen het verhaal van het succes van de Limburgse campagne Elke dag ZONDag en de manier waarop daar binnen gemeenten mee omgegaan wordt

22. Een Limburgse campagne voor zonne-energie (2007-2008) Patrick Boucneau

23. Overzicht • Context, voorgeschiedenis, vaststellingen • Aanpak campagne • Lummen aan het woord... • Resultaten • Tips!

24. Limburgse energiecampagnes* • 1000 daken in de watten • Bouwteams, REG-avonden, D.A.T.E. • Klimaatwijken • REG-campagne: REG door kleine investeringen, overzicht premies, premie thermostatische kranen … en dan was er zonne-energie! * i.s.m. Interelectra, Bouwunie, Bond Beter Leefmilieu, Dialoog...

25. Een campagne rond zonne-energie? • Knelpunten: • financiële én praktische drempels • bestaande subsidies worden weinig benut • onbekend • Kansen: • goede samenwerking tussen partners • verschillende subsidiemogelijkheden • Steunpunt Duurzaam Bouwen • ...

26. Campagne ‘Elke dag ZONdag’ • Trekkers: • provinciebestuur • Steunpunt Duurzaam Bouwen Limburg • Infrax (toen nog Interelectra) • Ode Vlaanderen • Stuurgroep: • … en Bouwunie, Confederatie Bouw Limburg, Belsolar, NELECTRA, Centrum Duurzaam Bouwen, Gezinsbond, ACW Limburg en Leopoldsburg (als gemeente).

27. Campagne ‘Elke dag ZONdag’ • Integrale aanpak • Zonneloket • Zonnefonds • Acties naar doelgroepen • gemeenten (draaiboek) • installateurs • andere • Communicatie

28. Zonneloket • Beantwoordt vragen van particulieren over: • Wat is zonne-energie? • Op welke subsidies heb ik recht? • Bij welke installateur kan ik terecht? • Doorverwijzen • In 2007 en 2008 • I.s.m. Ode Vlaanderen

29. Zonnefonds • Bijkomende provinciale premie van 250 euro • Gestart met een beperkt budget (100 000 euro) • Doelgroep: particulieren • Eenvoudige afhandeling via Infrax • Streefdoel: 400 premies in 2007 (= verdubbeling tov. 2006)

30. Gemeenten als partner • Informeren burgers en doelgroepen • Organiseren van een infoavond • Geven van een (extra) premie • Aanbieden van een renteloze lening • Ondersteunen van ‘Zonneslag’ • Organiseren van opendeurdagen • ... • Voorbeeldfunctie (zonne-audit via Infrax)

31. Verenigingen • Informeren van leden over campagne • Uitnodigen van leden op de infoavonden • Organiseren van acties bv. samenaankoop • Deelname stuurgroep: Gezinsbond, ACW Limburg

32. Installateurs • Informeren, adviseren, begeleiden van particulieren • Infoavonden installateur zonneboiler én PV • Deelname stuurgroep: Bouwunie Installateurs Limburg, NELECTRA, Confederatie Bouw Limburg, FEDELEC, Belsolar

33. Installateurs • Engagementsverklaring ondertekenen • opgemaakt in overleg met de sector • lancering op infoavonden en via mailing • engagement installateurs: • campagne bekend maken • actief zonne-energie promoten • kwaliteitsnormen ! • bijscholen • klant helpen met aanvragen subsidies e.a. • Adressenlijsten (ook op website)

34. Opbouw • Gestart in maart 2006 • Eerste bijeenkomst stuurgroep: juni 2006 • Infomomenten installateurs: november 2006 • Start website www.elkedagzondag.be: december 2006 • Infomoment gemeenten: januari 2007 • Lancering campagne grote publiek: persconferentie en Bouwinnovatie, eind januari 2007 • Eerste infoavond: eind januari 2007

35. Communicatie • Draaiboek gemeenten • Website: www.elkedagzondag.be • Digitale nieuwsbrief • Campagnefolder met (Vlaamse) bijlagen • Agenda en affiche infomomenten • Artikels en wedstrijd in Innovatief (Bouwinnovatie) • TVL-spot en item tijdens life-style programma TVL • Mozaïekbeeld Infrax (agenda) • Logogebruik en sticker installateurs • ...

37. > Filmpje regionale televisie (TV Limburg)

38. En wat gebeurde er in Lummen? Kathleen Pieters - duurzaamheidsambtenaar

39. Overzicht acties • April 2007 : infoavond zonne-energie • Juni 2007 : start zonneslag • Oktober 2007 : realisatie zonneboiler zwembad • Oktober 2007 : fietstocht ‘Spaar de aarde’ • April 2008 : Open-huizendagen ‘Dag van de aarde’ • Oktober 2008 : infoavond zonne-energie

40. Infoavond zonne-energie • Inspelen op het aanbod van de provincie • Samenwerking tussen de gemeenten Herk-de-Stad, Halen en Lummen • Polsen naar interesse voor zonneslag

41. Zonneslag • Startvergadering juni 2007 • Oprichten werkgroep zonneboiler en werkgroep PV, samengesteld uit geïnteresseerde inwoners • Administratieve begeleiding door ambtenaar • Vastleggen voorwaarden en beoordelingscriteria

42. Zonneboiler : offerteaanvraag • type collector • grootte collector oppervlakte • warmteproductie • systeem gevuld met permanent antivries middel • boiler materiaal • boiler inhoud • geschikt voor alle types naverwarming • Ook nog : • geldigheid prijsofferte • voldoen aan voorwaarden voor subsidie Infrax • garantievoorwaarden en leveringstermijn

43. Vergelijking offertes • 8 offertes ontvangen • selectie gemaakt uit conforme offertes • 4 leveranciers die hun product voorstelden

44. Eind-evaluatie 4 offertes • Volgende criteria toegepast op de 4 overblijvende offertes. • 10 % : Rendement, terugverdientijd • 10 % : Garantie • 20 % : Prijs • 25 % : compatibiliteit, leveringstermijn • 35 % : Ervaring, referenties, dienst na verkoop

45. Resultaten zonneslag • PV-panelen :- meer dan 100 gezinnen geïnteresseerd- uiteindelijk 34 installaties geplaatst (Herk-de-stad, Halen en Lummen) • Zonneboiler : - 30 zonneboilers geplaatst

46. Zonneboiler zwembad • Subsidies ministerie van sport • Project uit te voeren op zeer korte tijd • Studiebureau voor opstellen bestek • Uitvoering : 66 m² collectoroppervlak en 2000 L boiler voor verwarming suppletiewater zwembad en bijkomend sanitair warm water en verwarming zwembad

47. Fietstocht ‘Spaar de aarde’ • Fietstocht rond ecologisch bouwen, wonen en leven • Ecologische voetafdruk, groendaken, FSC-hout, zonneboiler, PV-panelen, strobalenwoning, composteren, ecologisch tuinieren, ontwikkelings-samenwerking, biologische producten, warmtepomp, waterzuiveringsinstallatie...

48. Fietstocht ‘Spaar de aarde’ • Organisatie : gemeenten Herk-de-Stad (Gewos), Halen en Lummen • In samenwerking met : WWF, VIBE, velt, steunpunt duurzaam bouwen, 11.11.11 en met de steun van Tandem

49. Open huizen dagen • 20 april 2008 : Dag van de Aarde Open huizen dagen met verbindende fietstocht : • zonne-installatie zwembad • ecologisch verbouwde woningen • strobalenwoningen in opbouw • PV-installaties en zonneboilers

50. Dé Limburgse resultaten